یک دهم درصد دی ان آ عامل تفاوتهای عظیم در میان انسانها استژنها در همه انسانها شباهت بسیار زیادی با هم دارد، اما این شباهت زیاد به معنای شباهت کامل نیست بلکه تفاوت هایی در ژنها وجود دارد که همین اختلافات جزیی ، تفاوت های بسیار مهمی را در انسان ها ایجاد کرده است. به گزارش ایرنا، دی ان آ یا همان مولکول وراثتی موجودات زنده، که حاوی دستورات ژنتیکی است در همه انسانها به هم شبیه است. همه ما ۹۹ درصد شبیه به مایکل جوردن(بسکتبالیست معروف)، آلبرت اینشتین، چارلز منسون(جنایتکار معروف آمریکایی) و ژولیوس سزار هستیم.تمام افرادی که در هر زمانی بر روی کره زمین زندگی کرده اند حدود ۱۰۰ هزار ژن شبیه به هم دارند که بطور منظم بر روی ۲۳ کروموزوم شبیه به هم قرار گرفته اند.اما همیشه شباهت زیاد به معنای شباهت کامل نیست، بلکه تفاوت هایی در دی ان آ وجود دارد که تخمین زده می شود در حدود یک دهم درصد یا یک در هزار باشد و همین اختلافات جزیی بسیار مهم است.در جایی که دی ان آ مایکل جوردن می گوید G ، جکسون (هفتمین رییس جمهوری آمریکا) می گوید T و آلبرایت اینشتین می گوید A.همانطور که در کامپیوتر از کدهای رمز صفر و یک استفاده می شود در علم ژنتیک نیز از کدهای چهار حرفی زیستی A,G,C,T استفاده می شود که این بازهای آلی بر روی دی ان آ بکار گرفته می شود.تقریبا سه میلیون از این فرق ها بین افراد مختلف وجود دارد که تعیین کننده تفاوت های بین افراد است و جنبه های ارثی از رنگ چشم گرفته تا اندازه و قد و شخصیت یا هوش را دربرمی گیرد.شاید بسیار سخت باشد باور کنیم فرق های جزیی یک دهم درصدی می تواند چنین تفاوت های عظیمی را بین مردم بوجود آورد.اگر شما هنوز باور نکرده اید که یک دهم درصد از دی ان آ می تواند باعث این همه تفاوت بین افراد شود، این حقیقت را در نظر بگیرید که دی. ان .آ انسان با شامپانزه فقط ۲ تا ۴ درصد فرق می کند. یعنی دی . ان. آ شما با شامپانزه ۹۸ درصد شبیه هم است.اگر چه این اختلاف به نظر خیلی محدود و اندک است، اما همین دستورهای دقیق و ظریف دی ان آ دلیل آن است که انسان می تواند شعر بگوید، زیبا زندگی کند، ساختمان های مجلل بسازد، در حالی که شامپانزه ها هنوز مشغول جمع کردن حشرات از روی بدن یکدیگر و خوردن آنها هستند.* ژن ها یا محیط کدام یک تصمیم گیرندگان رفتار انسانند؟دکتر “علی متولی زاده اردکانی” عضو هیئت علمی پژوهشگاه فناوریهای نوین پزشکی (ابن سینا) و عضو هیات علمی انستیتو ملی بهداشت آمریکا در این خصوص در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: هم اکنون پژوهشگران علم ژنتیک و زیست شناسی مولکولی موفق به انجام آزمایش هایی شده اند که نشان می دهد بسیاری از رفتارهای انسانی بر اساس نقشه ژنتیکی انجام می گیرد.عضو کمیته علمی یازدهمین کنگره ژنتیک ایران افزود: البته این به این معنی نیست که ژن ها تنها تصمیم گیرندگان رفتارهای انسانی است، بلکه نشان دهنده آن است که بر خلاف تصور متفکران گذشته ، شخصیت انسان مانند صفحه ای خالی نیست که در انتظار پر شدن متون رفتاری و تربیتی باشد که از محیط خانواده و جامعه به او می رسد.اردکانی در این زمینه می گوید: هر انسانی با مشخصات معین رفتاری و شخصیتی به دنیا می آید که برگرفته از ژن هایی است که از پدر و مادر به او به ارث رسیده اند و محیط خانواده و جامعه می تواند در تغییر آن رفتارها و شخصیت ها موثر واقع شود.وی ادامه می دهد: البته همین تغییرات محیطی در صورتی امکان پذیر می شود که زمینه ژنتیکی فرد، توانایی و قابلیت پذیرش آن تغییرات را فراهم آورده باشد.عضو انجمن ژنتیک ایران در خصوص تاثیر ژنها (ژنتیک) در رفتار انسان ها به مطالعات انجام گرفته بر روی دوقلوهای همسان که در محیط های متفاوتی بزرگ شده اند اشاره می کند و می افزاید: معروف ترین این مطالعات به نام مطالعات مینسوتا شهرت یافته که بر روی دوقلوهایی که در محیط های جدا از هم بزرگ شده اند، انجام شد.وی ادامه داد: در این مطالعه ، دانشمندان برای سالیان سال بی آنکه خود دوقلوها آگاهی داشته باشند آنها را تحت مطالعه قرار دادند که در پایان این مطالعه، شباهت این دوقلوهای از هم جدا نگه داشته شده، حیرت آور بود.اردکانی در توضیح بیشتر این مطالعات گفت: این دوقلوها در سن ۳۹ سالگی دوباره به هم ملحق شدند؛ در زمان ملاقات آنقدر شبیه به هم بودند که بندرت می شد آنها را از هم تشخیص داد؛ شباهت ظاهری قابل پیش بینی بود اما زمانی که این دو برای اولین بار در کنار هم قرار گرفتند تا صحبت کنند به طور غیر منتظره ای به یکدیگر شباهت داشتند.وی ادامه داد: هر دو دوبار ازدواج کرده بودند، هر دو اسم یکسانی برای پسرانشان گذاشته بودند، اسمی را که بر روی سگشان گذاشته بودند در دوران کودکی یکسان بود، هر دو یک نوع سیگار می کشیدند و به یک نوشیدنی علاقه داشتند.به گفته این متخصص ژنتیک نتیجه این تحقیقات به قدری غافلگیر کننده بود که وقتی در سال ۱۹۸۸ به چاپ رسید برخی آن را باور نداشتند و غیر ممکن به نظر می رسید که دو نفر که از زمان تولد همدیگر را ندیده اند بتوانند اینقدر شبیه به هم باشند، اما این همان چیزی بود که تحقیقات آن را ثابت کرد.متخصص ژنتیک انسانی اظهار داشت: مجموع چنین مطالعاتی نشان دهنده آن است که ژن ها نه تنها به تعیین سیمای ما کمک می کنند بلکه چگونگی عمل، احساس و تجربه ما را در زندگی تعیین می کنند.وی در پاسخ به این سوال و این شبهه که چنین نتایجی ممکن است برای برخی از جمله والدین تشویش آور و نگران کننده باشد زیرا پدر و مادر می خواهند و دوست دارند در روند رشد و تکامل کودکشان نقش داشته باشند گفت: پدر و مادر به عنوان مولفه های تربیتی و محیطی نقش دارند؛ به اینصورت که با شناخت استعدادها و توانمندی های کودک ، او را در جهت مورد نظرشان هدایت کنند.این متخصص با اشاره به اینکه هر فردی با یک سری زمینه ها و استعدادهای ژنتیکی متولد می شود گفت: محیط در شکوفایی این زمینه ها مهمترین نقش را دارد و هر کودک و انسانی در مورد اینکه چه نوع فردی می شود حرفی برای گفتن دارد.وی افزود: اشاره به یک مثال می تواند به درک بیشتر ارتباط و تعامل ژنتیک و محیط کمک کند: گالتون (کاشف انحصاری بودن اثر انگشت) حتی خودش باور نداشت که صرفا به خاطر ژنهایش نابغه شده ،اما اگر گالتون با ژن هایی که از کیفیت عالی برخوردار نبودند ، به دنیا می آمد هیچ شیوه پرورشی نمی توانست چنین دانشمند فوق العاده ای را تربیت کند.اردکانی در خصوص تاثیر محیط اظهار داشت: ژنها در اینکه یک شخص به چه آسانی و چند بار عصبانیت را تجربه می کند نقش مهمی دارند، اما رفتار یک شخص به همان مقدار به احساسات و عادت های آموخته شده بستگی دارد.عادت هایی که با تمرین و تکرار آموخته شده اند.وی ادامه داد: شاید یک مثال منظور را واضح تر نشان دهد: “وودی آلن” (هنرپیشه آمریکایی) هرگز وضعیت فیزیکی مانند “آرنولد شوارتزنگر” (یکی از هنرپیشه های پرعضله و ورزشکار آمریکایی) را پیدا نخواهد کرد و تفاوتی ندارد که چقدر ورزش کند چون او زمینه و ساختار ژنتیکی مورد نیاز را در خود ندارد.اردکانی گفت: اما در عین حال دلیل آنکه آرنولد چنین هیکل عظیمی پیدا کرده ، فقط به دلیل ژن های او نیست بلکه به خاطر هزاران ساعت بلند کردن وزنه بوده است.عضو هیات علمی انستیتو ملی بهداشت آمریکا معتقد است: فهمیدن ریشه های ژنتیکی به فرد کمک می کند که خودش را بهتر بشناسد و خود را با دیگران بهتر مرتبط کند. همین آگاهی می تواند در روابط خانوادگی و در محیط شغلی به او کمک کند.وی در ادامه گفت: شناخت ریشه های ژنتیکی شخصیت می تواند از سنگینی مسئولیت پدران و مادرانی که وسوسه دارند تا بهترین شرایط را برای فرزندانشان فراهم کنند بکاهد. آنها باید بدانند کودکان باید کشف شوند ، آنها را باید تشویق کرد و اجازه داد تا قابلیت های خود را آشکار سازند.به گفته این متخصص، آنچه مشهود است نیاز انسان به شناخت بیشتر پایه های زیستی و ژنتیکی رفتاری او است؛ چرا که می تواند دلایل محدودیت هایی را که بر سر راه بعضی از ژن های تربیتی کودکان و نوجوانان وجود دارد بیشتر روشن کند.وی افزود: شناخت دقیق عوامل موثر بر رفتارهای پیچیده انسانی نوید آن را می دهد که جامعه علمی بتواند در آینده نزدیک بیش از گذشته به کمک انسان هایی بشتابد که نمی دانند چرا نگران، عصبانی، معتاد به سیگار، مشروب و مواد مخدرند و یا نمی دانند چرا برخی افراد چه در میان زنان و چه در میان مردان در هر جامعه ای گرایش به همجنس دارند.* تمام بیماری های جسمی و رفتاری ریشه ژنتیک دارنددکتر ” محمد علی اکبری” رییس انجمن ژنتیک ایران با بیان اینکه هیچ بیماری وجود ندارد که با ژنها ارتباط نداشته باشد گفت: ابتلای انسان به هر بیماری به ژنهای فرد بستگی دارد و درواقع ابتلای افراد به بیماری ها ارتباط مستقیی با استعدادها و زمینه های ژنتیکی فرد دارد.به گفته این متخصص بسته به ساختمان و چیدمان ژنتیکی هر فرد ، ممکن است او نسبت به یک بیماری مقاوم باشد و یا اینکه نامقاوم باشد؛ در عین حال محیط، رژیم غذایی و سن نیز در کنار عومل ژنتیکی درابتلای به یک بیماری ، موثر هستند.* چهار هزار نوع بیماری ژنتیکی قابل تشخیص وجود دارددکتر “محمد حسین صنعتی” متخصص ژنتیک مولکولی گفت: حدود چهار هزار نوع بیماری ژنتیکی قابل تشخیص وجود دارد و در حال حاضر در اغلب آزمایشگاه های ژنتیک دنیا نیز ۴ هزار تست ژنتیکی تشخیص بیماری های ژنتیک وجود دارد.وی گفت: طی دو دهه گذشته به دلیل پیشرفت هایی که در علم ژنتیک رخ داده، امکان تشخیص هزاران بیماری ژنتیکی انسان نیز فراهم شده است. تاثیر مستقیم این پیشرفت ها در دنیا با مطالعه بازار فروش آزمایش های تشخیص بیماری های ژنتیک قابل مشاهده است؛ به طوری که این فروش از سال ۱۹۹۰ تاکنون سالانه ۱۰ درصد رشد داشته است.طبق گزارشی که اخیرا در نشریه وال استریت ژورنال به چاپ رسید، پیش بینی شده است فروش این آزمایش ها در سال ۲۰۱۰ به یک میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۵ به ۵ میلیارد دلار برسد.* خصوصیات رفتاری انسان ها تابع نقشه ژنتیکی آنهاستدکتر “علیرضا احمدی” عضو کمیته علمی یازدهمین کنگره ژنتیک ایران نیز در این باره گفت: ابتلای فرد به یک بیماری و یا تظاهر یک ویژگی و خصلت رفتاری مثلا خشونت ارتباط مستقیمی با ساختار ژنتیکی افراد دارد. به عنوان مثال در صورت غالب بودن ژن های مرتبط با خشونت ، عصبانیت و خشونت فرد در رفتارهای او تظاهر بیشتری دارد.وی با بیان اینکه عوامل ژنتکی رفتارهای انسان در کنار عوامل محیطی با غالب تر بودن عوامل ژنتیکی ، منجر به بروز رفتار های خاصی در فرد می شود گفت: به عنوان مثال برخی افراد نسبت به محیط واکنش سریع تری از خود نشان می دهند که ممکن است همراه با عصبانیت هم باشد.عضو هیات مدیره انجمن ژنتیک ایران ادامه داد: در عین حال ممکن است افرادی باشند که نسبت به حوادث محیط واکنش ملایم تری داشته باشند و در ارتباط با محیط کمتر دچار حالت هایی از خشم و عصبانیت شوند که همگی این حالت ها مطابق با ژنتیک انسان ها بروز می کند.شناخت بیشتر ابعاد مختلف شخصیت و رفتار انسان ها و پایه های ژنتیکی و زیستی آنها می تواند بسیاری از مسایل اجتماعی را با دیدی نو و بر اساس یافته های علمی نقد و بررسی کند.افراد از لحظه تشکیل نطفه منحصر به فرد هستند و اینگونه نیست که تصور شود زندگی، آنها را افرادی مشخص و معین می سازد و شکل می بخشد؛ بلکه هر کدام از ما به عنوان یک شخص، به عرصه این جهان پا می گذاریم و بقیه زندگیمان را در این راه بکار می گیریم تا خود را کشف کنیم.پروژه ژنوم انسان در عرض کمتر از ۱۰ سال و با هزینه ای بالغ بر سه و نیم میلیارد دلار انجام شد.این پروژه سرآغاز تحولات بزرگی در علم ژنتیک شده است. شناخت ژنوم یک موجود یعنی شناخت شباهت ها و تفاوت های یک فرد از فرد دیگر یا یک گونه از گونه ای دیگر.تعیین توالی بیش از ۹۰ درصد ژنوم انسان در فوریه سال ۲۰۰۱ به پایان رسید. اما هنوز بسیاری از ژن های انسان شناسایی نشده اندگزارش از: مهری میردریکوند
چرا پیاز اشکتان را در می آورد؟پیاز به خانواده ای از گیاهان به نام آلیوم ها تعلق دارد، که شامل تره فرنگی، سیر و پیاز کوهی است. سلول های پیاز پیوندهای گوگردی و آنزیم های دیگری دارند. تا وقتی که آنها با ایمنی کامل در سلولهای پیاز گرفتارند، اشکی وجود ندارد.وقتی شما غشای سلولهای پیاز را می برید، باعث می شوید که این مواد فرار آزاد شوند. آنها با هم ترکیب می شوند و اسید سولفوریک می سازند که یکی بعد از دیگری به گاز تبدیل می شود و این گاز است که چشم های شما را آزار می دهد.دو نظریه در مورد چیزی که باعث آزار چشم ها می شود وجود دارد.عده ای عقیده دارند که گاز با آب درون چشم های شما ترکیب و اسید سولفوریک خفیفی تولید می شود، و این اسید است که باعث سوزش و آبریزش می شود.عده ای دیگر معتقدند که خود گاز به تنهایی باعث می شو د که اعصاب منتهی به قرنیه وادار به واکنش سریع با پاسخ اشک ریزی در مجرای لنفی می شود.از سوی دیگر اشکها مواد آزار دهنده را می شویند. خیلی از متخصصان تغذیه پیشنهاد می کنند که هنگام یاز خرد کردن از عینک اسکی استفاده کنید ولی این کمی زیاده روی است.
کارت های ژنتیکی ابزار جدیدی در خدمت تشخیص هویت افراددستیابی پژوهشگران دانشگاه فردوسی مشهد به فناوری ساخت و تولید کارت ژنتیکی تشخیص هویت اقوام مختلف، امکان تعیین هویت را با استفاده از کوچکترین بافت و سلول باقی مانده افراد امکان پذیر ساخته است. دکتر “محمد رضا نصیری” دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد و مجری این تحقیق در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: مشابه گروههای خونی که در موارد تشخیص هویت به کار برده می شود، تست های دی ان آ از طریق نشانگرهای مشخصی که بر روی آنها وجود دارد، امکان تشخیص هویت افراد را فراهم می کند.بدن هر انسان بالغ بر میلیاردها سلول دارد که نسخه‌های مشابهی شامل تمامی اطلاعات ژنتیکی فرد در تک تک آنها وجود دارد و با دانش ژنتیک، چنانچه تنها یک سلول در اختیار باشد از روی اطلاعات آن، می‌توان هویت شخص را تشخیص داد.این متخصص ژنتیک و بیوتکنولوژی اظهار داشت: این مطالعه بر روی ۳۶۰ نفر از اقوام مختلف کشور از جمله ترک، کرد، فارس ، عرب و سیستانی انجام گرفته است.نصیری با اشاره به اینکه این تحقیق در نوع خود که اقوام مختلفی را مورد مطالعه قرار داده حایز اهمیت است، گفت: محققان دانشگاه فردوسی مشهد در این تحقیق به فناوری تولید کارت ژنتیکی تشخیص هویت دست یافتند.مجری تحقیق تولید کارت های ژنتیکی تشخیص هویت در خصوص کاربردهای این کارت گفت: در مسایل جناحی و یا در سوانح هوایی و یا سایر حوادث که امکان شناسایی حادثه دیدگان وجود ندارد با بررسی نمونه های بیولوژیکی به جا مانده در صحنه واقعه و یا صحنه جرم، امکان تشخیص هویت افراد وجود دارد.نصیری با اشاره به اینکه کارت های ژنتیکی تشخیص هویت در مسایل حقوقی نیز کاربرد دارد گفت: در مواردی که پدر یک کودک معلوم نباشد با تهیه مارکرهای ژنتیکی پدر و مقایسه آن با مارکرهای ژنتیکی کودک، هویت ژنتیکی کودک را می‌توان تشخیص داد.این متخصص ژنتیک و بیوتکنولوژی اظهار داشت: کارت های ژنتیکی در مورد تشخیص هویت شهدای گمنام نیز کارایی دارد.استادیار دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه همه افراد می توانند با ارائه نمونه خونی خود، از کارت های ژنتیکی تشخیص هویت برخوردار شوند گفت: این کارت های تشخیص هویت ژنتیکی توسط پژوهشکده زیست فناوری مشهد و پزشکی قانونی این شهر تهیه شده و ما آمادگی همکاری با سایر دستگاه ها برای تهیه این کارت ها را داریم.این نوع کارت های ژنتیکی در نمایشگاه دستاوردهای زیست فناوری که از ۲۴ تا ۲۶ فروردین ماه برگزار شد ، ارایه شد.“شاهرخ قوتی” دانشجوی مقطع دکترا و از پژوهشگران این طرح نیز گفت: هویت، مجموعه صفات و مشخصاتی است که فردی را از افراد دیگر متمایز می کند.وی افزود: امروز با توجه به وقوع بسیاری از حوادث غیرمترقبه مانند زلزله، سیل، سوانح هوایی و زمینی وهمچنین افزایش حملات انتحاری و خرابکارانه توسط مجرمان، روش های جدید زیست فناوری مولکولی بعنوان ابزاری کارآمد و قدرتمند و امری جدا ناپذیر از محاکم حقوقی و قضایی مطرح شده است.وی گفت: انسان دارای ۴۶ عدد کروموزوم است که توالی ذکر شده بر روی آنها قرار دارد، هر فرد نیمی از کروموزوم ها را از پدر و نیمی دیگر را از مادر دریافت می کند. اگر دی ان آ ، دو رشته یک کروموزوم سالم را باز کنیم در طول هر رشته مناطقی وجود دارد که ممکن است چند ماده چندین بار تکرار شود و این توالی کاملا منحصر به فرد است.قوتی اظهار داشت: در این شیوه که مبتنی بر توالی دی ان آ است ۹ جایگاه در توالی کروموزومی تعیین می شود که به واسطه این جایگاهها می توان هویت واقعی فرد را تعیین کرد. نقشه به دست آمده نشان دهنده جنس و الگوی ژنتیکی فرد است.انگشت نگاری ژنتیکی ?Genetic finger printing?اثر انگشت ژنتیکی به این معنی است که با استفاده از سلول‌هایی از بدن انسان ، اعم از پوست، مو، استخوان یا اندامهای دیگر، مولکول‌های دی ان آ فرد استخراج می‌شود و می‌توان هویت ژنتیکی او را شناسایی کرد و با بررسی همان نواحی تکراری که در دی ان آ افراد مختلف متفاوت است، به تفاوتهای انسانها با یکدیگر پی برد.دکتر “حمید رضا خرم خورشید” متخصص ژنتیک انسانی از دانشگاه لستر انگلیس در توضیح این نکته در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: اگر تمام افراد اثر انگشت ژنتیکی یا پروفایل های دی ان آ داشته باشند و اطلاعات حیاتی و بیولوژیکی آنها در یک بانک اطلاعات ژنتیکی ثبت شده باشد، با مقایسه این مارکرهای ژنتیکی، عمل تعیین هویت سریعتر صورت می‌گیرد.وی با اشاره به اینکه استفاده از اطلاعات ژنتیکی موجود در یک سلول و پی بردن به هویت ژنتیکی آن در واقع نوعی انگشت نگاری از دی ان آ یا ? DNA finger printing?است گفت: این روش کاربردهای مختلفی در زندگی بشر دارد که یکی از مهمترین کاربردهای آن شناسایی قربانیان حوادث مختلف از جمله سقوط هواپیما، آتش سوزی‌ها و تصادفات شدید است.* تاریخچه تکنیک انگشت نگاری ژنتیکیتکنیک انگشت نگاری ژنتیکی را اولین بار در سال ? ۱۹۸۵?پروفسور سر آلک جفری از دانشگاه لستر انگلیس ابداع کرد.وی متوجه شد نواحی و نقاطی روی دی ان آ ?افراد وجود دارد که می‌تواند کلیه اطلاعات بیولوژیکی و حیاتی انسانها را انتقال دهد.خرم خورشید با اشاره به سابقه همکاری خود با جفری گفت: این نواحی دی ان آ در افراد مختلف متفاوت است و از سه میلیارد جزء تشکیل شده که پشت سر هم قرار دارد.عضو هیات علمی پژوهشگاه فناوری های نوین پزشکی (ابن سینا) ، افزود: از کل این جزء‌ها حدود یک و نیم تا دو درصد ژنها هستند. در ۹۸? درصد باقی مانده هنوز فعالیت خاص و شناخته شده‌ای وجود ندارد که در عین حال در همین ۹۸ ?درصد تکه‌هایی هست که در افراد مختلف بسیار متفاوت است.به گفته این متخصص ژنتیک اگر تعدادی از این نواحی تکراری در چندین ناحیه مختلف با هم مقایسه شود اطلاعاتی را نشان می‌دهد که بیانگر هویت افراد و نشان‌دهنده نسبت بین افراد هم است. به این نقاط تکراری که در دی ان آ افراد وجود دارد مارکرها ژنتیکی Genetics markers گفته می‌شود.خرم خورشید تصریح کرد: این نواحی تکراری نه تنها در تعیین هویت ژنتیکی افراد کاربرد دارد بلکه در مسایل حقوقی و قانونی کاراریی‌های فراوانی دارد و از همین رو آن را اثر انگشت ژنتیکی یا ?Genetic? ? fingerprint?نامیده اند.* چگونگی شناسایی جسد افرادی که در سوانح از جان خود را از دست می دهنددر این قبیل حوادث، به دلیل وجود آگاهی از اسامی مسافران، خانواده‌های آنان شناسایی می‌شود و پس از مراجعه خانواده ها، از اعضای خانواده شامل پدر، مادر، فرزند، خواهر و برادر نمونه دی ان‌ای گرفته شده و پروفایل ژنتیکی یا مارکر ژنتیکی آنها مشخص می‌شود .پس از این مرحله ، اطلاعات ژنتیکی به جای مانده از بقایای اجساد هم گرفته می‌شود و در نهایت با مقایسه پروفایل‌های تهیه شده از دی ان ای خانواده‌ها ، هویت اجساد شناسایی می‌شود.خرم خورشید در توضیح چگونگی شناسایی قربانیان حوادث و استفاده از تکنیک انگشت نگاری ژنتیکی افزود: در حوادثی که جسد به شدت از بین می‌رود ، با استفاده از کوچکترین بافت و سلول باقی مانده حتی یک تار مو می‌توان اطلاعات ژنتیکی افراد را استخراج و هویت ژنتیکی او را مشخص کرد.وی افزود: با خارج کردن دی ان آ فرد از همان مقدار کم باقی مانده و مقایسه آن با دی ان آ خانواده‌های قربانیان، شناسایی کامل صورت می‌گیرد که روشی بسیار سریع و دقیق و صد در صد قابل اعتماد است.این نوع شناسایی افراد در هر نوع حادثه‌ای و در حوادث کشتار جمعی و سیل و زلزله ، طوفان و سونامی که ممکن است شمار زیادی از افراد جان خود را از دست بدهند امکان پذیر است.هم اکنون در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان ، اطلاعات ژنتیکی تمامی مجرمین تهیه شده و پروفایل آنها طراحی شده است.اگر یک بانک اطلاعاتی که اطلاعات ژنتیکی تمامی مجرمین در آن ثبت شود و به عبارتی پروفایل ژنتیکی آنها تهیه شده باشد با مقایسه اطلاعات به دست آمده سرعت عمل تشخیص مجرمین بالا می‌رود.
پیشبرد تحقیقات ژنتیک در کشور نیازمند تاسیس بانک ژن واحد استرییس شاخه ژنتیک ریزسازواره های یازدهمین کنگره ژنتیک ایران با بیان اینکه هم اکنون مرکزی به عنوان متولی تحقیقات ژن و ژنتیک در کشور وجود ندارد و تنها برخی از بانکهای ژن از جمله بانک ژن گیاهی وجود دارد، گفت: پیشبرد و پیشرفت تحقیقات علم ژنتیک مستلزم تاسیس بانک ژن واحد است. به گزارش روز یکشنبه ایرنا از دبیرخانه یازدهمین کنگره ژنتیک ایران، دکتر “علیرضا احمدی” عضو انجمن ژنتیک ایران افزود: انجمن ژنتیک ایران از قدیمی ترین انجمن ها در کشور است و در کلیه مباحث ژنتیک انسان، ژنتیک گیاه، ژنتیک جانوران ، آبزیان و میکروبها فعالیت می کند.رییس شاخه ژنتیک ریز سازواره های کنگره ژنتیک که از اول تا سوم خرداد در دانشگاه شهید بهشتی برگزار خواهد شد افزود: رشد علوم ژنتیک در سطح کشور چشمگیر بوده و تاکنون ۱۳۰مقاله در حوزه ریز سازواره ها برای شرکت در کنگره دریافت شده که نسبت به کنگره قبلی بسیار افزایش یافته است.این استاد دانشگاه الزهرا با اشاره به اینکه جریانی بودن تحقیقات در کشور برای تحقق موفقیت ها ضروری است گفت: جریانی بودن تحقیقات به کاربردی شدن طرح ها کمک خواهد کرد.وی نداشتن متولی واحد در حوزه تحقیقات را عاملی برای تاخیر در به نتیجه رسیدن طرح ها خواند و گفت: علاوه بر نبود متولی واحد ،آموزش محور بودن دانشگاه ها و توجه کمتر آنها به امر تحقیق و پژوهش از دیگر مشکلات است.عضو انجمن ژنتیک ایران افزود: در حال حاضر ۹۰ درصد دانشگاهها به آموزش و تنها ۱۰درصد به تحقیقات می پردازند که در صورت تغییر این روند می توان به آینده تحقیقات امیدوار بود.احمدی یادآور شد: در حوزه ژنتیک آنتی بیوتیک ها که گستردگی بسیاری دارد، شناسایی و ارزیابی میکروبهای مولد آنتی بیوتیک ازجمله باکتری ها و قارچ ها اهمیت دارد.این متخصص ژنتیک باکتری ها ادامه داد: برای ارتقای تولید آنتی بیوتیک ها باید به میکروب هایی با توانایی بالا دست یافت تا بتوان موتاسیون آنتی بیوتیک ها را افزایش داد.وی با اشاره به تولید داروی ترکیبی ضد سرطان که پرتوهای گاما را ۱۳ برابر افزایش می دهد، گفت: این دارو در پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا به نتیجه رسیده و هم اکنون مرحله پایلوت را طی می کند.احمدی در خصوص کارایی ترکیب داروی ضد سرطانی اظهار داشت: این ترکیب در بیماران مبتلا به سرطان پستان آزمایش شده که نتایج خوبی به همراه داشته است.عضو انجمن ژنتیک ایران کنترل سلولهای سرطانی، پیشگیری و درمان سرطان ها را از قابلیت های این ترکیب ضد سرطانی خواند و افزود: این طرح پس از هشت سال فعالیت به نتیجه رسیده است.یازدهمین کنگره ژنتیک ایران توسط انجمن ژنتیک ایران از ۱ تا ۳ خرداد ۸۹ در مرکز همایش های بین المللی دانشگاه شهید بهشتی برگزار می شود.
پادتن ایدز، لنفوسیت‌های T را هم هدف میگیردپادتن ایدز، لنفوسیت‌های T را هم هدف می‌گیرد! ۲۱c یکی از پادتن‌های شناخته‌شده برای اچ.آی.وی-وان است و تحقیقات تازه نشان می‌دهند این پروتئین می‌تواند هم‌زمان با مهار اچ.آی.وی به گیرنده‌های سطحی لنفوسیت‌های T هم متصل شود.این اولین‌بارست که محققان موفق به کشف ساختار بخشی حیاتی از مرگبار‌ترین زیرگروه عامل نقص ایمنی اکتسابی یا ویروس اچ.آی.وی-وان در انسان شده‌اند.البته کشف این ساختار برای پزشکان و سایر محققان بسیار‌بیشتر از یک کشف علمی پایه اهمیت دارد.اجازه بدهید برای شناخت اهمیت این کشف و نتایج فوق‌العاده آن در درمان این بیماری، کمی به بررسی این ویروس و زیرگروه‌های آن بپردازیم.اغلب کسانی که به ایدز مبتلا می‌شوند، در معرض خانواده اچ.آی.وی-وان قرار گرفته‌اند. اغلب سوش‌ها متعلق به گروه M هستند.از مهمترین زیرگروه‌های M می‌توان به گروه B و C اشاره کرد که اغلب قربانیان ایدز در آمریکا و اروپا به زیرگروه B مبتلا هستند و زیرگروه C دارد در بخش وسیعی از آسیا و آفریقا قربانی می‌گیرد.ران دیسکین، محقق مؤسسه فناوری کالیفرنیا که در این تحقیق مشارکت داشته، می‌گوید: «تاکنون تلاش‌های بسیاری برای ساخت واکسن ایدز صورت گرفته که اغلب آنها مهار gp۱۲۰، پروتئین کلیدی زیرگروه B را هدف قرار داده‌اند. هرچقدر اطلاعات ما از این پروتئین و کل ساختار بیشتر باشد، واکسن تهیه‌شده بهتر عمل خواهد کرد».تاکنون محور تحقیقات زیرگروه B و gp۱۲۰ بوده‌اند، اما این تیم تحقیقاتی به سراغ زیرگروه C رفته تا فرضیه شباهت ساختاری این دو زیرگروه با یکدیگر را بررسی کند.دیسکین می‌گوید: «برای بررسی پروتئین‌ها به ساختار بلوری آنها نیاز داریم و gp۱۲۰ شکننده‌تر از آن بود که بشود به تنهایی آنرا متبلور کرد. به همین دلیل ما مولکولی ترکیبی ساختیم که از مونومر gp۱۲۰ همراه با گیرنده CD۴ و پادتن اچ.آی.وی که به نام ۲۱c شناخته می‌شود، تشکیل شده بود».ساختار ایجاد شده نه تنها فرضیه شباهت ساختاری زیرگروه های B و C را به خوبی اثبات می‌کرد، بلکه نشان می‌داد پادتن ۲۱c علاوه بر واکنش با gp۱۲۰ قادرست با گیرنده CD۴ که در سطح سلولهای ایمنی T قرار دارد، ترکیب شود.این اولین‌بار است که پادتنی با دو واکنش متفاوت در برابر ویروس اچ.آی.وی و لنفوسیت های T شناخته می‌شود و در واقع رفتاری خودایمنی از خود نشان می‌دهد.همان‌طورکه در تصویر می‌بینید این پروتئین از دو زنجیره سبک- زرد رنگ- و سنگین- صورتی رنگ- تشکیل‌شده که می‌توانند به ترتیب به CD۴ -بخش سبز رنگ- و gp۱۲۰ -بخش خاکستری رنگ- متصل شوند.این کشف محققان را با پرسش‌های بسیاری مواجه می‌کند: آیا این به معنی است که دیگر نمی‌توان از ۲۱c به عنوان پادتن اچ.آی.وی استفاده کرد؟آیا ما با بخشی از واکنش خودایمنی در برابر درمان ایدز مواجه هستیم؟متخصصان توضیح می‌دهند لزوما این طور نیست، بدن می‌تواند تعدادی از این پروتئین‌ها را از میان ببرد و از چرخه حذف کند. ما هم باید برای ساخت واکسن مؤثر، موانع بیشتری را باید از سربگذرانیم و مکانیزم عمل پادتن و چرخه واکنش‌های حذف را به خوبی بشناسیم.در نهایت شناخت بهتر این واکنش چندگانه و مکانیزم عمل پروتئین‌های دخیل در آن می‌تواند به بسیاری از پرسش‌های علم در مورد ایدز پاسخ دهد و ما را به تولید واکسن مؤثر و درمان قطعی برای بیماران برساند.محبوبه عمیدی
عوامل ژنتیکی یکی از علت‌های اصلی «چاقی» استعوامل ژنتیکی یکی از علت‌های اصلی «چاقی» استیک فوق تخصص غدد گفت: تمام افراد چاق تنها به علت پرخوری، کم تحرکی یا مصرف نامناسب غذا، چاق نمی‌شوند، بلکه این عوامل تنها چاقی را تشدید می‌کنند.دکتر علیرضا استقامتی، عضو هیات مدیره انجمن متخصصان غدد در گفت‌وگو باایسنا، گفت: پرخوری یا کم خوری و ورزش یا کم تحرکی بخشی از مسئله چاقی است و شاید عامل عمده ایجاد چاقی، عوامل ژنتیکی باشد.این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در رابطه با عوامل ژنتیکی موثر بر چاقی، ادامه داد: بسیاری از این عوامل شناخته نشده‌اند و از طرف دیگر در رابطه با بسیاری از آن دسته عوامل ژنتیکی شناخته شده موثر در چاقی نمی‌توان چندان کاری انجام داد.به گفته این فوق تخصص غدد، درمان ایده‌آلی برای چاقی وجود نداشته و عنوانی به نام درمان ایده‌آل چاقی وجود ندارد؛ چرا که مقوله چاقی مساله پیچیده‌ای است و خوردن یا نخوردن تنها بخشی از آن است؛ اما ثابت شده که عوامل تغذیه‌ای و کم تحرکی می‌تواند شرایط بد را به بدتر تبدیل کند.دکتر استقامتی ادامه داد: افراد چاق نباید از تلاش برای کم کردن وزن خود ناامید شوند؛ چرا که کاهش ۵ یا ۱۰ درصدی از وزن نیز می‌تواند بسیاری از عوامل خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
انتقال ژنها به سلولشاید به جرات بتوان گفت که دنیای آینده ما، در حوزه بهداشت و سلامت و صنایع وابسته به آنها، به واسطه تکنیک‌های نوینی از جمله نانو و بیوتکنولوژی، سلولهای بنیادی و ژن درمانی کاملا متفاوت از امروز خواهد بود.چراکه بهره‌گیری از این علوم و فناوریهای جدید چشم‌انداز هیجان‌انگیزی را در افزایش کیفیت زندگی بشر ایجاد خواهد کرد. حال در ارتباط با ژن درمانی جالب است بدانید که این نوع درمان حوزه نسبتا جدیدی در درمان سرطان نیز تلقی می‌شود که عمر آن به حدود ۲۵ سال می‌رسد، اما توانسته به عنوان یکی از روش‌های مداوای سرطان مطرح شود.با این حال از نظر تخصصی، مهمترین چالش در صنایع دارویی و در حوزه تخصصی فناوری نانودارو و ژن‌درمانی، یافتن حامل‌های موثر برای انتقال ماده ژنتیکی به سلول‌هاست به نحوی که ضمن بی‌خطر بودن و کمتر سمی بودن، بتواند ماده ژنتیکی را به نحو موثری به درون سلول‌ها منتقل کند.چنین هدفی متخصصان ایرانی را بر آن داشته است تا با همکاری پژوهشگران دانشگاه مینه‌سوتای آمریکا، تحقیقاتی را آغاز کنند.دکتر محمد رمضانی، رئیس بخش نانوداروی مرکز تحقیقات زیست فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد و از محققان این پروژه به شرح تفصیلی این پروژه پرداخته است. ● با خبر شدیم تحقیقاتی را روی حامل‌های ژنی با همکاری محققان دانشگاه مینه‌سوتا آغاز کرده‌اید، انگیزه اصلی از این تحقیقات چیست؟انگیزه اصلی این پژوهش، دستیابی به حامل‌هایی موثر برای انتقال ژن به درون سلولهای گوناگون بوده است. در برخی بیماری‌های ژنتیک، نبود یک ژن خاص یا نقص در عملکرد آن باعث بروز بیماری می‌شود (از قبیل فاویسم، سیستیک فیبروزیس و….) در برخی دیگر از بیماری‌ها نیز قرار گرفتن نابجای برخی ژنها می‌تواند منجر به بروز بیماری شود؛ مانند آنچه در سرطان شاهدیم.ژن درمانی، روشی جدید و موثر برای انتقال ماده ژنتیک به درون چنین سلول‌هایی است با این هدف که اگر سلولی توانایی ساخت پروتئینی را از دست داده، این توانایی را در آن سلول احیا کنیم یا اگر در سلولی دیگر، مانند یک سلول سرطانی، تولید پروتئینی ناخواسته وجود دارد از تولید آن جلوگیری کنیم و وضعیت سلول را به حالت طبیعی اولیه بازگردانیم. اما اصل ضروری برای انجام تمام موارد فوق آن است که بتوان ژنها را وارد سلول کرد، چرا که ژنها به تنهایی قادر به ورود به سلول نیستند.برای این کار نیاز به حامل‌هایی است که بتوان ژن را با درصد موفقیت بالایی وارد سلول کرد. انگیزه اصلی این پژوهش، دستیابی به حامل‌هایی قدرتمند برای انتقال ژن به درون سلولهای سیستم عصبی بوده است. ● حامل‌های مورد مطالعه چه ویژگی‌هایی دارند و با نهایی شدن تحقیقات، چه کمکی به پیشرفت روند ژن درمانی خواهند کرد؟حامل‌هایی که در این پروژه تحقیقاتی ساخته شدند، نسبت به ماده استاندارد طلایی که در ژن درمانی غیرویروسی به کار می‌روند، موثرتر و در عین حال، کمتر سمی بودند.همچنین این توانایی را داشتند که ذرات بسیار کوچکی حدود ۱۰۰ نانومتر ایجاد کنند. ذراتی با چنین اندازه می‌توانند وارد سلول هدف شده و ژن را به درون این سلول‌ها منتقل کنند. ● تاثیر ژن درمانی بر مداوای سرطان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟امروزه، مهمترین هدف ژن درمانی، درمان سرطان است به نحوی که بیش از ۶۰ درصد کارآزمایی‌های بالینی ژن درمانی، با هدف یافتن روشی موثر و قدرتمند در درمان سرطان انجام می‌شود.از یک‌سو به دلیل ماهیت مکانیسم‌های ملکولی مداخله‌کننده در شکل‌گیری سرطان نیاز است تا روش‌های گوناگونی (از قبیل شیمی درمانی، اشعه درمانی و…) در درمان سرطان همراه با هم به کار روند و در عین حال هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارد. ● حامل‌های ژنی مورد مطالعه شما چه کمکی به درمان سرطان از طریق ژن درمانی خواهد کرد؟حامل‌های ساخته شده در این تحقیق اولا این توانایی را دارند که با ژنها واکنش متقابل و ذراتی بسیار کوچک در ابعاد نانومتر (یک میلیاردیم متر) ایجاد کنند.ایجاد چنین ذرات ریزی که نانوذره نامیده می‌شوند می‌تواند به ورود ژن به درون سلول‌ها کمک کند. بعلاوه وقتی ژن را وارد سلول می‌کنیم این امکان وجود دارد که آنزیم‌های مخرب موجود در سلول، ژن را تخریب کند و در نتیجه به هدف درمانی خود نرسیم.گاهی اوقات اختلال در عملکرد سلول ناشی از نقص در فعالیت یک ژن خاص است. در چنین مواردی می‌توان ژن مورد نظر را به کمک حامل‌ها وارد سلول کرددر این تحقیق، نشان داده شد که حامل‌های ساخته شده می‌توانند در برابر آنزیم‌های تخریبگر ژن، به محافظت از ژنها بپردازند.در عین حال مشخص شد که این حامل‌ها در انتقال ژن به سلولهای سرطانی، سیستم عصبی موش نسبت به پلیمر استاندارد مورد استفاده، موثرتر و قوی‌تر عمل می‌کند که این خود یک مزیت بزرگ برای این پلیمرهای جدید است.همچنین مطالعات روی سمی بودن این حامل‌ها نشان داد که سمیت القا شده به وسیله این پلیمرها نسبت به پلیمر استاندارد به نحو قابل ملاحظه‌ای کمتر است. ● ماده ژنتیک منتقل شده از طریق حامل‌ها چه نقشی را در درمان ژنتیک ایفا می‌کند؟در این تحقیق حامل‌هایی ساخته شدند که قادر به انتقال مواد ژنتیک متفاوت هستند. گاهی اوقات اختلال در عملکرد سلول ناشی از نقص در فعالیت یک ژن خاص است.در چنین مواردی می‌توان ژن مورد نظر را به کمک این حامل‌ها وارد سلول کرد. به عبارت ساده، در چنین مواردی از ژن به عنوان یک دارو یا روش درمانی استفاده می‌شود. این ژن اگر بتواند با حاملی قدرتمند سدهای سلولی را بشکند و به هدف برسد، در نهایت پروتئینی را تولید خواهد کرد که در نتیجه عدم تولیدش یا تولید ناقص، در روند طبیعی زندگی سلول اختلال ایجاد می‌کند.اما گاهی اوقات بیماری ناشی از ایجاد اختلال در روند زیست طبیعی سلول، بیان بیش از حد یک ژن یا مجموعه‌ای از ژن‌هاست، مانند آنچه در سرطان دیده می‌شود.در این حالت هدف از ژن درمانی، از کارانداختن یا به عبارت دیگر خاموش کردن ژن‌هاست. ما در ادامه همین پژوهش با همکاری دپارتمان بیوتکنولوژی دارویی دانشکده داروسازی مونیخ آلمان، توانایی این حامل‌ها را در خاموش کردن ژنها نیز مورد مطالعه قرار دادیم که به نتایج مشترک خوبی رسیدیم و مشروح آن نیز که در زمره جدیدترین تحقیقات بیوتکنولوژی است بزودی منتشر خواهد شد. ● این ماده چه تغییراتی را در چرخه فعالیت سلول‌ها ایجاد می‌کند؟برهم خوردن چرخه طبیعی زندگی و تقسیم سلول می‌تواند عواقبی همچون سرطان را در پی داشته باشد. امروزه با شناسایی ملکول‌های مسوول چرخه سلولی، گام‌های بزرگی برای درمان سرطان در مقیاس ملکولی برداشته شده است.در صورت ایجاد اختلال در ژنهای مسوول در چرخه سلولی، ریتم طبیعی تقسیم سلول‌ها به هم می‌خورد. یکی از مهمترین اهداف برای درمان سرطان، بازگرداندن ریتم طبیعی تقسیم سلول به حالت اولیه است.به کمک حامل‌های ساخته شده و استفاده از ژنهای مناسب می‌توان کاری کرد تا جلوی تقسیم بی‌رویه و کنترل نشده سلول گرفته شود. ● یافته‌های این تحقیق در کدام دسته از صنایع مورد استفاده خواهد بود؟صنایع دارویی بخصوص در حوزه‌های نانوتکنولوژی و بیوتکنولوژی مهمترین صنایعی هستند که با سرمایه‌گذاری روی تولید حامل‌های ژن‌رسان به سلولهای گوناگون می‌توانند موتور محرکه انجام تحقیقات گوناگون در این زمینه باشند. چرا که یکی از موانع پیشرفت ژن درمانی، دستیابی به حامل‌های توانمند در انتقال ژنها به سلول بوده است. ● تصور می‌کنید این تحقیقات در چه مقطع زمانی به نتیجه قطعی برسد؟برای آنکه چنین حامل‌هایی در نهایت بتوانند روی انسان و با هدف ژن درمانی به کار روند، لازم است در مرحله نخست، کارایی و سمی نبودن آنها در مدل‌های حیوانی به اثبات برسد، همچنین مطالعات دیگری نحوه واکنش سیستم دفاعی و ایمنی بدن به این حامل‌ها باید مورد مطالعه قرار بگیرد در صورت موفقیت در همه این مراحل، آنگاه می‌توان با کسب مجوزهای علمی و اخلاقی لازم، به آزمودن آنها در جمعیت‌های انسانی نیز مبادرت ورزید.البته ناگفته نماند، ستاد توسعه فناوری نانو ریاست‌جمهوری از این پروژه حمایت‌های مالی کرده‌اند. بعلاوه که این پژوهش به صورت مشترک با گروه شیمی دارویی دانشگاه مینه‌سوتای آمریکا و گروه داروسازی دانشگاه ایالتی واشنگتن در قالب پایان نامه دکترای ۲ نفر از دانشجویان دکترای تخصصی)Ph.D.( دانشکده داروسازی مشهد انجام پذیرفته است.پونه شیرازی www.jamejamonline.ir
چه ورزشي براي کودکان مناسب است؟طبق آمار جهاني و براساس نتايج مطالعه‌هاي انجام‌شده، تعداد کودکان چاق و داراي اضافه وزن روزبه‌روز در حال افزايش است و علت اصلي آن هم کاهش فعاليت‌هاي بدني کودکان است. در اثر كاهش فعاليت، ميزان استقامت و توانايي‌هاي استقامتي کودکان کم مي‌شود و از سوي ديگر شاخص توده?بدني و ضخامت چين‌هاي پوستي‌شان بالا مي‌رود... امروزه کودکان مدت زمان کمتري را به فعاليت‌هاي فيزيکي و ورزش اختصاص مي‌دهند و بيشتر به تماشاي تلويزيون مي‌پردازند. از آنجا که دغدغه بسياري از والدين، سلامت فرزندشان است و با شروع فصل تابستان به‌طور معمول براي پرکردن اوقات فراغت، کودکان ثبت‌نام در کلاس‌هاي ورزشي و آموزشي را انتخاب مي‌کنند، با دکتر احمد باقري‌مقدم، متخصص پزشکي ورزشي گفت‌وگو کرده و نظر ايشان را در اين‌باره جويا شدهايم. مطالعه اين مطلب کمک مي‌کند تا بتوانيد با توجه به سن و روحيه فرزندتان، کلاس ورزشي مناسبي براي او انتخاب کنيد.سلامت: آقاي دكتر! از چه زماني كودك آمادگي لازم را براي شروع فعاليت‌هاي ورزشي دارد؟احتمال ابتلا به چاقي در کودکاني که کمتر از يک ساعت تلويزيون تماشا مي‌كنند در مقايسه با كودكاني كه روزانه 4 ساعت پاي برنامه‌هاي تلويزيوني مي‌نشينند، کمتر است و به احتمال كمتري در دوران بلوغ، در معرض چاقي و عوارض ناشي از آن قرار خواهند گرفت. بنابراين انجام فعاليت‌هاي ورزشي، يكي از گزينه‌هاي مناسب براي پيشگيري از چاقي كودكان است و در دوران بلوغ باعث کاهش بروز بيماري عروق کرونر و سکته مغزي، پرفشاري خون، چاقي و ديابت و پوکي استخوان و سرطان مي‌شود. آمادگي کودک براي شرکت در فعاليت‌هاي ورزشي به تکامل سيستم عصبي، تکامل اجتماعي و سطح شعور و فهم آنها بستگي دارد. اصولا کودکان قبل از 6 سالگي توانايي لازم براي پرداختن به ورزش‌هاي سازمان‌يافته مانند فوتبال را ندارند. در اين محدوده سني، ورزش‌هايي مانند دويدن و شنا را توصيه مي‌کنيم. به‌طور کلي ورزش‌هايي براي اين رده سني مناسب هستند که تکنيک‌هاي كمي داشته باشند و در عين حال لذت بالايي در کودکان ايجاد كنند.سلامت: آيا بايد با توجه به سن كودك فعاليت ورزشي?اش را انتخاب كرد؟بله، با اينکه کودکان از سن 6 تا 9 سالگي، توانايي لازم و پايه حرکتي را به دست مي‌آورند ولي هنوز هماهنگي لازم بين دست و چشم‌ها وجود ندارد، بنابراين مي‌توانند به صورت محدود و ساده در سطح ابتدايي در ورزش‌هاي سازمان‌يافته‌اي مانند فوتبال شرکت کنند. در سنين 10 تا 12 سال، سطح شعور و فهم افزايش مي‌يابد و کودک مي‌تواند در کار گروهي و يادگيري حرکات پيچيده شركت كند. در اين سن کودک مي‌تواند به ورزش‌هاي تماسي ـ برخوردي مانند فوتبال بپردازد زيرا به علت نيروي توليدي پايش در بازيکنان، احتمال بروز آسيب پايين است.سلامت: چه عواملي باعث تشويق يا دلزدگي كودك از ثبت‌نام در كلاس‌هاي ورزشي مي‌شود؟براي گسترش فرهنگ ورزش در کودکان يا تشويق آنها، بايد به نكاتي مانند حمايت خانواده، شادي‌بخش بودن نوع فعاليت ورزشي، انجام ورزش بعدازظهرها، موفقيت، همراهي با دوستان و هيجان توجه كرد.در اين ميان عواملي مانند شکست يا ترس از شکست در مسابقه، مواخذه و شرمندگي کودک، احساس اجبار و نظم ارتشي در ورزش و خستگي ناشي از تمرين شديد يا قوانين سخت بازي هم باعث دلزدگي کودک از شرکت در فعاليت‌هاي ورزشي مي‌شوند که والدين بايد اين مسايل را مدنظر بگيرند.سلامت: بهترين فعاليت ورزشي در اين سن، چه نوع فعاليت‌هايي است؟انجام ورزش‌هاي هوازي در کودکان همان آثار مثبتي را دارد که در بزرگسالان ديده مي‌شود. تمرين‌هاي قدرتي نيز با بهبود کيفيت عصبي و هماهنگي عصب و عضو، باعث افزايش قدرت عضلاني در کودکان مي‌شوند ولي بايد مواظب آسيب صفحه رشد استخواني در کودکان باشيم.سلامت: ثبت‌نام كودكان در كلاس‌هاي وزنه‌برداري كار درستي است؟تمرين با وزنه‌هاي کوچک ايرادي ندارد ولي ورزش‌هايي مثل وزنه‌برداري و پاورليفتينگ براي کودکان ممنوع است. گرچه بدن کودکان در مقايسه با بزرگسالان انعطاف‌پذيري بيشتري دارد، اما نبايد فراموش كنيم كه داراي مفاصل سست‌تر و شل‌تري هستند. ضعيف‌ترين نقاط در کودکان، محل اتصال عضلات به استخوان و صفحه رشد استخواني است بنابراين صدمه‌هايي مانند پيچ‌خوردگي مفاصل که در بالغان شايع‌تر است، در کودکان کمتر اتفاق مي‌افتد و در عوض، آسيب‌هاي صفحه رشد و آسيب محل اتصال عضله به استخوان شيوع بيشتري دارد.سلامت: آيا كودكاني كه مبتلا به بيماري ديابت يا آسم هستند، مي‌توانند در كلاس‌هاي ورزشي ثبت‌نام كنند؟کودکان بيماري که به ناراحتي‌هاي خاص مانند ديابت يا آسم مبتلا هستند بايد قبل از شروع ورزش به پزشك متخصص مراجعه كنند تا توصيه‌هاي لازم به آنها داده شود. اگر ورزش در كودكان آسمي باعث تشديد علايم بيماري‌شان مي‌شود، قبل از شروع بايد داروهاي تنگي‌نفس مصرف كنند و به اندازه کافي مرحله گرم‌کردن را انجام دهند. اين کودکان بايد از ورزش در هواي خشک و سرد و محيط‌هاي آلوده پرهيز و تا حد امكان از تنفس دهاني خودداري کنند. در پايان ورزش، اقدام به سردکردن بدن به صورت حرکت‌‌هاي سبک و تفريحي ضروري است و از انجام ورزش‌هايي که شدت بالا دارند مانند دويدن، شنا يا دوچرخه‌سواري طولاني جلوگيري كنيد.کودکان مبتلا به ديابت با توجه به نوع ديابت و شدت آن بايد تحت درمان پزشکي قرار بگيرند. اين کودکان در صورت کنترل ديابت اجازه دارند در فعاليت‌هاي ورزشي شركت كنند. به علت خطر افت قندخون (هيپوگليسمي) يا افزايش قندخون (هيپرگليسمي) لازم است قبل و بعد از ورزش قندخون آنها با گلوکومتر اندازه‌گيري شود و در صورتي که ميزان آن زير 100 ميلي‌‌گرم در دسي‌ليتر باشد، مقداري قند مصرف کنند. اگر قندخون بالاي 250 ميلي‌‌گرم در دسي‌ليتر بود، فعاليت ورزشي مجاز نيست.سلامت: بهترين زمان ورزش براي كودكان ديابتي از نظر شما چه زماني است؟بهترين زمان ورزش براي کودکان مبتلا به ديابت، يک تا دو ساعت پس از صرف غذاست. بچه‌هايي که انسولين تزريق مي‌کنند، با دستور پزشک معالج بايد مقداري از دوزاژ آن را قبل از ورزش کاهش دهند. به علت احتمال افت قند تا 24 ساعت پس از ورزش، بهتر است فعاليت‌هاي ورزشي در صبح انجام شود. فعاليت در عصر، احتمال افت قند هنگام خواب را بالا مي‌برد. در صورت بروز عوارض بيماري بسته به نوع عارضه، بايد مراقبت‌هاي خاصي انجام شود.سلامت: از آنجا كه نگراني بسياري از والدين آسيب‌ديدگي فرزندانشان در كلاس‌هاي ورزشي است براي پيشگيري از آنچه توصيه‌هايي مي‌كنيد؟توصيه مي‌شود قبل از ورزش، مربي اقدام‌هاي لازم براي گرم‌کردن و حرکات کششي را انجام دهد و مراقب باشد كودكان از تجهيزات حفاظتي مانند کلاه ايمني، عينک، ساق‌بند و کفش مناسب هم حتما استفاده كنند. اين موضوع اهميت زيادي دارد زيرا آسيب صفحه رشد مي‌تواند باعث کوتاهي و تغيير شکل زاويه‌دار عضو شود.سلامت: در اين مورد بيشتر توضيح مي‌دهيد؟بيشترين شکستگي در صفحه رشد استخواني در ناحيه مچ دست است که در کودکان چاق بيشتر اتفاق مي‌افتد. آسيب ناشي از ضربه‌هاي مکرر در ورزش، مي‌تواند به صفحه رشد آسيب بزند. مثلا باعث شکستگي مزمن انتهاي تحتاني استخوان ران در شناگران قورباغه، ناحيه فوقاني استخوان بازو در رشته‌هاي پرتابي و ناحيه مچ دست در ژيمناستيک شود.از ديگر آسيب‌هاي شايع، آسيب‌هاي مربوط به محل اتصال عضله به استخوان است که به صورت تورم و برجستگي استخواني و در موارد شديد به صورت کندگي استخوان بروز مي‌کند و بيشتر در ناحيه فوقاني ساق در زير زانو يا آرنج ديده مي‌شود.آسيب غضروفي مفاصل به خصوص زانو و آرنج هم در کودکان شايع است که به صورت درد و تورم مفصل و گاه قفل‌شدن مفصل ظاهر مي‌شود.سلامت: مهم‌ترين توصيه شما به والدين چيست؟سخن آخر اينکه کودکان به علت توليد حرارتي بيشتر، تعريق کمتر، احساس تشنگي ديررس و همچنين بالا بودن نسبت سطح به توده بدن، پايين بودن برون‌ده قلبي و افزايش سريع دماي بدن در معرض خطر بيشتر عوارض گرمايي محيط هستند بنابراين براي پيشگيري از آسيب?گرمايي در فصل تابستان، ضمن رعايت اصول اوليه، والدين بايد توجه زيادي به مصرف مايعات کافي قبل، حين و بعد از ورزش داشته باشند.
شرايط ايمني ورزش براي کودکانامروزه ورزش در سلامت افراد جايگاه ويژه‌اي پيدا كرده است و همه اقشار جامعه از كوچك و بزرگ، پير و جوان به آن توجه مي‌كنند. در اين ميان از مربيان و والدين انتظار مي‌رود به ويژگي‌ها و مباحث مربوط به ورزش كودكان توجه بيشتري داشته باشند... وقتي والدين قصد دارند براي ثبت‌نام فرزندشان در يک کلاس ورزشي اقدام کنند، لازم است در درجه اول اطلاعات کاملي در مورد مربي ورزش بدانند. سابقه مربيگري، خصوصيات اخلاقي، ميزان تحصيلات، تخصصي‌بودن يا غيرتخصصي بودن تحصيلات مربي، اهميت زيادي دارد. نکته ديگري که بايد به آن توجه داشت، فاصله مكاني مناسب باشگاه تا منزل است. مساله ديگر، وسايل کمک آموزشي باشگاه و سرويس‌هاي بهداشتي، آب‌خوري‌ها و دستگاه‌هاي تهويه است که بايد کيفيت بالايي داشته باشند. فرهنگ افرادي که در باشگاه رفت و آمد مي‌کنند نيز بايد در يک حد و در يك سطح باشد.کودکان براي لذت بردن از بازي‌هاي ورزشي بايد با قوانين و نكات ايمني آشنا شوند و آنها را رعايت کنند. والدين و مربيان نيز بايد هرچه بيشتر آنها را با اين قوانين و نكات آشنا كنند.براي كاهش احتمال آسيب‌ديدن كودك، به اين نكات توجه كنيد:استفاده از تجهيزات ايمني خاص از جمله کلاه ايمني، مچ‌بند و زانوبند. براي تهيه اين وسايل مي‌توانيد از مربي مربوطه راهنمايي بخواهيد. اين تجهيزات بايد نو و کاملا اندازه كودك باشند.محوطه‌بازي کودک بايد امن و دور از عوامل خطر‌آفرين باشد.گرم‌کردن بدن قبل از شروع ورزش وسرد کردن آن پس از ورزش بسيار مهم و در کاهش کوفتگي و درد عضلاني بسيار مفيد است.کودکان کم‌سن نبايد به ورزش‌هايي بپردازند که باعث اختلال در رشد استخوان‌ها، عضلات و مفاصل آنها مي‌شوند يا به اين اندام‌ها صدمه وارد مي‌كنند. بهترين روش، پرداختن به ورزش‌هاي متنوع است که روي يک اندام متمرکز و طولاني نباشد. (بدنسازي با وزنه قبل از سن بلوغ توصيه نمي‌شود و پس از آن هم بايد همواره تحت نظر مربي انجام گيرد).كودك با همسالان يا کودکان هم قد و قواره خود ورزش و بازي كند.از آنجا که بدن کودکان نسبت به بزرگسالان بسيار سريع‌تر گرم و سرد مي‌شود، نبايد بيش از 30 دقيقه ورزش كنند. نبايد در هواي بسيار گرم (بالاي 30 درجه سانتي‌گراد) به ورزش و بازي بپردازند و هنگام شنا به مدت طولاني در آب سرد باقي بمانند.كودكان بايد قبل، بعد و حين ورزش و بازي آب بنوشند. آنها معمولا نمي‌دانند که چه زماني به نوشيدن آب نياز دارند به همين دليل مربي يا والدين بايد مراقب اين مساله باشند.کودکان در هواي گرم به کرم‌هاي ضدآفتاب و کلاه لبه‌دار نياز دارند.کودک را به انجام کاري که نمي‌تواند انجام دهد و از انجام آن وحشت دارد، مجبور نكنيد.کودک نبايد براي اينکه کاري را درست انجام نداده يا خوب بازي نکرده است مقصر دانسته شود و مورد انتقاد و تمسخر قرار بگيرد.مراقب باشيد هيچ‌کس از بين بازيکنان، مربي يا تماشاگران بر سر کودک فرياد نزند و او را متهم نکند.آسيب‌هاي ورزشي در مورد کودکان بايد با دقت بسيار بيشتري درمان شود تا باعث اخلال در رشد يا به نوعي معلوليت يا ناتواني آنها نشود.
تـغـذيـه و تحـرک، لازم و ملـزومنـدورزش براي پرکردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان در فصل تابستان، کاري بسيار مناسب است اما بايد توجه داشت که به سلامت و روند رشد آنها صدمه‌اي وارد نشود. براي همه ورزشکاران به‌خصوص کودکان در تابستان ممكن است، کاهش اشتها به دليل کم‌آبي و افزايش درجه حرارت دروني بدن ايجاد شود...از آنجا که ورزش باعث افزايش نياز بدن به انرژي مي‌شود، اين بي‌اشتهايي مي‌تواند به کاهش وزن و حتي اختلال در رشد کودک بينجامد. راه‌حل آن است که همواره پس از ورزش سنگين و در محيط‌هاي گرم، کودک را به گرفتن دوش آب ولرم براي کاهش درجه حرارت مرکزي بدن و استراحت در محيط داراي تهويه مطبوع تشويق و با جايگزيني مايعات به بازگشت سريع اشتهاي کودک کمک کنيم. سپس متناسب با شدت و مدت ورزش، تغذيه کودک را نيز با افزايش ميزان و دفعات وعده‌هاي غذايي تا سطح لازم غني کنيم. غذا بايد متنوع و متناسب مصرف شود. هر چقدر ميزان نياز به انرژي افزايش يابد، در صورت رعايت تناسب، نياز به کربوهيدرات‌ها و پروتئين نيز برآورده مي‌شود. اگر همه ابعاد هرم مواد غذايي به يک تناسب، بزرگ يا کوچک شوند، اختلالي در تغذيه ورزشکار ايجاد نخواهد شد و به‌ندرت به مصرف مکمل‌هاي غذايي و ويتاميني نياز خواهد داشت.ميوه‌ها، ميان‌وعده‌هاي خوبي براي همه از جمله کودکان هستند و مي‌توانند نياز کودکان را به آب، املاح و ويتامين‌ها تامين کنند اما يادمان باشد انرژي نسبتا اندکي دارند بنابراين نبايد معده کوچک کودکان را با آنها پر کرد و به نياز فزاينده آنها، به غذاهاي پرانرژي هنگام ورزش بي‌توجه بود. رعايت تعادل ضروري است. ميوه‌ها بايد به عنوان ميان‌وعده بعد از غذاي اصلي مصرف شوند تا انرژي دريافتي کودک را تحت‌تاثير منفي قرار ندهند.توجه کنيم که افزايش درجه حرارت بدن خطرناک است و تشويق به انجام تمرين‌هاي سخت در محيط‌هاي گرم براي بهبود وضعيت آمادگي‌جسماني کودک نبايد از حد تعادل خارج شود و سلامت کودک را به خطر بيندازد. هر کودک ورزشکار بايد در محيط تمرين به نوشيدني سالم و خنک دسترسي داشته باشد و مربي و والدين نبايد از اين موضوع غفلت کنند.ميزان مصرف مايعات بايد متناسب (حدود 5/1 برابر) با ميزان مايعات ازدست‌رفته از تعريق و تبخير پوستي باشد. کودک بيشتر از هر چيز به آب نياز دارد.مصرف نوشابه‌هاي گازدار و نوشيدني‌هاي انرژي‌زاي موجود در بازار نه‌تنها بهتر از آب نيست بلکه به دليل قند بيش از حد، ظرفيت گرمايي پايين‌تر از آب و اختلالات گوارشي، نفخ و سرکوب اشتها، براي سلامت کودک مضر است. يک شربت آبليموي کم‌‌شيرين (6 تا 8 گرم قند در هر 100 سي‌سي مايع) مي‌تواند انتخاب خوبي باشد. البته مي‌توان با يک نوشيدني ورزشي خانگي به نتايج بهتري هم دست يافت. سلامت و تضمين رشد کودک بر هر موضوع ديگري ترجيح دارد.
صفحه 24 از 57
