صفحه 3 از 18: « پیشین 1 2 3 4 5 ... 15 16 17 18 پسین »

Earth science | مقالات زمین شناسی

anna_nemati

کاربر

ارسالها: 4603

#21 Posted: 18 Mar 2014 12:01

اثرات توپوگرافی ناحیه ناهموار در ارتفاع ژئوئید

اثرات جرم های توپو گرافی در تعیین ارتفاع ژئوئید در سه جمله تعریف شده است.

این سه جمله عبارت اند از اثر مستقیم توپوگرافی روی گرانی اثر غیر مستقیم اولیه توپوگرافی روی پتانسیل و اثر غیر مستقیم ثانویه توپوگرانی.مارتینس(۱۹۹۸ ) و نهاوندچی(۲۰۰۰ ) معادلات متفاوتی را براس محاسبه این اثرات معرفی کرده اند. دراینجا روش های متفاوت مربوط به این دو مولف برای منطقه کوهستانی(کوه های راکی) با هم مقایسه می شوند و اختلاف این دو رهیافت و به صورت عددی محاسبه می شود لازم به ذکر است که از اثر ثانویه غیر مستقیم به علت کوچکی آن در این تحقیقات چشم پوشی شده است.

مجله فیزیک زمین و فضا

anna_nemati

کاربر

ارسالها: 4603

#22 Posted: 18 Mar 2014 12:10

انفجاری از دل آب ها - سونامی

سونامی ( به صورت سو نا می یا تسو نا می تلفظ می شود ) پدیده ای طبیعی است و شامل یکسری از امواج می باشد و زمانی ایجاد می شوند که آب دریاچه یا دریا، به سرعت در مقیاس توده ای جا به جا شود. زمین لرزه، زمین لغزش، فورانهای آتش فشانی و برخورد شهاب سنگ های بزرگ، همگی پتانسیل ایجاد سونامی را دارند. اثرات سونامی از غیر قابل توجه تا بسیار مخرب در تغییرند.
واژه سونامی، از زبان ژاپنی گرفته شده و به معنای بندر ( سو ) و موج ( نامی ) است. این واژه، توسط ماهیگیرانی به وجود آمده که به بندر برمی گشتند تا به مناطق اطراف بندر تخریب شده برسند اگر چه آنها از وجود موج در آبهای آزاد اطلاعی نداشتند. در اقیانوس های عمیق، سونامی رخدادی زیر سطحی نیست و دامنه ای ( ارتفاع موج ) بسیار کوچک وطول موجی بسیار بلند دارد ( اغلب طول آنها صدها کیلومتر است ) و به همین علت است که در دریا قابل توجه نیستند و در اقیانوس تنها، امواجی گذرا را تشکیل می دهد.
سابقا به سونامی، امواج مدی گفته می شد زیرا هنگامی که به خشکی نزدیک می شوند بیشتر ویژگی مدهای شدید پیشرونده را دارند تا امواج قله ای که در اثر عملکرد باد روی اقیانوس ایجاد می شوند ( و برای مردم آشناتر می باشند ) اما از آنجا که این امواج در واقع مربوط به مد نیستند، این واژه را اشتباه می دانند و کاربرد آن توسط اقیانوس شناسان منسوخ شده است. سونامی، در اثر هر نوع آشفتگی و اختلالی که به سرعت توده بزرگی از آب را جا به جا کند، مثل زمین لرزه، فوران آتش فشانی، زمین لغزش یا برخورد شهاب سنگ، ایجاد می شوند. هر چند رایج ترین علت آن، زمین لرزه زیر دریایی است. زمین لرزه ای که خود برای ایجاد سونامی بسیار کوچک است، می تواند باعث آغاز زمین لغزشی زیر دریایی شود که خود توانایی ایجاد سونامی را دارد. سونامی ها، هنگامی ایجاد می شوند که بستر دریا، به طور ناگهانی دگر شکل شده و به طور عمودی آب رویی را جا به جا کند.چنین حرکات عمودی بزرگی در پوسته زمین،در مرز ورقه ها رخ می دهد.زمین لرزه های فرورانش در ایجاد سونامی موثر هستند و در جایی رخ می دهندکه ورقه های چگال اقیانوسی،طی فرآیندی که فرورانش نامیده می شود،به زیر ورقه های قاره ای رانده می شوند.
زمین لغزشهای زیر دریایی که گاهی اوقات در اثر زمین لرزه های بزرگ آغاز می شوند،هم مانند ریزش ساختمانهای آتش فشانی می توانند همانطور که رسوب و سنگها به سمت پایین رانده می شوند و مجددا در بستر دریا آشفته می شوند،ستون آب بالایی را آشفته کنند.به طور مشابه،فوران آتشفشانی شدید زیر دریا هم ستون آب را به بالا رانده و سونامی ایجاد می کند.
هنگامی که توده آب جابه جا شده،تحت تاثیر گرانش حرکت می کند تا مجددا به حالت تعادل خود برگردد و مانند موج های روی استخر، در اقیانوس پراکنده می شود،امواج تشکیل می شوند.
تصور غلطی وجود دارد که سونامی ها،مانند امواج حاصل از باد یا امواج بادی(که هوا پشت آنهاست مثل امواجی که در جشن قرن نوزدهم وودکات ایجاد شدند)رفتار می کنند.در حقیقت،سونامی،به صورت سطح آب جدید و بالاتر درک شده است که به صورت طبقه یا طبقاتی از آب ظاهر می شود.لبه پیشرونده سونامی شبیه موج شکن است اما به طور متفاوتی رفتار می کنند. بالا آمدن سریع سطح آب دریا،همراه با وزن و فشار اقیانوس که در پشت آن است،نیروی بسیار بیشتری را ایجاد می کند.
اگر چه اغلب به سونامی،امواج مدی گفته می شود اما سونامی شبیه گفته عموم که « موجی عادی و فقط بسیار بزرگ تر» نیست.در عوض،بیشتر شبیه مدی پیشرونده بی پایان است که راهش را از اطراف و از میان هر سدی باز می کند.قسمت عمده خسارات،در اثر توده آب عظیمی ایجاد می شود که در پشت جبهه موج اولیه قرار دارد،به طوری که ارتفاع دریا به سرعت بالا می آید و سیل مناطق ساحلی را به شدت فرا می گیرد. وزن خالص آب، به اندازه ای است که اجسام موجود در مسیرش را ساییده و اغلب ساختمانها را روی پی شان می اندازد و زمین را تا سنگ بستر می شوید. اجسام بزرگ مثل کشتیها و تخته سنگها را هم قبل از فرونشست سونامی، چندین مایل به درون خشکی حمل می کند. عملکرد سونامیها، بسیار متفاوت با خیزآب است. سونامی، پدیده ای است که در کل عمق اقیانوس ( اغلب به عمق چند کیلومتر ) حرکت می کند نه در سطح آن، بنابراین سونامی درای انرژی بسیاری است که با سرعت بسیار زیادی منتشر می شود و می تواند با کاهش انرژی بسیار اندکی، مسافتهای بسیار دور را در اقیانوس بپیمایند. سونامی می تواند در فاصله هزاران کیلومتر از منشا، موجب خسارات شود بنابراین ممکن است بین زمان تشکیل آن و زمان اثر گذاری آن روی ساحل، چندین ساعت وقفه باشدو موج لرزه ای مدت زمانی طولانی بعد از اینکه در اثر رویدادی شکل گرفت،به ساحل برسد.اگر چه کاهش انرژی اندک است اما همانطور که موج منتقل می شود،کل انرژی در محیطی بیشتر و بیشتر پراکنده می شود،بنابراین همانطور که توان فاصله از منشا معکوس می شود،انرژی هر فنر خطی در موج کاهش می یابد.این معادله دو بعدی قانون مربع معکوس در سه بعد است.
در آبهای آزاد،سونامی ها،دوره ای بسیار طولانی(زمان لازم برای اینکه قله موج بعدی،بعد از موج قبلی از یک نقطه بگذرد)،از چند دقیقه تا چند ساعت و طول موجی بسیار بلند،بیش از چند صد کیلومتر دارند(آن را با امواجی که توسط باد ایجاد شده در ساحل دیده می شوند،مقایسه کنید که توسط توفان های دوردست ایجاد شده اندو به طور منظم،یک موج بعد از دیگری با دوره ای حدود ۱۰ ثانیه و طول موج ۱۵۰ متر در آن می چرخند).ارتفاع واقعی موج سونامی در آبهای آزاد،اغلب کمتر از یک متر است که اغلب برای افراد روی کشتی قابل توجه نیست.انرژی سونامی،در کل ستون آب تا بستر دریا منتقل می شود برخلاف امواج سطحی که تنها به عمق ۱۰ متری می رسند.
این امواج،با سرعت۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر بر ساعت در اقیانوس حرکت می کنند. هنگامی که موج به خشکی نزدیک می شود،دریا کم عمق می شود و موج مسافت بیشتری را طی نمی کند بنابراین شروع به تجمع یافتن می کند.جبهه موج پرشیب تر و بلندتر می شود و فاصله میان قله های موج کم می شود.در حالی که شخص در سطح آبهای عمیق نمی تواند سونامی را ببیند،موج همانطور که به خطوط ساحلی نزدیک می شود فشرده شده و ارتفاع آن به ۳۰ متر یا حتی بیشتر افزایش می یابد.فرآیند پرشیب شدن موج،شبیه شکافتن شلاق نوک تیزشونده است.همانطور که موج به سمت پایین می رود،انرژی در مواد کمترو کمتری قرار می گیرد و سپس هنگامی که مواد انرژی را دریافت می کنند به شدت حرکت می کنند. هنگامی که نسبت میان عمق آب و طول موج آن خیلی کوچک باشد،موج،تبدیل به موج آبهای کم عمق می شودو از آنجایی که سونامی،طول موج بسیار بزرگی دارد(صدها کیلومتر)،حتی در آبهای عمیق اقیانوسهای آزاد هم به صورت موج آبهای کم عمق عمل می کند.موجهای آبهای کم عمق،با سرعتی معادل ریشه دوم حاصل ضرب شتاب گرانش(۸/۹ متر بر مجذور ثانیه)در عمق آب حرکت می کنند.مثلا، در اقیانوس آرام که عمق آب حدود ۴۰۰۰ متر است،سونامی با سرعت ۲۰۰ متر بر ثانیه(۷۲۰ کیلومتر بر ساعت یا ۴۵۰ مایل در ساعت)حرکت می کند و حتی در مسافتهای طولانی،کاهش انرژی اندک است.در عمق ۴۰ متری آب،سرعت ۲۰ متر بر ثانیه(حدود ۷۲ کیلومتر بر ساعت یا ۴۵ مایل بر ساعت)است که بسیار کمتر از سرعت موج در اقیانوسهای آزاد است اما سونامی،از محل منشا،به سمت خارج منتشر می شود،بنابراین سواحلی که در سایه خشکی های متاثر از سونامی قرار دارند،معمولا امن هستند.
اما ممکن است امواج سونامی،در اطراف توده های خشکی،شکسته و پخش شوند(همانطور که در این انیمیشن سونامی اقیانوس هندنشان داده شده که امواج به سریلانکا و هند می رسند).به علاوه امواج سونامی نباید متقارن باشند. امواج سونامی،بسته به طبیعت منطقه منشا و جغرافیای مجاور،در یک جهت قوی تر از جهت دیگر هستند. تا زمانی که یک سونامی به ساحل برخورد نکند، مشکل است نحوه تعامل آن را با خشکی پیش بینی کرد.

anna_nemati

کاربر

ارسالها: 4603

#23 Posted: 18 Mar 2014 12:12

میزان تأثیر یک زلزله: مطالعه آماری انتشارات زلزله شناسی

ما کاتالوگ ISC از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۵ را تحلیل کرده ایم تا بررسی کنیم که تا چه مقدار اطلاعات حاصل از یک زمینلرزه برای درک بهتر زمینلرزه ها دو مخاطرات زمین لرزه مورد استفاده قرار گرفته است. ما بولتن ISC که طیف وسیع تری از نشریات مربوط به زلزله شناسی و زبان های مختلف را نسبت به ISC در بر می گیرد انتخاب کرده ایم، به گونه ای که در تحلیل ها ، خطای ناشی از زبان و مناطق مختلف به حداقل می رسد.

زلزله های موجود در کاتالوگ دوره زمانی ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ را در بر می گیرد. مقاله هایی که ارتباط مستقیم با یک زمینلرزه ها ، تغییر می کند. لگاریتم بیشترین تعداد مقاله های مربوط به یک زلزله با بزرگی آن زلزله متناسب است که این امر ، امکان تعیین میزان تأثیر یک زلزله را فراهم می سازد، به گونه ای که در زمینلرزه های با بزرگی متفاوت را می توان با یکدیگر مقایسه کرد. بازه بزرگی زمینلرزه ها با میزان اثرهای معین، و خود میزان تأثیر را می توان برای مقایسه های منطقه ای به کار برد. تحلیل ها اختلافی منطقه ای را نشان می دهد که قدرت تأثیر آکادمیک زلزله هایی که در کشور در حال توسعه آسیایی روی می دهند با اثرات اجتماعی این زمینلرزه ها قابل مقایسه نیست. این امر بر این اشاره دارد که یکی از جهات توسعه زلزله شناسی در آسیا این است که مشاهدات بیشتر و محققین بیشتری برای کار روی زمینلرزه هایی که در کشورهای این قاره اتفاق می افتد داشته باشیم.

مجله فیزیک زمین و فضا

anna_nemati

کاربر

ارسالها: 4603

#24 Posted: 18 Mar 2014 12:22

چرخه کربن و آینده زمین

کربن، چهارمین عنصر جهان هستی براساس میزان موجودی در کل کائنات است. بیشتر کربن موجود در سیاره زمین که تخمین زده می شود حدود ۵۰۰/۶۵ میلیارد تن باشد در سنگ ها ذخیره شده اند. بقیه آنها در اقیانوس، جو زمین، گیاهان، خاک و سوخت های فسیلی پنهان شده اند. کربن موجود در سیاره ما از بین نمی رود، بلکه از یک منبع ذخیره سازی به منبع دیگر تغییر مکان می دهد. تغییر منبع کربن را اصطلاحا چرخه کربن می نامند که به ۲ گروه چرخه کربنی سریع و کند تقسیم می شوند.
چرخه های کربنی به نوعی علل ایجاد تعادل در سیاره زمین هستند. اگر کربن زیادی به اتمسفر تزریق شود، به مرور سیاره زمین گرم و گرم تر می شود تا جایی که مانند سیاره خواهر خود ـ ناهید ـ تبدیل به کوره ای سوزان شود. ذخیره بیش از حد کربن در سنگ ها نیز باعث می شود زمین پتوی گرمی را از دست دهد و کم کم بسان برادر کوچک تر خود یعنی سیاره بهرام، سرد و غیرقابل سکونت شود. تعادل در چرخه کربنی همچون ترموستاتی عظیم عمل کرده، دمای متعادل را برای زمینیان به ارمغان می آورد.
این ترموستات برای صدها هزار سال در قالب چرخه کربنی آرام عمل کرده است. در این چرخه، کربن موجود در جو زمین یا ذخیره شده در سنگ و خاک دائما جایشان را با هم عوض کرده اند تا در دوره های زمانی ۱۰ تا ۱۰۰ هزار ساله و در محدوده قابل تحملی، باعث نوسان دمای زمین شوند و بدین سان چرخه کربنی در کنار سایر عوامل توانسته است که دمای سیاره پویای ما را بین سرمای وحشتناک عصرهای یخبندان تا گرمای طاقت فرسای دوره های داغ و خشک، بالا و پایین برد،ولی هیچگاه شرایط دمایی باعث نابودی حیات نشده است. اما به نظر می رسد این روزها انسان با مداخله بیش از حد خود در چرخه های کربنی باعث اختلال در عملکرد این ترموستات طبیعی زمین شده است.
مطالعه نقطه آغازین چرخه کند کربنی را در واقع می توان از بارش باران شروع کرد. جایی که باران دی اکسیدکربن موجود در اتمسفر را شسته و با خود به اعماق زمین یا دل دریاها می برد. دی اکسیدکربن حل شده در آب باران، تولید اسیدکربنیک رقیقی می کند که سنگ های سطح زمین و کف اقیانوس ها را در خود حل کرده و این گونه وارد چرخه حیات ابتدایی دریاها شده و در نهایت در اعماق زمین ذخیره می گردد. هر از چند گاهی آتشفشان ها یا حرکات صفحات تکتونیکی زمین باعث آزاد شدن حجم بزرگی از این کربن های ذخیره شده می شوند و بدین سان بخشی از کربن ذخیره شده در چرخه کند کربنی زمین وارد چرخه سریع می شود.
چرخه کند کربنی را می توان حساب پس انداز بلندمدت زمین برای دوره های یخبندان و چرخه سریع را مانند حساب جاری این سیاره پویا برای گذران روند عادی زندگی حساب کرد، اما انباشت ذخایر در حساب جاری خطرات مشابهی در علم اقتصاد و زمین شناسی دارد. حتما با اثرات تورمی و خطر سرقت و نابودی سرمایه و پول در اثر افزایش حجم نقدینگی جاری در زندگی روزمره خود آشنا هستید. درست عین همین مشکلات را نیز می توان در بررسی تاریخ چرخه های کربن زمین مشاهده کرد.
چرخه سریع کربنی را می توان با تقریب خوبی، چرخه ارگانیک کربن نیز نامید. معمولا این گیاهان هستند که نقش شماره یک را در این چرخه بازی می کنند. گیاهان با جذب دی اکسید کربن موجود در جو زمین و با استفاده از انرژی خورشیدی، معجزه ای هر روزه را در تولید غذای مورد نیاز همه حیوانات زمین رقم می زنند. حیوانات گیاهخوار، بخشی از کربن ذخیره شده توسط گیاهان را از راه بازدم و دفع مواد زاید به اتمسفر و زمین باز می گردانند، اما بخشی از آن نیز صرف تولید ماهیچه های خوشمزه ای می شود که حیوانات گوشتخوار برای دستیابی به تکه ای از آن لحظه شماری می کنند.
نکته: اگر کربن زیادی به اتمسفر تزریق شود به مرور سیاره زمین گرم و گرم تر می شود تا جایی که مانند سیاره خواهر خود ـ ناهید ـ تبدیل به کوره ای سوزان شود.
مرگ گیاهان و حیوانات اعم از گوشتخوار و گیاهخوار باعث رهاسازی کربن در سطح زمین و اتمسفر می گردد و بدینسان حجم قابل توجه ای از کربن که حدود یکهزار تا صد هزار میلیون تن تخمین زده می شود، هر روز راهی را از برگ گیاهان آغاز و بخشی از آن طی یک دوره چند ساله دوباره به جو زمین باز می گردد. کمبود حاصله را نیز آتشفشان ها و گازهای زیر زمینی جبران می کنند. چرخه کربنی سریع از آنجا که به فعالیت ارگانیک های زنده وابسته است با تغییر فصل نوسان می کند. اوج کاهش ذخایر کربنی این چرخه در اواسط تابستان اندازه گیری شده است. با آغاز زمستان و اتمام پاییز تمام منابع کربنی ذخیره شده در ارگانیک های زنده و بخصوص گیاهی مرده، تجزیه می شوند و دوباره به جو زمین باز می گردند.
حال که به اختصار با مفاهیم چرخه های سریع و کند کربنی آشنا شده اید، اجازه دهید برای روشن شدن مطلب به یک مثال ساده اشاره کنیم. موز و زغال سنگ هر دو حاوی کربن و انرژی هستند. هر دو هم انرژی خود را از خورشید دریافت کرده اند. ما موز را می خوریم و بدنمان از انرژی ذخیره شده در آن استفاده می کند، پس از چند ساعتی بخشی از کربن ذخیره شده در موز به اشکال گوناگون از بدن ما دفع می شود که مهم ترینشان گاز CO۲ خارج شده از راه بازدم است. زغال سنگ سوزانده می شود تا از انرژی آن برای به حرکت درآوردن چرخ های صنعت استفاده شود. آنجا هم مقادیری کربن به اتمسفر زمین اضافه می شود، اما تفاوت عمده این دو نوع آزادسازی کربن در جو زمین به چرخه های متفاوت کربنی آنها ربط دارد.
کربن موجود در موز تازه و جوان است و طی چند ماه گذشته از زمین و هوا گرفته شده و حالا ما آن را دوباره به زمین و هوا برمی گردانیم. در صورتی که کربن موجود در یک تکه زغال سنگ از میلیون ها سال پیش از چرخه کربنی سیاره زمین جدا شده و در جایی در اعماق زمین به دام افتاده است. حال ما با سوزاندن مقادیر عظیمی از این سوخت فسیلی یا سایر انواع آنها، این کربن زندانی را از سلول تنگ و تاریک چند میلیون ساله خود بیرون می آوریم و به جو زمین می فرستیم.
توجه به شرایط موجود زمین و بحث های فراوانی که درباره گرمایش اقلیمی وجود دارد، باعث شده است که جنبشی بزرگ برای دور نگه داشتن حرص و طمع انسان به ذخایر فسیلی در سرتاسر زمین به راه افتد. شاید به همین دلیل باشد که امروزه خبرهای زیادی درباره مزیت استفاده از سوخت های گیاهی مانند روغن دانه کامولینا می شنویم.
کار تا جایی پیش رفته است که توجه به چرخه کربنی، دامان صنعت هوانوردی را نیز گرفته و در خبرها خواندیم که هواپیماهایی که روغن گیاهی می سوزانند در راه هستند. شاید بشر برای آینده ای بهتر، لازم باشد منابع انرژی خود را از چرخه کند کربنی به چرخه سریع یا ارگانیک آن منتقل کند.
انباشت میلیاردها تن گاز جدید CO۲ در اتمسفر زمین مانند یک پتوی ضخیم، سیاره زمین را داغ تر و داغ تر می کند و مسلما روند کنونی به نابودی خیلی از پدیده هایی که ما می شناسیم منجر خواهد شد.
خواندن تاریخ چند میلیارد ساله زمین نشان می دهد که حیات همواره توانسته است سر از آشوب و گرفتاری بیرون آورده و راهی برای ریشه دواندن مجدد در خاکستر رویدادی وحشتناک پیدا کند، اما مطمئنا آینده ای اینچنین سخت و ناآشنا و غیر قابل پیش بینی، فردایی نیست که بشر آرزوی آن را داشته باشد. تنها راه نجات زمین از این مسیر یکطرفه که امروزه به نظر می رسد گرفتارش شده است، توجه بیشتر نوع بشر به پرهیز از سوزاندن سوخت های فسیلی است. سوخت هایی که از دلشان کربن های قدیمی بیرون آمده و آینده ما را سیاه خواهند کرد.

anna_nemati

کاربر

ارسالها: 4603

#25 Posted: 18 Mar 2014 12:23

مطالعه پوسته در منطقه تهران

این مطالعه به منظور ارایه مدلی ساده برای ساختار سرعتی پوسته در منطقه تهران انجام شده است. هدف این مطالعه بکارگیری نتایج آن بعنوان مدل اولیه در توموگرافی لرزه ای سه بعدی برش وارون همزمان' برای بررسی دقیق تر ساختار سرعتی پوسته منطقه بوده است. در این مطالعه لرزه نگاشتهای زلزله های ثبت شده در شبکه لرزه نگاری رقمی تهران' دربازه زمانی دی ماه ۱۳۷۶ تا تیرماه ۱۳۷۸ (ژانویه ۱۹۹۷ تا ژوئن ۱۹۹۹) مورد استفاده قرار گرفته است .

برای تهیه منحنی های زمان مسافت' لازم بود که زلزله ها و ایستگاهها در یک امتداد باشند. بدین منظور پنج مسیری که دارای شرایط فوق بودند انتخاب شده و زمینلرزه های واقع بر این مسیرها از بین کل داده ها (حدود ۲۹۰۰ زلزله) جدا شد که شامل ۴۵۴ زلزله با ۰/۲?mb بود. با رسم منحنی های زمان مسافت زلزله ها برای هر کدام از مسیرهای مذکور' دو لایه مشخص در پوسته منطقه مشاهده شد و سرعت انتشار امواج SوP و عمق تقریبی لایه ها بدست آمد. سپس با تدوین یک برنامه رایانه ای' اولین رسیدهای امواج مستقیم و شکست مرزی طی یک فرآیند مدلسازی مستقیم(forward Modelling) محاسبه' و مقادیر سرعتها وعمقها و همچنین مختصات مکانی و زمانی زلزله ها تعدیل شده و مدل نهایی بدست آمد. در این فرآیند از زلزله هایی با ۰/۴?mb استفاده شد. لازم به توضیح است که خطای RMS در تعیین زمان سیر(یا به عبارتی محل وقوع زلزله) کلیه زلزله های مورد استفاده در مراحل فوق' کمتر از ۰۹/۰ ثانیه بوده است . بر اساس مدل مذکور سرعت موج P در پوسته بالایی ۰۵/۶' در پوسته زیرین ۰۱/۷ و در جبه بالایی ۴۰/۸ کیلومتر بر ثانیه ' و سرعت تقریبی موج s در پوسته زیرین و جبه بالایی به ترتیب ۹۰/۳ و ۲۰/۵ کیلومتر بر ثانیه می باشد. عمق ناپیوستگی های کنراد و موهو نیز به ترتیب ۱۶ و ۴۶ کیلومتر تعیین شد.

anna_nemati

کاربر

ارسالها: 4603

#26 Posted: 18 Mar 2014 12:25

کاربرد آنالیز حساسیت برای ارایه مدل هایی ساده از کره زمین

تحلیل خواص مکانیکی کره زمین به عنوان یک سیستم مکانیکی، نیازمند ارایه مدلی مناسب و ساده از آن می باشد.

مدل هایی که براساس سرعت امواج حجمی برای زمین ارایه شده اند، خواص زمین را بر حسب عمق به صورت تابعی نقطه ای بیان می کنند و از این رو، استفاده از آنها به عنوان مدل زمین در محاسبات مورد نیاز مهندسی، بر حجم محاسبات می افزاید و رسیدن به پاسخ مناسب را دشوار می سازد. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از آنالیز حساسیت چند مدل ساده و قابل استفاده ارایه شود که قیود مهم جرم، گشتاور اینرسی و پریود اولین نوسان آزاد زمین را ارضا کنند.
برای رسیدن به این هدف، ابتدا فرم اجزای محدود مسایل تقارن محوری بیان شده، سپس رابطه مبین آنالیز حساسیت برای مقادیر ویژه نسبت به چگالی المان ها استخراج گشته که از آن، برای یکسان کردن پریود اول ارتعاشات مدل های پیشنهادی با پریود مواد اول کره زمین استفاده شده است. این مدل ها که با استفاده از برنامه کامپیوتری، اصلاح گشته و با مدل اندرسون مقایسه شده اند، مطابقت خوبی را نشان می دهند.

پایگاه اطلاعات علمی

anna_nemati

کاربر

ارسالها: 4603

#27 Posted: 18 Mar 2014 12:28

آزمونی برای آینده نگری ما

زمین لرزه ۵ دی ماه ۱۳۸۲ بم در ساعت ۵:۵۶:۲۶ به وقت ایران در شهر تاریخی بم در جنوب شرقی کرمان رخ داد. ارگ بم نیز که در این زلزله به طور کامل تخریب شد، در محدوده شهر بم واقع بوده است. این زلزله به مرگ بیش از ۳۳ هزار نفر از هموطنان ما انجامید. بر اساس بررسی های انجام شده، بخشی از گسل بم که از کنار شهر بم عبور می کند، در این زلزله فعال شده است.
اطلاعات دقیقی از زمان ساخت ارگ بم در دسترس نیست ولی بر اساس متون تاریخی قدمت آن به بیش از دو هزار سال قبل می رسد. به رغم اینکه این بنا چندین بار طی تاریخ به صورت موضعی تعمیرات جزیی شده است، ولی این اولین بار بود که در اثر یک زمین لرزه به این صورت ویران شد. با مشاهده فاصله کانونی برای هر نگاشت لرزه ای حاصل از لرزه اصلی و با در نظر گرفتن کانون زمین لرزه، ژرفای کانونی زلزله بم هشت کیلومتر برآورد می شود. نزدیک ترین نگاشت لرزه ای به دست آمده در این زلزله به کانون آن شتاب نگاشت حاصله در ایستگاه بم است. براساس تخمین گشتاور لرزه ای، بزرگای زلزله بم Mw = ۶.۵ محاسبه شد و شعاع چشمه (با فرض چشمه دایره ای) در حد ۲/۶ کیلومتر و افت تنش ۴۸۰ بار بود.
این برآورد بر اساس شتاب نگاشت حاصله در بم صورت گرفته است. گسیختگی های سطحی ایجاد شده پس از زلزله بم در راستای گسل بم و پیرامون شهر بم و بین شهرهای بم و بروات مشاهده شد.
راستای گسیختگی های سطحی در طول کلی (و به صورت ناپیوسته) در طول حدود ۱۰ کیلومتر از غرب بروات تا شمال شرق بم دیده شد. داده های شتاب نگاری از زمین لرزه بم در ۲۳ ایستگاه شبکه ملی شتاب نگاری ایران ثبت شده است. شتاب نگاشت در ایستگاه بم در فاصله کانونی ۱۲ کیلومتری و فاصله سطحی از گسل به میزان یک کیلومتر به دست آمد. بیشینه شتاب پس از پردازش شتاب نگاشت، روی مولفه افقی به ترتیب ۷۷۵ سانتیمتر بر مجذور ثانیه روی مولفه افقی عمود بر گسل و ۶۲۳ سانتیمتر بر مجذور ثانیه روی مولفه های افقی موازی گسل بود.
همچنین بیشینه شتاب پس از پردازش۹۹۲ سانتیمتر بر مجذور ثانیه روی مولفه قائم است. مشاهدات اولیه جنبش زمین در ایستگاه بم و همچنین بررسی خرابی ها در بم نمایانگر اثر جهت پذیری قائم به دلیل قرارگیری در حوزه نزدیک گسله بود. این اثر را می توان با مشاهده نگاشت مولفه قائم و تغییر مکان های شدید به سمت بالا و پایین هنگام لرزه اصلی بم و از سوی دیگر با تغییر مکان های شدید در راستای عمود بر گسل (شرقی غربی) توجیه کرد. خرابی ساختمان ها و دیوار منازل در جهت یادشده و همچنین اظهارات اهالی و نوع جنبش و تکان های احساس شده، نمایانگر چنین اثری بود. شدت رو به مرکز مهلرزه ای زلزله مخرب ۵/۱۰/۱۳۸۲ بم، I=IX در مقیاس شدت مهلرزه ای EMS۹۸ برآورد شد. این شدت، مقدار خرابی ها را در حد تخریب کامل برآورد می کند. در راستای عمود بر گسل، کاهندگی سریع جنبش شدید زمین و شدت زمین لرزه نمایان بود، به نحوی که خرابی ها عمدتاً به ناحیه شهری بم محدود می شد. درس های زلزله بم را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:
۱) زلزله بم نشان داد که ساخت و ساز و گسترش شهرهای نزدیک پهنه گسله اشتباه است و می تواند به فاجعه ای در حد زلزله بم یا بیش از آن منجر شود. خسارت های زلزله بم در محدوده نزدیک گسل بم (سوی شرقی و شمال شرق شهر) بیش از بخش های غربی آن بود. تا قبل از زلزله بم، وقتی در مورد ممنوعیت ساخت و ساز در تهران و تبریز هشدار داده می شد، شاهدی امروزی در ایران برای آن قابل ارائه نبود، ولی به نظر می رسد زلزله بم حجت را تمام کرده باشد. هر نوع ساخت و ساز در حریم گسل های فعال (که در حاشیه بسیاری از شهرهای ایران قرار دارند) باید ممنوع شود. حریم گسل برای گسل بم با توجه به طول گسل بم و قطعات آن، حدود یک کیلومتر به سوی شرق و حدود دو کیلومتر به سوی غرب است. توصیه می شود در بازسازی و توسعه آینده شهر بم، چنین محدوده ای صرفاً به توسعه فضای سبز (پارک، زمین ورزشی و ...) اختصاص یابد. لازم است در هر شهر با مشورت موسسات پژوهشی و کارشناسان زلزله شناسی، نسبت به تعیین حریم گسل های فعال، اقدام لازم صورت پذیرد.
۲) زلزله بم نشان داد که امکانات کشور ما برای جست وجو و نجات آسیب دیدگان زلزله از زیر آوار بسیار محدود است و عمده چنین امکاناتی نیز در تهران یا نزدیک آن متمرکز است که برای انتقال آن به محل زلزله زده (هنگامی که مثل شهر بم حدود هزار کیلومتر از تهران دور باشد) ۲۴ ساعت طلایی اولیه به هدر می رود. چنین امکاناتی را باید به سرعت در کشور فراهم کرد (با توجه به اولویت شهرها و آبادی هایی که در معرض خطر بالای زلزله هستند).
۳) زلزله بم نشان داد که نیروهای جست وجوگر و نجات دهنده از آموزش های لازم برای کاربرد روش های مدرن و سریع برای نجات آسیب دیدگان بی بهره یا کم بهره بوده اند و همچنین تجهیزات کافی در این مورد در دسترس قرار ندارد که در این موارد باید چاره ای اساسی اندیشید. در این زلزله مشخص شد که در شهرهای ایران که در نواحی دورافتاده از پایتخت واقع اند و هر آن ممکن است زلزله مهیبی آنها را ویران سازد، باید نیروهای آموزش دیده با امکانات کافی و در محل هایی امن و مقاوم در برابر زلزله وجود داشته باشد.
۴) زلزله بم نشان داد که با توجه به موقعیت مناطق لرزه خیز در ایران و شهرهای کشور که در کنار گسل های فعال قرار دارند، لازم است برای احداث مراکز امدادی و درمانی بیشتر در ایران، برنامه ای مدون و بودجه ای مناسب در نظر گرفت. با توجه به آسیب اساسی به مراکز امدادی و درمانی شهر بم در ساعات اولیه پس از حادثه، انتقال مجروحان به بیمارستان های سالم، واقع در فاصله ۱۶۰ کیلومتری (در جیرفت) و ۱۸۰ کیلومتری (در کرمان) با اشکال و زحمت فراوان همراه بود و موجب درگذشتن بسیاری از مجروحان حادثه زلزله بم شد. زلزله بم نشان داد که باید امکانات امدادی، بهداشتی و درمانی به صورت مدرن و با تجهیزات کافی و به صورت مقاوم در برابر زلزله درون و در فاصله ای نزدیک از تمام شهرهای اصلی کشور که در معرض خطر بالای زلزله هستند، احداث شود.
۵) زلزله بم (۱۳۸۲) و همچنین زلزله های بوئین زهرا (۱۳۴۱) و چنگوره (۱۳۸۱) در محدوده غربی تهران کرج و در جنوب دشت قزوین نشان داد که گسترش بی رویه ابرشهرهایی مثل تهران و کرج چقدر اشتباه است. به ویژه هنگامی که این شهرها در صورت توسعه بیشتر باید در نزدیکی گسل های فعال مهم کشور گسترش یابند. ساخت وساز بر رو و در حریم گسل های اصلی و بزرگ مثل گسله های شمال تهران و ماهدشت جنوب کرج (نه فقط به دلیل احتمال گسیختگی مستقیم در محل عبور گسله، بلکه به دلیل اینکه در نزدیکی گسله های بزرگ امکان بروز جنبش های بسیار شدید و در نتیجه تشدید خسارت ها و تلفات وجود دارد) باید ممنوع و محدود شود؛ چیزی که در زلزله بم به صورت بروز اثرهای حوزه نزدیک گسله و تکان های بسیار شدید در راستای قائم (در جهت بالا و پایین) و در راستای افقی در جهت عمود بر گسله بروز کرد. زلزله بم نشان داد که باید اشتغال، جاذبه های اقتصادی و امکانات زندگی مناسب در سراسر کشور در مکان هایی امن گسترده شود تا مردم به زندگی در شهرهای بزرگ مثل تهران، کرج، تبریز، مشهد و... رغبت نیابند.
۶) زلزله بم ضرورت ساخت وساز مقاوم در برابر زلزله و توجه به مقاوم سازی ساختمان های موجود را نشان داد. توسعه آموزش همگانی و تخصصی و توسعه چنین امکاناتی در شهرهای در معرض خطر ضروری است.
۷) زلزله بم نشان داد که مساله خطر زلزله حتماً برای کشور ما یک اولویت فراموش نشدنی است. گذشت هفت سال از این رخداد نباید موجب نادیده گرفتن اهمیت این موضوع برای کشور و هموطنان ما شود.

*معاون پژوهشی و فناوری پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

anna_nemati

کاربر

ارسالها: 4603

#28 Posted: 23 Mar 2014 16:36

مقالات زمین شناسی -وقتی هواپیماها زمین گیر می شوند

به طور کلی یک فوران آتشفشانی، توده ای از خاکستر تولید می کند که به ارتفاعات بالای جو شلیک می شود، به طوری که توسط باد پراکنده شده و تا دور دست ها اثر خود را بر جا می گذارد. خاکستر آتشفشانی متشکل از ذرات بسیار ریز معدنی و صخره ها با قطری کمتر از ۲ میلی متر است که از دهانه آتشفشان بیرون می آید. البته نوع خاکستر آتشفشان بر خلاف دیگر خاکسترهای سخت و ساینده است و حالا در پی فعالیت چند کوه آتشفشانی در کشور جزیره ای ایسلند، هزاران تن از همین مواد آتشفشانی خارج شده است.
به عقیده کارشناسان، دود و غبار ناشی از فعالیت های آتشفشانی افزون بر محدود کردن دید خلبانان، ممکن است باعث وارد آمدن صدمات جدی به موتور هواپیما، شود. به همین سبب بسیاری از پروازهای این قاره لغو شده است. این موضوع از آنجا ضرورت می یابد که بدانیم خاکسترهای آتشفشانی در ارتفاع بین ۶ تا ۱۱ کیلومتر، یعنی همان ارتفاعی که مخصوص پرواز هواپیماهاست، حرکت می کند. براساس دستورالعمل سازمان هوانوردی غیرنظامی نمی توان در آسمانی که آلوده به خاکستر آتشفشانی است، به هواپیماها خدمات ترافیک هوایی ارائه کرد.
کارشناسان هشدار داده اند که ذرات کوچک سنگ، شیشه و شن موجود در غبار و خاکستر آتشفشانی می تواند برای ایجاد انسداد در موتور هواپیما و از کار افتادن آن کافی باشد. یعنی اگر هواپیما وارد یک ابر خاکستر آتشفشانی شود، ذرات سیلیکات موجود در ابر وارد موتورها شده، ذوب می شوند که می تواند به موتور هواپیما آسیب بزند.
تاریخ هوانوردی جهان، نمونه های فراوانی از صدمات ناشی از مواجهه هواپیما با خاکستر آتشفشان را در خود ثبت کرده است. در این شرایط ممکن است موتورها از کار بیفتند، و سیستم های سوخت و آب مسدود شوند و... در سال ۱۹۳۸ یک هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ شرکت بریتیش ایرویز در مالزی از میان یک ابر خاکستر آتشفشانی عبور کرد و باعث شد ۴ موتور آن دچار مشکل شود و از کار بیفتد. البته خدمه پرواز پس از مدت زمانی توانست موتورها را دوباره روشن کند، اما پیش از آن که خلبان بتواند موتورها را روشن کند، هواپیما از ارتفاع ۱۱۰۰۰ متری به ۳۵۰۰ متری کاهش ارتفاع پیدا کرده بود. در حادثه ای مشابه در سال ۱۹۸۹ هم هواپیمای خطوط هوایی KLM که از آمستردام به آلاسکا پرواز می کرد، با وارد شدن به غبار آتشفشانی کوه Redoubt هر ۴ موتورش از کار افتاد. پس از عبور از میان ابر آتشفشانی خدمه هواپیما با روشن کردن مجدد موتورها موفق شدند در آلاسکا به زمین بنشینند. با این حال به موتور این هواپیما آسیب جدی وارد شد.
دودهای حاصل از فوران آتشفشان ایسلند، در حال حاضر اروپا را با مشکل جدی مواجه کرده، به طوری که بسیاری از فرودگاه های مهم این قاره به دلیل دودهایی که ۱۵۰۰ کیلومتر از فضای اروپا را اشغال کرده اند، با اختلالات زیادی در فعالیت های خود مواجه شده اند، بسیاری تعطیل و برنامه پروازی دیگر فرودگاه ها نیز با تاخیر اجرا شده است.
در این میان از آنجا که سازمان هواشناسی بریتانیا اعلام کرده تا چند روز خاکستر حاصل از این آتشفشان در هوا باقی خواهد ماند و از طرفی دیگر، احتمال دارد پخش خاکستر تا چند روز یا هفته آینده هم ادامه یابد، بنابراین بسته به وضعیت هوا، میزان دودها و از همه مهم تر شدت وزش باد، پروازهای قاره اروپا همچنان دچار اختلال خواهند بود.

anna_nemati

کاربر

ارسالها: 4603

#29 Posted: 23 Mar 2014 16:37

مقالات زمین شناسی -منشا حیات چیست؟

با اتمام این بمباران در ۳.۸ میلیارد سال پیش، کوه ها شکل گرفتند که شواهدی از فرایند زیست شناسیکی را در دل خود دارند. پس اگر حیات از ماده ای غیرآلی و به راحتی و سرعت می تواند آغاز شده باشد، چرا سایر سیاره های منظومه شمسی فاقد حیاتند؟ چرا شیمیدان ها هنوز نتوانسته اند حیات را بازسازی کنند؟
منشا حیات همیشه پر از ابهام و تناقض بوده است. کدام اول بوده: پروتئین های درون سلول یا اطلاعات ژنتیکی سازنده آن ها؟ بدون غشای سلولی، چه طور مواد لازم دور هم آمده اند و متابولیسم پیدا کرده اند؟ اگر غشائی بوده، چه طور مواد غذائی وارد آن می شده؟
شاید این سوال ها به نظر بی معنی برسد چون به هر حال زندگی به شکلی روی زمین شروع شده است. برخی پژوهشگران که در این مورد اصرار ورزیدند، در نهایت سال های بسیاری را با ناکامی به هدر رفته، یافتند. و بالاخره دانشمندان برجسته ای مثل فرانسیس کریک، نظریه پرداز پیشرو در زیست شناسی مولکولی گفت شاید حیات جای دیگری شکل گرفته و بعد به زمین آمده، چون توضیح قابل قبول دیگری برای سرعت به وجود آمدن آن نمی توان یافت.
اما به گزارش نیویورک تایمز، اکتشافات سال های اخیر، امیدی تازه برای پی بردن به این راز ایجاد کرده است. یکی از آن ها، سری اکتشافاتی در مورد ساختارهای شبه سلولی است که می توانند به طور طبیعی از موادی که به نظر می رسد در آن زمان وجود داشته اند، ایجاد شده باشند. زوستاک، بارتل و لوییسی در سال ۲۰۰۱/ ۱۳۸۰ نشان دادند که برای ایجاد یک سلول ترکیبی، وجود مولکول ژن ها و پیش سلول ها (پروتئین هایی با ویژگی های حیاتی) به همراه مولکول هایی که درون سلول بمانند، ضروری است. اگر این مولکول ها امتیاز لازم را برای بقا به سلول بدهند، سیستمی ماندنی با قابلیت تکثیر خودبه خود به وجود می آید که می تواند تکامل داروینی را شروع کند.
به نظر می رسد که اسیدهای چرب ساده خودبه خود دولایه شده اند و با اضافه شدن اسیدهای چرب دیگر و آب، تقسیم شده باشند. مولکول ها وارد این پوشش می شده اند و با اتصال به مولکول های بزرگ تر، دیگر نمی توانستند خارج شوند. این همان ترکیبی است که سلول اولیه لازم داشته است. اگر این پیش سلول ها یک قطعه کوچک دی.ان.ای را احاطه کرده باشند، نوکلئوتیدها به این مجموعه وارد می شدند و به آن دی.ان.ای متصل می شدند.
زوستاک در آزمایش هایش به ساخت یک سلول تقسیم شونده از مواد شیمیایی که فرض می شود در ابتدای زمین وجود داشته اند، نزدیک شده؛ اما برخی از مولفه ها مثل نوکلوتید ها خیلی پیچیده اند. نوکلئوتید از یک مولکول قندی تشکیل شده که از یک طرف به یک مولکول قلیایی و از طرف دیگر به گروه فسفات متصل است. بازهایی مثل آدنین به راحتی از مواد ساده ساخته می شوند، اما اتصال طبیعی آن به قندی چون ریبوز، به نظر ناممکن است.
اما در ماه گذشته، جان ساترلند، شیمیدان دانشگاه منچستر، نشان داد در شرایط مناسب، ماده قلیایی و قند می توانند به صورت یک واحد و نه جدا از یکدیگر ساخته شوند. ساخت سلول خود تکرار کننده ای از مواد شیمیایی، آغازی برای تاریخ ژن ها بود.
دکتر جویس با ساخت مولکول های آر.ان.ای با قابلیت تکرار، روی آغاز تاریخ ژن ها مطالعه می کرده است. آر.ان.ای بسیار به دی.ان.ای شبیه است و علاوه بر قابلیت انتقال اطلاعات، می تواند مانند یک آنزیم روی واکنش های شیمیایی تاثیر بگذارد. وی زمستان ۱۳۸۷ گزارش کرد موفق شده است دو مولکول آر.ان.ای بسازد که می توانند ترکیب یکدیگر را از ۴ نوع نوکلئوتید آر.ان.ای توسعه دهند. وی می گوید: »بالاخره مولکولی داریم که جاودانه است، یعنی اطلاعاتش به دقت منتقل خواهد شد. این سیستم زنده نیست، اما دارای عملکردهای مهم حیاتی مثل تکثیر و تطابق با شرایط است.
یکی دیگر از پیشرفت های موثر در این زمینه، مطالعات دست برتری مولکول هاست. برخی مواد شیمیایی مانند اسیدهای آمینه در دو شکل آیینه ای مثل چپگرد و راستگرد بودن، وجود دارند. با این که در اغلب شرایط طبیعی، هر دو نوع به طور مساوی یافت می شوند، اما در سلول های زنده، همه از نوع راستگردند. با این که دلیل این مسئله هنوز به طور قطع روشن نشده، اما مطالعاتی نشان می دهند که ترکیب این دو نوع، تحت چرخه انجماد و ذوب، به یک نوع تبدیل می گردند.
سوالات مربوط به آغاز حیات بسیارند و این یافته های تازه شاید با مربوط شدن به هم، راهی تازه در این زمینه بگشایند. امروزه دانشمندان بسیار بیشتر از ۵ ۱۰ سال پیش به یافتن پاسخ امیدوارند. یکی از مشکلات این مطالعات، مشخص نبودن زمان و شرایط درست آغاز حیات است. برخی شیمیدانان مانند واشترشوسر معتقدند حیات نخستین در شرایط آتشفشانی اعماق اقیانوسی به وجود آمده،. در حالی که بسیاری معتقدند آغاز حیات نیازمند یک دریاچه آب شیرین گرم است که مرطوب و خشک شدن محیط، شرایط مساعد اولین فرایندهای زیستی را فراهم کند.
به علاوه، با این که قدیمی ترین شواهد حیات، فسیل باکتری های ۱.۹ میلیارد ساله است، اما صخره های گرینلند ترکیبی غیرعادی از ایزوتوپ های کربن دارند که می تواند نشانگر فرایندهای زیست شناختی در ۳.۸۳ میلیارد سال پیش باشد.
مطالعات اخیر روی قدیمی ترین صخره ها نشان می دهد که اقیانوس های ثابت و پوسته قاره ای در ۴ میلیارد و ۴۰۴ میلیون سال پیش و تنها ۱۵۰ میلیون سال بعد از ایجاد سیاره زمین ایجاد شده اند. بنابراین، حیات نیم میلیارد سال پیش از بمباران سیارکی وقت داشته تا روی زمین ایجاد شود و شاید نمونه هایی از آن در اعماق اقیانوس ها از این بمباران جان سالم به در برده باشد.

anna_nemati

کاربر

ارسالها: 4603

#30 Posted: 23 Mar 2014 16:38

مقالات زمین شناسی -تغییری در نگرش به پدیده زلزله

البته دلایل زیادی را می توان در این باره مطرح کرد یا مورد توجه قرار داد که در حوزه های مختلف پیشگیری از اثرات مخاطرات، میزان آمادگی مردم و مسوولان یا نحوه استفاده از فناوری ها و دانش روز در فرآیند واکنش اضطراری و بازسازی قابل دسته بندی هستند.
اما علت این که چنین حوزه هایی در این کشورها تا این حد توسعه یافته اند، ولی در کشورهای در حال توسعه چنین نیستند به یک مرحله قبل از انجام این گونه تقسیم بندی های رایج در مدیریت بحران برمی گردد و آن مفهوم رویکردهای متفاوت کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه به مقوله کاهش ریسک و مدیریت بحران زلزله است.

● کاهش خطرپذیری زلزله به جای پاسخ به اثرات آن
در رویکرد کاهش خطرپذیری متناسب با سطح خطر موجود در نقاط مختلف کشور اجازه توسعه و رشد مناطق مسکونی، تجاری و صنعتی داده می شود و از ضوابط ویژه برای ساخت وساز ساختمان ها و زیرساخت ها بهره برداری می شود. بدین ترتیب در صورت وقوع زلزله میزان خسارات و تلفات کاهش می یابد و آسیب مختصری به زیرساخت ها وارد می شود.
در نتیجه نیاز به ارائه خدمات واکنش اضطراری و بازسازی نیز به تناسب کمتر می باشد. در این رویکرد با ارزیابی سطح خطر و اجرای برنامه های لازم و با توجه به مقوله پایداری اقدامات انجام شده و روزآمد نمودن آنها، امکان کاهش پایدار خطرپذیری فراهم می شود.
چنین رویکردی در کشورهای پیشرفته مثل ژاپن و آمریکا از دهه های قبل مورد توجه قرار گرفته و امروزه نتایج آن قابل مشاهده است. در حالی که در بیشتر کشورهای در حال توسعه اغلب برنامه ریزی ها برای آمادگی جهت مقابله و ارائه بهینه اقدامات واکنش اضطراری بوده است.
چنین رویکردی تنها اثرات ناشی از وقوع زلزله را مورد توجه قرار می دهد و تلاش دارد با ارائه خدمات بهتر به کاهش تلفات زلزله کمک نماید. در این رویکرد با تقویت سازمان های نجات و امداد و توانمندسازی نهادهای مرتبط با بازسازی و بازتوانی تلاش می شود در صورت وقوع زلزله، امکان تسریع در فرآیند نجات و امداد فراهم شود و شرایطی ایجاد گردد تا دوره بازسازی و بازتوانی سریع تر انجام شوند تا آسیب دیدگان بتوانند به شرایط قبل از وقوع زلزله بازگردند.
در کشور ایران نیز کمتر از یک دهه است که اقدامات پیشگیرانه در کنار موضوع واکنش اضطراری و تاحدودی در برنامه ریزی های شهری ـ منطقه ای قرار گرفته است. بدین ترتیب تا اجرای چنین سیاست هایی و نهادینه شدن آنها در برنامه های توسعه شهری ـ منطقه ای نباید انتظار کاهش قابل توجه اثرات زلزله را در کوتاه مدت داشت.

● کاهش خطرپذیری و مدیریت بحران زلزله
بحث کاهش ریسک زلزله و بهبود فرآیند مدیریت بحران مساله ای چندجانبه است که لازم است تمام جنبه های آن با هم مورد توجه قرار گیرند تا اثربخشی لازم را داشته باشند. به عنوان مثال در پیش بینی ساخت یک بیمارستان در منطقه ای آسیب پذیر لازم است موضوعات مختلف در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فنی و اجرایی مورد توجه قرار گیرد تا کارایی آن بیمارستان برای زمان پس از وقوع زلزله متناسب با نیازهای مربوطه تضمین گردد. در این رابطه موضوعاتی نظیر درصد آسیب پذیری ساختمان های اطراف بیمارستان، تعداد افراد در معرض خطر، وضعیت اجزای سازه ای و غیرسازه ای بیمارستان، نحوه دسترسی ها بعد از وقوع زلزله، وضعیت کنترل ورود مصدومان به بیمارستان به منظور جلوگیری از ازدحام مصدومان سرپایی و بسیاری موارد دیگر می بایست مورد توجه قرار گیرند.
این در حالی است که بیمارستان تنها یکی از مولفه های مناطق شهری است که لازم است وضعیت آن در کنار سایر مولفه های شهری با هم در نظر گرفته شود تا ایمنی شهر در زمان زلزله تامین گردد. چنین موضوعاتی روشن می سازد که جامع نگری در مدیریت بحران تا چه حد می تواند در کاهش اثرات زلزله و بهبود مدیریت بحران اهمیت داشته باشد.
از این رو تهیه و اجرای طرح های جامع کاهش خطرپذیری و مدیریت بحران و اولویت بندی و اجرای برنامه های مرتبط به عنوان یکی از تفاوت های نظام های مرتبط در کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه مطرح است.

● جریان داشتن سیاست های کاهش ریسک درفعالیت دستگاه ها
کاهش ریسک زلزله به عنوان یک فعالیت روزمره می بایست در برنامه ریزی و اجرای طرح های مختلف دستگاه ها جریان داشته باشد و نباید به عنوان یک فعالیت جنبی و اضافه بر سازمان در نظر گرفته شود.
به عنوان مثال در انتخاب محل یک شهر جدید همانطور که مباحث اقتصادی و اجتماعی و شهرسازی مورد توجه مسوولان ذی ربط است لازم است مباحث مرتبط با میزان خطر زلزله و نحوه توسعه شهر به صورت ایمن در برابر خطرات احتمالی نیز مورد توجه باشد. واضح است چنانچه شهری بدون توجه به این مقوله ساخته شود، امکان اجرای سیاست های کاهش ریسک زلزله در آن در زمان بهره برداری بسیار مشکل و پرهزینه خواهد بود، لذا چنین رویکردی باعث می شود تا در اجرای هر بنا یا پروژه ای بحث ایمنی آن در برابر زلزله نیز مورد توجه قرار گیرد.

● نهادینه سازی فرآیند کاهش ریسک و ارتقای احساس تعلق
یکی از مهم ترین رویکردهای کاهش ریسک، بهبود احساس تعلق مردم و مسوولان نسبت به اجرای پروژه های در دست اجرا می باشد. هنگامی که چنین احساسی ایجاد گردد، حساسیت لازم نسبت به اجرای بهینه طرح نیز در مردم و مسوولان ایجاد می گردد و همگی سعی در بهبود کیفیت اجرای طرح خواهند داشت. به عنوان مثال در یک منطقه شهری که قرار است پل یا ساختمانی ساخته شود، چنانچه در مسوولان مرتبط احساس تعلق نسبت به آن بنا وجود داشته باشد قطعا در اجرای آن کنترل های لازم را با دقت و جدیت بیشتری دنبال خواهند کرد.
به همین ترتیب اگر اهالی آن محل نسبت به اجرای آن طرح با کیفیت نامناسب بی تفاوت باشند آسیب پذیری محله آنها در مقابل زلزله افزایش خواهد یافت، حال آن که اگر احساس تعلق در مردم وجود داشته باشد، حساسیت آنها در اجرای آن ساختمان یا بنا باعث بهبود کیفیت کار و کاهش ریسک خواهد شد. البته توسعه چنین رویکردی تنها با فرهنگ سازی و بهبود آگاهی عمومی از خطر زلزله و نحوه کاهش اثرات آن میسر خواهد بود که معمولا در کشورهای توسعه یافته نسبت به کشورهای در حال توسعه وضعیت بهتری دارد.

● مشارکت در فعالیت های کاهش ریسک
بحث کاهش ریسک و بهبود مدیریت بحران موضوعی مشارکتی است و لازم است سازمان ها و گروه های مختلف فعال در این عرصه با یکدیگر هماهنگ بوده و مشارکت لازم را در این رابطه داشته باشند. انجام فعالیت های موردی بدون توجه به نیازهای سایر دستگاه ها قطعا اثربخشی کمتری نسبت به اجرای طرح های مشارکتی دارد و در نهایت منجر به کاهش پایدار خطرپذیری نخواهند شد.
البته در کشورهای در حال توسعه معمولا ایجاد مشارکت بهینه بین دستگاه ها معمولا دشوار بوده و نیاز به برنامه ریزی و تدوین قوانین و مقررات ویژه دارد.
موارد فوق تنها بخشی از دلایلی است که اثرات زلزله در کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته بیشتر است. البته با استفاده از تجارب این کشورها و با توجه به شرایط بومی کشور و نیز در نظر گرفتن مسائل اجتماعی و فرهنگی، امکان اجرای برنامه های مناسب برای کاهش ریسک زلزله و بهبود مدیریت بحران در ایران نیز فراهم است و می توان انتظار داشت در یک بازه زمانی معقول بتدریج خطرپذیری لرزه ای کشور کاهش یابد؛ البته مشروط بر تهیه و اجرای برنامه های جامع کاهش خطرپذیری و مدیریت بحران برای سطوح شهری و منطقه ای متناسب با شرایط بومی مناطق مختلف کشور.
روزنامه جام جم

صفحه 3 از 18: « پیشین 1 2 3 4 5 ... 15 16 17 18 پسین »

علم و دانش /

Earth science | مقالات زمین شناسی

برای دسترسی به این قسمت میبایست عضو انجمن شوید. درصورتیکه هم اکنون عضو انجمن هستید با استفاده از نام کاربری و کلمه عبور وارد انجمن شوید. در صورتیکه عضو نیستید با استفاده از این قسمت عضو شوید.

↑ بالا