صفحه 2 از 10: « پیشین 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 پسین »

Imperial Iranian world | شاهنشاهی جهانی ایران

anything

کاربر

ارسالها: 6368

#11 Posted: 11 Jan 2014 09:58

‫‫ ‫ﮔﺎﻫﺸﻤﺎري ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻼم‬

‫در ﻫﺰاره دوم پ.م اﯾﻼم داراي ﯾﮏ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﻣﻠﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎﻧﺶ ﺧﻮد را ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪاوﻧﺪ،‬ ‫ﭘﺪر رﻋﯿﺖ و ﺷﺎه اﻧﺸﺎن (اﯾﻼم) و ﺷﻮش ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ. اﯾﻼم را ﺑﻪ ﺳﻪ دوره اﯾﻼم ﮐﻬﻦ، اﯾﻼم ﻣﯿﺎﻧﯽ و اﯾﻼم ﻧﻮ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﮐﺮدهاﻧﺪ. ﺑﺎ ﯾﮏ دﯾﺪ ﮐﻠﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ اﯾﻼم از ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ پ.م( 1500پ.م) ﯾﻌﻨﯽ 3500ﺳﺎل ﭘﯿﺶ، آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد.‬
‫درﺑﺎره دوره ﻧﺨﺴﺖ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ اﯾﻼم داﻧﺴﺘﻨﯽﻫﺎي ﺑﺴﻨﺪهاي در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﯿﺸﺘﺮ آﮔﺎﻫﯽﻫﺎي ﻣﺎ از اﯾﻦ‬ ‫دوران ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﮐﺘﯿﺒﻪﻫﺎي ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه از ﻗﻮم ﺳﻮﻣﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺎﻣﻪاي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در آن از ﯾﮏ‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎه اﯾﻼم ﻧﺎم ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺳﻮﻣﺮ از او ﺳﻨﮓﻫﺎي ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﺮده‬ است.

‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﯾﻼﻣﯿﺎن ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮده، اﻏﻠﺐ ﻣﻮاﻗﻊ در ﺻﻮرت ﯾﻮرش دﺷﻤﻦ، ﺑﻪ ﮐﻮه ﭘﻨﺎه‬ ‫ﺑﺮده و اﺳﺘﻘﻼل و ﺑﻘﺎي ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﺮدهاﻧﺪ و اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ را ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻮدن دوره اﯾﻼﻣﯿﺎن‬ ‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ. در ﺣﺪود ﺳﺎل 1750 پ.م ﮐﻮﺗﯿﺮ ﻧﺎﻫﻮﻧﺘﻪ ﺷﺎه اﯾﻼم در ﭼﯿﺮﮔﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﺎﻧﺮودان ﮐﺎﻣﯿﺎب ﻣﯽﺷﻮد. وﻟﯽ‬ ‫ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪ دﻫﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرده و دﯾﮕﺮ ﺗﺎ ﻣﺪتﻫﺎ ﮔﺰارﺷﯽ از اﯾﻼم ﻧﯿﺴﺖ. ﭼﺮاﮐﻪ ﻗﺪرت در ﻣﻨﻄﻘﻪ از‬ ‫آن ﮐﺎﺳﯽﻫﺎﺳﺖ. دوره دوم را در ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻼم ﻣﯽﺗﻮان دوره اوج ﻗﺪرت و ﺷﮑﻮه ﺗﻤﺪن اﯾﻼﻣﯿﺎن ﺑﺮﺷﻤﺮد. ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اوﻧﺘﺎش ﻧﺎﭘﯿﺮﯾﺸﺎ در‬‫ﺳﺪه 31 پ.م ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻧﻮ‬ ‫و زﯾﺒﺎﺳﺎزي ﺷﻬﺮﻫﺎي ﮐﻬﻦ ﭘﺮداﺧﺖ.‬

‫او ﺑﻨﺎﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري را در اﯾﻼم ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫و ﻧﺎم ﺧﻮد را ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﺰاﻧﯽ و اﮐﺪي‬ ‫درج ﮐﺮد. ﯾﮑﯽ از اﯾﻨﻬﺎ ﺑﻨﺎي‬ ‫ﺷﮑﻮﻫﻤﻨﺪ زﯾﮕﻮرات ﭼﻐﺎزﻧﺒﯿﻞ در‫ﺷﻬﺮ دوراوﻧﺘﺎش اﺳﺖ، ﮐﻪ ﮐﻬﻨﺘﺮﯾﻦ‬ ‫اﺛﺮ اﯾﺮاﻧﯽ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در ﯾﻮﻧﺴﮑﻮ (ﺑﺎ ﺑﯿﺶ از۳۲۰۰ﺳﺎل پیشینه)ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻨﺮ زﯾﮕﻮرات ﺳﺎزي را ﺑﻪ‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﺮوداﻧﯽﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻬﻨﮕﯽ زﯾﮕﻮراتﻫﺎي ﺳﻮﻣﺮي و اﮐﺪي ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺰارهﻫﺎي ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم‬‫‫پ.م ﻣﯽرﺳﻨﺪ، اﯾﻦ ادﻋﺎ را ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. وﻟﯽ ﺷﺎﯾﺎن ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻠﻨﺪي زﯾﮕﻮرات اﯾﻼﻣﯽ ﺑﯿﺶ از دو ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ زﯾﮕﻮرات ﻣﯿﺎﻧﺮوداﻧﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ.‬

ﺷﻮﺗﺮوك ﻧﺎﻫﻮﻧﺘﻪ(1160 – 1210 پ.م) در ﺑﻌﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ، اﯾﻼم را ﺑﻪ اوج ﻗﺪرت رﺳﺎﻧﺪ. او در ﺳﺎل ۱۱۷۱ پ.م بابل راﺗﺼﺮف ﮐﺮده است وﮐﺎﺳﯽﻫﺎي ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺎﺑﻞ را از ﭘﺎي در آورده و ﻣﺮدوك ﺧﺪاي ﻣﻘﺪس ﻣﯿﺎﻧﺮودان را‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﻮش ﻣﻨﺘﻘﻞ ﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ اﺛﺮ روﺣﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺨﺮﺑﯽ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻣﯿﺎﻧﺮودان داﺷﺖ. ﮔﻮﯾﺎ ﻟﻮح‬ ‫ﺣﻤﻮراﺑﯽ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﻪ ﺷﻮش ﻣﻨﺘﻘﻞ میﺷﻮد. ﭘﺲ از ﺷﻮﺗﺮك، ﭘﺴﺮش ﮐﻮﺗﯿﺮ و ﭘﺲ از او ﺑﺮادرش‬ ‫ﻫﻮﺗﻪﻟﻮﺗﻮش اﯾﻨﺸﻮﺷﯿﻨﺎك (1140 – 1160 پ.م)ﯾﮑﯽ از بزرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﻫﺎن ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻼم ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ. اﯾﻦ‬ ‫دوره را ﻣﯽﺗﻮان دوران ﺑﻠﻮغ اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﻤﺪﻧﯽ اﯾﻼم در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﻧﻘﺶ زﯾﺎدي در‬ ‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﯾﻼﻣﯿﺎن داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.

از اﯾﻦ ﭘﺲ ﮐﺘﯿﺒﻪﻫﺎ و اﻟﻮاح ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن اﯾﻼﻣﯽ و ﺧﻂ اﯾﻼﻣﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﯽﺑﻨﺪﻧﺪ و‬ ‫ﮐﻮﺷﺶ در ﺟﻬﺖ رو در روﯾﯽ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﺧﺪاي اﯾﻨﺸﻮﺷﯿﻨﺎك ﺟﻨﺒﻪ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد‬ ‫ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺷﺎه و ﺧﺎﻧﻮاده او در زﻣﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. از دﯾﮕﺮ ﮐﺎرﻫﺎي ﻣﻬﻢ در اﯾﻦ دوره‬ ‫ﻧﻈﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ ارﺗﺶ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻣﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ. زﯾﺮا اﯾﻼﻣﯿﺎن در اﯾﻦ دوره ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﺎت ﺟﻨﮕﯽ ﺧﻮد‬ ‫اﻓﺰوده و ارﺗﺸﯽ ﮐﻼﺳﯿﮏ و ﻣﻨﻈﻢ و ﺣﺮﻓﻪاي ﺑﺮﭘﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ آﻣﺎدﮔﯽ و ﻗﺪرت بیشتریﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن‬ خود بروند.

‫وﻟﯽ ﻫﺮ ﺻﻌﻮدي، اﻓﻮﻟﯽ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد. اﯾﻼم از اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻧﺒﻮد. ﺑﺎ روي ﮐﺎر آﻣﺪن ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ‬ ‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﺒﻮﮐﺪﻧﺼﺮ ﯾﮑﻢ در واﭘﺴﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ﻫﺰاره دوم در ﺑﺎﺑﻞ، ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ، ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ اﯾﻼم در ﻫﻢ ﮐﻮﺑﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﺷﻮش ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺷﺪه و ﺑﺖ ﻣﺮدوك ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر و ﺷﮑﻮه ﺑﻪ ﻣﻌﺒﺪش در ﺑﺎﺑﻞ ‫ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺮدد.‬

نـــقد

‫(۱) اﯾﻼﻣﯿﺎن ﻓﺎﻗﺪ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﻧﺎم اﻣﭙﺮاﺗﻮري را ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮه ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﯽ اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ. اﻣﭙﺮاﺗﻮري، ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، اﻗﻮام ﻣﺘﻔﺎوت و ﻣﺘﻌﺪد را در ﯾﮏ‬ ‫واﺣﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺳﺎزد و آﻧﻬﺎ را زﯾﺮ ﭼﯿﺮﮔﯽ ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﻣﺮﮐﺰي درآورد. در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ اﯾﻼم‬ ‫در اوج ﺑﺮﺗﺮياش، ﺳﯿﺎدﺗﯽ زودﮔﺬر ﺑﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﻣﯿﺎﻧﺮودان داﺷﺘﻪ و ﺣﺘﺎ ﻫﻤﻪ ﭘﻬﻨﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﯾﺮان آن روز را‬ ‫ﻫﻢ درﺑﺮ ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ. ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ اﯾﻼم اﺗﺤﺎدي از اﯾﻼت و ﻃﻮاﯾﻒ ﻣﻨﻄﻘﻪ را درﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ، وﻟﯽ ﭼﻨﯿﻦ‬ ‫اﺗﺤﺎدي ﻟﺰوﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ. ﭼﺮاﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ اﯾﻼم، اﯾﻼﻣﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ.‬

(۲) در روزﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﺧﺎورﺷﻨﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﺗﺰ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ زﺑﺎن اﯾﻼﻣﯽ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺗﺮﮐﯽ‬ ‫ﻫﻢﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﺷﺪ. ﭼﺮاﮐﻪ ﺳﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ، ﻓﺎرﺳﯽ و ﺗﺮﮐﯽ اﻣﺮوز در ﺣﻮزه ﺗﻤﺪﻧﯽ اﯾﻼم ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻌﯿﺪ‬ ‫ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺎﻣﯽ، آرﯾﺎﯾﯽ و آﻟﺘﺎﯾﯽ را ﺑﻪ دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﺒﺮﯾﻢ. وﻟﯽ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﮔﻨﺠﯿﻨﻪ ﺑﺮج ﺑﺎروي ﭘﺎرﺳﻪ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ ده ﻫﺰار ﻟﻮح ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻣﯿﺨﯽ و ﺑﻪ زﺑﺎن اﯾﻼﻣﯽ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ ﮐﻪ ﮔﻨﺠﯽ ﺑﺰرگ از زﺑﺎن و‬ ‫ادﺑﯿﺎت اﯾﻼﻣﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از اﯾﻦ ﮔﻨﺠﯿﻨﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان اروﭘﺎﯾﯽ و آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻪ وﯾﮋه در‬ ‫ﻧﯿﻢ ﺳﺪه اﺧﯿﺮ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و آﮐﺎدﻣﯽﻫﺎي ﺧﺎورﺷﻨﺎﺳﯽ ﻏﺮب ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ.‬

هر شب دلم بهانه ی تـــو را ، هیچ ... بگذریم ...
امشب دلم دوباره تـــو را ... ، هیــچ ... بگذریم ...

anything

کاربر

ارسالها: 6368

#12 Posted: 11 Jan 2014 10:07

فصـــل دوم

‫ﮐﻮچ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ و اوﺿﺎع ﺟﻬﺎن در آن زﻣﺎن‬

‫ﺑﺨﺶ ﯾﮑﻢ: ﮐﻮچ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ‬

‫درﺑﺎره ﮐﻮچ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺳﺨﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ. وﻟﯽ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻫﯿﭽﮑﺪام از اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ، ﻗﻄﻌﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ.‬‫ﭼﺮاﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ وﺟﻮد دارد و ﻧﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﮐﻤﮏ ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.‬ ‫ﭘﺲ از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺸﺮ در داﻧﺶ زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ، ﻫﻤﮕﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ زﺑﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻢرﯾﺸﻪ و‬ ‫ﻫﻢﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﮐﺸﻔﯿﺎت ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ زﺑﺎنﻫﺎ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﯾﮏ زﺑﺎن ﯾﮕﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. وﻟﯽ‬ ‫ﭼﻮن ﻧﻤﯽﺗﻮان ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﺟﻬﺎن در دوران ﭘﯿﺶ از ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻪ ﯾﮏ زﺑﺎن ﯾﮕﺎﻧﻪ ﺳﺨﻦ‬ ‫ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ، ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ زﺑﺎن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻗﻮم ﮔﺮدآﻣﺪه در ﯾﮑﺠﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ ﮐﻮچ رخ‬ ‫داده و ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻗﻮم ﭼﻨﺪ دﺳﺘﮕﯽ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه و ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪاي، رﻫﺴﭙﺎر ﮔﻮﺷﻪاي از ﺟﻬﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ.

زﺑﺎن در ﺑﻌﺪ‬ ‫زﻣﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. دوري ﻣﯿﺎن ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ، ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺗﺎ زﺑﺎن اﻗﻮام در ﺟﻬﺖﻫﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﺑﺪ. و ﭘﺲ از‬ ‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺪه ﺑﯿﻨﻨﺪه اﯾﻦ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻫﻤﺰﺑﺎن ﺑﻮدﻧﺪ، دﯾﮕﺮ زﺑﺎن ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ را ﻧﻔﻬﻤﻨﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي‬ ‫داﻧﺶ زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ آﻧﺮا ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ درﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ‬ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي زﺑﺎنﻫﺎي ﺑﺸﺮي ﭼﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؟‬

‫ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﮐﻪ ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﯾﻦ، ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﯾﻦ، ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮﯾﻦ و ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺐﺗﺮﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده زﺑﺎﻧﯽ ﺑﺸﺮ‬ ‫اﺳﺖ، ﻧﺎﻣﻮر اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده زﺑﺎنﻫﺎي ﻫﻨﺪو اروﭘﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺎﻣﯽ ﻧﺎﺗﻤﺎم اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻨﺪو اﯾﺮاﻧﯽ اروﭘﺎﯾﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﻮد. ﭼﺮاﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ﻫﻨﺪواروﭘﺎﯾﯽ، از ﻫﻨﺪ ﺗﺎ اروﭘﺎﺳﺖ و اﯾﺮان را ﻫﻢ درﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ‬ ‫‫ﮐﻪ اﻣﺮوز در راه ﻣﯿﺎن ﻫﻨﺪ و اروﭘﺎ ﺑﯿﻨﻨﺪه زﺑﺎنﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻫﻢرﯾﺸﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. و ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺧﻮد را ﺟﺎﻣﻊ و ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ زﺑﺎنﻫﺎي ﻫﻨﺪو اﯾﺮاﻧﯽ اروﭘﺎﯾﯽ.‬

‫اﯾﻦ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ واژﮔﺎن و ﻣﻔﺮدات زﺑﺎنﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ، زﺑﺎنﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ و زﺑﺎنﻫﺎي ﻫﻨﺪي ﻫﻤﺮﯾﺸﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﮔﺮوه زﺑﺎنﻫﺎي ژرﻣﻨﯿﮏ(۱) ﺑﺎ زﺑﺎنﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ را ﻧﺸﺎن داد‬ ‫و ﺣﺘﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﺎزيﻫﺎ در آﻟﻤﺎن، ﻣﻠﺖ آﻟﻤﺎن را ﺗﻨﻬﺎ وارﺛﺎن ﻗﻮم ﺷﺮﯾﻒ آرﯾﺎ داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﭘﺎﮐﺴﺎزي ﻗﻮﻣﯽ‬ ‫آﻟﻤﺎن دﺳﺖ زﻧﻨﺪ. وﻟﯽ ﻫﺮﭼﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪيﻫﺎي ﺳﺎﯾﺮ زﺑﺎنﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ ﺑﺎ زﺑﺎنﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ ﻫﻢ‬ ‫ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪ. از ﮔﺮوه زﺑﺎنﻫﺎي اﺳﻼو ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﮔﺮوه زﺑﺎنﻫﺎي رُمانس (۲) و زﺑﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ.‬
‫ﻓﺮﺟﺎم ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺰرگ، اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻗﻮام آرﯾﺎﯾﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﯾﮑﺠﺎ در ﯾﮏ ﻣﮑﺎن در ﮐﻨﺎر ﻫم زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و زﺑﺎﻧﯽ ﯾﮕﺎﻧﻪ داﺷﺘﻨﺪ. و ﺳﭙﺲ ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﺟﺪاﯾﯽ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ.‬ ‫ﺗﺎ اﯾﻨﺠﺎ اﺧﺘﻼﻓﯽ دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد. زﯾﻦ ﭘﺲ ﭘﺎي ﮔﻤﺎﻧﻪﻫﺎي اﺛﺒﺎت ﻧﺸﺪه ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﯽآﯾﺪ. روز ﺑﻪ روز ﻫﻢ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻤﺎر ﮔﻤﺎﻧﻪﻫﺎ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﻓﺰون ﻣﯽﮔﺮدد. ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﯾﻦ ﮔﻤﺎﻧﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي در‬ ‫اﺑﺘﺪا ﻧﻪ در اروﭘﺎ، ﻧﻪ در ﻫﻨﺪ و ﻧﻪ در اﯾﺮان زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﭘﺲ از ﮐﻮچ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺑﺨﺸﺒﻨﺪي ﺷﺪه و ﻫﺮ‬ ‫دﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎ رﻓﺖ. ﻣﯿﻬﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آﻧﺎن ﺷﺎﯾﺪ در ﮐﻮهﻫﺎي ﭘﺎﻣﯿﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ.

و در ﮔﺎم ﭘﺴﯿﻦ از‬ ‫ﺟﻨﻮب ﺗﺎ ﺟﻠﮕﻪ ﺳﻨﺪ، از ﺷﺮق ﺗﺎ ﮐﺸﻤﯿﺮ و از ﻏﺮب ﺗﺎ ﻣﺮو و از ﺷﻤﺎل ﺗﺎ ﺧﻮارزم را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ. ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ از دﯾﺮﺑﺎز آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ، ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﺎن ﺑﺰرگ (ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن اﯾﺮان و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن) ﻧﯿﻤﺮوز (۳)ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﻮي ﺟﻨﻮب اﺳﺖ. و اﯾﻦ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺟﺎﯾﮕﺎه اﺻﯿﻞ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ را در ﭘﯿﺶ از ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ.‬ ‫‫ﺷﻤﺎل سیستانﺑﺰرگ، ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺮاﺳﺎن ﺑﺰرگ.‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮچ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﯾﮏ ﻗﻮم از ﻣﯿﻬﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺮوﻧﺪ. ﮐﻮچ دﻟﯿﻞ‬ ‫دارد و ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ دﻟﯿﻠﺶ ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﮐﻤﺒﻮد زﻣﯿﻦ و ﻏﺬا اﺳﺖ. ﭘﺲ ﭼﻪ دﻟﯿﻠﯽ دارد ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﯾﮏ ﻗﻮم از‬ ‫ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ ﮐﻮچ ﮐﺮده و آﻧﺮا ﮐﺎﻣﻼ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪ؟ اﮔﺮ ﻣﯿﻬﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ را در آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ، ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ‬ ‫ﮐﻪ آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺗﺎ ﺳﺪهﻫﺎ ﭘﺲ از ﮐﻮچ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ، ﻫﻤﭽﻨﺎن آرﯾﺎﯾﯽ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ. در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺗﺨﺖ ﻗﺒﺎد در ﮐﺮاﻧﻪ‬ ‫راﺳﺖ آﻣﻮدرﯾﺎ آﺛﺎري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺰاره ﻧﺨﺴﺖ ﭘﯿﺶ از ﻣﯿﻼد ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﭘﺲ از ﮐﻮچ‬آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ اﯾﺮان، ﻫﻤﭽﻨﺎن آن ﻣﻨﻄﻘﻪ آرﯾﺎﯾﯽ اﺳﺖ.

ﺣﺘﺎ اﻣﺮوز ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﺰرﮔﯽ از آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺗﺮك‬ ‫ﻧﺸﯿﻦ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﺨﺸﯽ از آن ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺎﺟﯿﮑﺴﺘﺎن، ﺳﻤﺮﻗﻨﺪ و ﺑﺨﺎرا ﻫﻤﭽﻨﺎن واﺟﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ آرﯾﺎﯾﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻦ‬ ‫درﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ در ﺳﯿﺒﺮي اﺛﺮي از آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﻧﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻧﻪ اﻣﺮوز دﯾﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ از‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و رﺳﻢ و رﺳﻮﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ اﺳﺖ ﻣﺜﻼ دﺧﻤﻪ ﮔﺬاري آﻧﺎن، داﻣﭙﺮور ﺑﻮدﻧﺸﺎن و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺸﺎورزي ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ، ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺳﻮق ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ آﻧﺎن در ﺑﻠﻨﺪيﻫﺎي ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﭼﯿﺰي ﮐﻪ در ﮐﻮهﻫﺎي ﭘﺎﻣﯿﺮ و ﺑﻠﻨﺪيﻫﺎي ﻫﻨﺪوﮐﺶ وﺟﻮد دارد.‬

‫ ‫ﮔﺮوﻫﯽ از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان اﯾﺮاﻧﯽ در ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻼش داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ رﯾﺸﻪ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ را اﯾﺮان ﺑﺪاﻧﻨﺪ.‬‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯿﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اﻗﻮام ﺑﻮﻣﯽ اﯾﺮان در ﭘﯿﺶ از ﺗﺎرﯾﺦ و اﻗﻮام آرﯾﺎﯾﯽ اﺳﺖ.‬ ‫دﺷﻮاري ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﯾﻨﺎن ﺗﻨﺎﻗﺾ آب و ﻫﻮاي ﮔﺮم و آﻓﺘﺎﺑﯽ اﯾﺮان ﺑﺎ زﻣﺴﺘﺎنﻫﺎي دراز و 10 ﻣﺎﻫﻪ ﻣﻮﺟﻮد در‬‫اﺳﺘﻮره ﻣﻠﯽ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ اﺳﺖ. ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺘﻮره اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻫﺮﮔﺰ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ را ﻫﻨﺪ ﻧﺪاﻧﯿﻢ.‬‫ﻫﻨﺪي ﮐﻪ وارون اﯾﺮان ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ و ﺻﺎدر ﮐﺮدن اﻗﻮام ﺑﻪ ﺑﯿﺮون را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺎﻟﻘﻮه دارد. ﻋﻤﺪه‬‫اﯾﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ دوم اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ آب و ﻫﻮا دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽﺷﻮد. ﺷﺎﯾﺪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﯾﺮان ﮔﺮم و‬‫آﻓﺘﺎﺑﯽ و ﺧﺸﮏ ﻧﺒﻮده و ﺷﻤﺎر زﯾﺎدي رودﺧﺎﻧﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ در ﻋﺼﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺶ از 12 ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ، ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ دﯾﺪﯾﻢ ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي ﭘﺴﺖ ﻓﻼت‬ ‫اﯾﺮان درﯾﺎﭼﻪ ﺑﻮده و ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺎرش ﻓﺮاوان، ﺑﯽﮔﻤﺎن ﺷﻤﺎر زﯾﺎدﺗﺮي رودﺧﺎﻧﻪ در اﯾﺮان وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. وﻟﯽ‬ ‫ﺑﺎ آﻏﺎز ﻋﺼﺮ ﺧﺸﮑﯽ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﻫﺰاره، ﻓﻼت اﯾﺮان ﺑﻪ ﮐﺸﻮري ﺧﺸﮏ ﺑﺪل ﺷﺪه و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ‬ ‫ﻓﺮاواﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮريﮐﻪ در زﻣﺎن ﻣﺎدﻫﺎ و ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯿﺎن و ﭘﯿﺶ از آن، ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﺷﻬﺮﻫﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ در اﯾﺮان ﻧﺸﺎنﮔﺮ ﮐﻢﺟﻤﻌﯿﺘﯽ آن اﺳﺖ. ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ 12 ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ در ﻓﻼت اﯾﺮان‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. و ﭘﺲ از ﻓﺮا رﺳﯿﺪن ﻋﺼﺮ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﺰرﮔﯽ از آﻧﻬﺎ رﻓﺘﻨﺪ و دوﺑﺎره ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ. ﮐﻪ‬ ‫اﯾﻦ ﺑﺎز ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮐﻮچ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ اﯾﺮان اﺳﺖ. ﺣﺎﻻ ﭼﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ و ﭼﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‬ نبودند و آمدند .

‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﮋوﻫﻨﺪﮔﺎن ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ در ﻫﺰارهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺪام در ﺣﺎل ﮐﻮچ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي‬ ‫دﯾﮕﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﻣﻨﺘﻬﺎ واﭘﺴﯿﻦ ﮐﻮچ آﻧﺎن در در ﺣﺪود 1000 پ.م اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﺮ روي ﺗﻤﺪنﻫﺎي ﻏﺮب‬ ‫اﯾﺮان ﭼﻮن اﯾﻼم و آﺷﻮر ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد. ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎد اﯾﻦ ﺗﺰ، آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ درﯾﺎي ﮐﺎﺳﭙﯿﻦ را دور زده و از ﺷﺮق‬ ‫روﺳﯿﻪ وارد ﺑﺎﻟﮑﺎن ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ وارد آﺳﯿﺎي ﺧﺮُد ﯾﺎ ﺻﻐﯿﺮ ﺷﺪﻧﺪ.‬‫ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﺎور دارﻧﺪ ﮐﻪ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ از ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﯿﺶ در ﮐﺮاﻧﻪﻫﺎي درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﯿﺴﯽﻫﺎ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﺎﮐﻨﺎن آﺳﯿﺎي ﺧُﺮد ﺑﻮدﻧﺪ، از ﺟﻤﻠﻪ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮو ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﻬﺮ اﺳﺘﻮرهاي ﺗﺮوا‬ ‫ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻫﻮﻣﺮ، ﺑﻪ ﺟﻨﮓ آن ﺑﺎ ﯾﻮﻧﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ، ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﯿﺴﯽﻫﺎي آرﯾﺎﯾﯽ اﺳﺖ.‬

--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...
۱ . آﻟﻤﺎﻧﯽ، داﻧﻤﺎرﮐﯽ، ﻧﺮوژي، ﺳﻮﺋﺪي، ﻫﻠﻨﺪي و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‬ .
۲ . ﻻﺗﯿﻦ، اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯽ، ﭘﺮﺗﻘﺎﻟﯽ، اﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ، ﻓﺮاﻧﺴﻮي، روﻣﺎﻧﯿﺎﯾﯽ و ...‬ .
۳ . برﺧﯽ ﻧﯿﻤﺮوز را ﻣﻌﺎدل ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر ﮔﺮﯾﻨﻮﯾﭻ اﻣﺮوزي ﻣﯽداﻧﻨﺪ. و ﺑﺎور دارﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮدي ﮐﻪ اﻣﺮوز ﮔﺮﯾﻨﻮﯾﭻ دارد، در‬ ‫دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻧﯿﻤﺮوز ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﺎن داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﻤﺮوز ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﺼﻒاﻟﻨﻬﺎر ﺑﻮده و ﺳﯿﺴﺘﺎن درﺳﺖ در ﻧﻘﻄﻪ‬ ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺟﻬﺎن از ژاﭘﻦ ﺗﺎ اﻃﻠﺲ اﺳﺖ. وﻟﯽ اﯾﻦ ﺣﺪس ﻓﻘﻂ از روي واژه ﻧﯿﻤﺮوز ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﻧﯿﻤﺮوز ﻣﻌﻨﺎي‬ ﺟﻨﻮب ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﺲ.‬

هر شب دلم بهانه ی تـــو را ، هیچ ... بگذریم ...
امشب دلم دوباره تـــو را ... ، هیــچ ... بگذریم ...

ویرایش شده توسط: anything

anything

کاربر

ارسالها: 6368

#13 Posted: 11 Jan 2014 18:40

‫‫ ﺳـﻮﻣـﺮﯾﺎن‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪي دﯾﮕﺮي از ﻫﻤﯿﻦ اﻗﻮام ﮐﻪ درﺑﺎره رﯾﺸﻪ آﻧﺎن اﺧﺘﻼف اﺳﺖ، ﻗﻮم ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن اﺳﺖ. ﻗﻮﻣﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺗﻤﺪن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺷﮑﻮﻫﻤﻨﺪ ﺳﻮﻣﺮ را در ﻣﯿﺎﻧﺮودان راه اﻧﺪازي ﮐﺮده و ﺑﺮ ﺳﺎﯾﺮ ﺗﻤﺪﻧﻬﺎي ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ و آﺳﯿﺎ و‬ ‫اروﭘﺎ و آﻓﺮﯾﻘﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ اﺧﺘﺮاع ﺧﻂ را ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. آﺛﺎر ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‬ ‫ﮐﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن در ﻣﯿﺎﻧﺮودان ﺑﯿﻨﻨﺪه ﯾﮏ روﻧﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ درازﻣﺪت ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ. از اﯾﻦ روي‬ ‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﯽورزﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﻮم در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﺳﺎﮐﻦ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﻤﺪﻧﯽ ﮐﺎﻣﻞ در ﻫﺰاره ﭼﻬﺎرم‬ ‫پ.م ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ وارد ﺷﺪهاﻧﺪ. آﻧﺎن در اﺑﺘﺪا ﻧﺰدﯾﮏ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺳﺎﮐﻦ ﺷﺪه و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻬﺮ را در ﮐﻨﺎر‬ ‫آن ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﺮات رﻓﺘﻨﺪ.

در ﻣﻮرد ﻣﺤﻞ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن، ﮔﺮوه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎور دارﻧﺪ‬ ‫ﮐﻮﻫﺴﺘﺎن ﭘﺎﻣﯿﺮ، آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﻪ و ﺧﺮاﺳﺎن و ﮐﺮاﻧﻪﻫﺎي ﺟﻨﻮب درﯾﺎي ﮐﺎﺳﭙﯿﻦ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﻮده‬ ‫اﺳﺖ. آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه در ﻋﺸﻖآﺑﺎد و ﮔﺮﮔﺎن و ... اﯾﻦ را ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﮔﺮوﻫﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎور دارﻧﺪ ﮐﻪ‬ ‫آﻧﺎن از راه درﯾﺎ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﺮودان آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﯿﻬﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آﻧﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ.‬
‫ﺑِﺮوس ﺗﺎرﯾﺦﻧﮕﺎر ﺑﺎﺑﻠﯽ دوره ﺳﻠﻮﮐﯽ، درﺑﺎره ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ:‬

‫»ﻗﻮﻣﯽ ﮐﻪ داراي ﺗﻤﺪﻧﯽ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ (سومریان) ﻣﻮي ﺗﯿﺮه داﺷﺘﻨﺪ و ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺻﻠﯽ آﻧﻬﺎ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮده‫اﺳﺖ«‬
‫درﺑﺎره ﻧﮋاد ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﭼﯿﺰ زﯾﺎدي ﻧﻤﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ. آﻧﭽﻪ از زﺑﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻗﻄﻊ و ﯾﻘﯿﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ زﺑﺎن آﻧﺎن ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﺧﺎﻧﻮاده زﺑﺎﻧﯽ اﺛﺒﺎت ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ زﺑﺎن ﻫﻤﺴﺎﻧﯽﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ زﺑﺎن‬ ‫ﻫﻨﺪواﯾﺮاﻧﯽ اروﭘﺎﯾﯽ، زﺑﺎنﻫﺎي آﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ زﺑﺎنﻫﺎي ﮔﺮوه اورال – آﻟﺘﺎﯾﯽ دارد. ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻈﺮ ‫ﻣﻌﺘﺒﺮ، ﺑﯽﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻮدن زﺑﺎن ﺳﻮﻣﺮي اﺳﺖ.

‬‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﺳﺎﻣﯽ ﻧﮋاد و ﺳﺎﻣﯽ زﺑﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ و از ﺳﺎﻣﯽﻫﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ، ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮ آﻧﺎن ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ. اﮔﺮ ﺗﻤﺪن ﺳﻮﻣﺮ را از ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﺣﺬف ﮐﻨﯿﻢ، ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي ﺗﻤﺪن ﺳﺎﻣﯽﻫﺎ ﮐﺎﻣﻼ ﻓﺮو‬ ‫ﻣﯽرﯾﺰد. ﻣﺜﻼ در ﺑﺤﺚ اﺳﺘﻮرهﻫﺎ، ﯾﮏ ﺳﺪه ﭘﯿﺶ اﺳﺘﻮره گیلگمش ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪ. اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﯾﮏ‬ ‫ﮐﺎﺗﺐ ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺑﺎﺑﻠﯽ در 2000 پ.م ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، اﺳﺘﻮره، داﺳﺘﺎن ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم گیلگمش ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي‬ ‫ﺳﻮﻣﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ، را رواﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. در اﯾﻦ اﺳﺘﻮره ﺑﯿﻨﻨﺪه داﺳﺘﺎن ﺗﻮﻓﺎن ﻧﻮح ﻫﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﯿﻢ و ﭘﯽ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﯾﻬﻮدﯾﺎن، ﮐﻪ ﺗﻮرات را ﻫﺰار ﺳﺎل دﯾﺮﺗﺮ از ﮐﺎﺗﺐ ﺑﺎﺑﻠﯽ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ، آﻧﺮا از ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن اﻗﺘﺒﺎس ﮐﺮدهاﻧﺪ. و اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻋﯿﻦ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺘﻮره ﺗﻮﻓﺎن را در آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي ﺷﺎﺧﻪ ﺷﺮﻗﯽ (اﯾﺮاﻧﯿﺎن و ﻫﻨﺪﯾﺎن) ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎي ﺗﻮﻓﺎن ﺟﻤﺸﯿﺪ و ﺗﻮﻓﺎن‬ ‫وﯾﺸﻨﻮ دارﯾﻢ. ﻧﻤﻮﻧﻪ دﯾﮕﺮي ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮده و ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺳﺒﺐ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن ﺗﺰﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ.‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن، ﻣﺬﻫﺐ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﻣﺎ را ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫آﻧﺎن را آرﯾﺎﯾﯽ ﺑﺪاﻧﯿﻢ. از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺪاﯾﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﺮدوك ﻣﻌﺎدل اﻫﻮرا ﻣﺰدا اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن آﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﺮودان‬ ‫آوردﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺧﺪاي ﻣﻠﯽ ﺑﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﻮد. ﺧﺪاي دﯾﮕﺮ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن اﯾﻨﺎﻧﻮ‬ ‫ﯾﺎ ﻫﻤﺎن اﯾﺸﺘﺎر و ﻣﻌﺎدل آﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن رﻣﯽﻫﺎ ﺑﻪ وﻧﻮس ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺑﻮده و ﺳﻤﺒﻞ آن زن و ﻣﺎدر ﺑﻮد.‬‫ﮔﻔﺘﻦ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺧﺎﻟﯽ از ﻟﻄﻒ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮي ﺧﺪاﯾﺎن اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن و اروﭘﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﻔﻮذ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ﯾﮑﯽ ﺑﺮ دﯾﮕﺮي، ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﯾﮑﯽ ﺑﻮدن اﯾﻦ اﻗﻮام در ﻫﺰارهﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.

‫ﻫﻮريﻫﺎ، ﻣﯿﺘﺎﻧﯽﻫﺎ و ﮐﺎﺳﭙﯽﻫﺎ، از ﺟﻤﻠﻪ اﻗﻮاﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ رودﯾﮕﺮ اﺷﻤﯿﺖ در اﯾﺮاﻧﯿﮑﺎ آﻧﺎن را آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي‬‫ﭘﯿﺸﺮو ﯾﺎ ﺟﺬبﮐﻨﻨﺪهي ﻓﺮﻫﻨﮓ آرﯾﺎﯾﯽ ﻣﯽداﻧﺪ. دﯾﮕﺮان از آرﯾﺎﯾﯽ ﺑﻮدن ﻧﮋاد ﯾﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺎﻟﺐ ﻫﯿﺘﯽﻫﺎ ﻧﯿﺰ‬‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ. در ﭘﯿﻤﺎﻧﯽ ﻣﯿﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﻫﯿﺘﯽﻫﺎ و ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﯿﺘﺎﻧﯽﻫﺎ در ﮐﻤﺎل ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاﯾﺎﻧﯽ ﭼﻮن‬‫ﻣﯿﺘﺮا، وروﻧﺎ، اﯾﻨﺪرا و ﻧﺎزاﺗﯿﺎ ﺑﺮ ﻣﯽﺧﻮرﯾﻢ. ﺧﺪاﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن در ﻫﻨﺪ ﺟﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ. اوج درﺧﺸﺶ‬‫و ﻗﺪرت ﻣﯿﺘﺎﻧﯽﻫﺎ در 1450 ﺳﺎل پ.م ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺘﺪرﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﻋﻮنﻫﺎي ﻣﺼﺮ ﺷﺎﻫﺰاده ﺧﺎﻧﻢﻫﺎي ﻣﯿﺘﺎﻧﯽ را ﺑﻪ‬‬ ‫‫ﻫﻤﺴﺮي ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ.

وﻟﯽ در ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯿﺘﺎﻧﯽﻫﺎ از ﻫﯿﺘﯽﻫﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرده و ﺑﺮاي ﻫﻤﯿﺸﻪ از ﺻﺤﻨﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺎك‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ، ﺗﻤﺪن و ﻓﺮﻫﻨﮓ درﺧﺸﺎن آﻧﺎن و ﻫﻨﺮ اﺳﺘﻮارﺷﺎن در ﻣﯿﺎﻧﺮودان ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪ. ﺑﺎﺑﻞ در دوران‬ ‫ﺣﻤﻮراﺑﯽ و ﭘﺴﺮش(1712- 1792 پ.م) ﺑﻪ دوران ﻃﻼﯾﯽ رﺳﯿﺪ. ﺣﻤﻮراﺑﯽ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻮﺷﺖ(1) و‬ ‫ﮐﻞ ﻣﯿﺎﻧﺮودان و اﯾﻼم را زﯾﺮ ﭼﯿﺮﮔﯽ ﺑﺎﺑﻠﯿﻬﺎ ﻗﺮار داده و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﮐﺮد. ﺣﻤﻮراﺑﯽ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﮐﺎﺳﯽﻫﺎي‬ ‫ﻟﺮﺳﺘﺎن ﻧﺴﺒﺘﺎ ﮐﺎﻣﯿﺎب ﺑﻮد. وﻟﯽ ﭘﺲ از او ﺑﺎ ﺿﻌﻒ ﺑﺎﺑﻞ، ﺑﻪ ﻣﺪت ﯾﮏ و ﻧ‬ﯿﻢ ﺳﺪه اﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﻧﻔﻮذ آرام و‬‫ﺧﺰﻧﺪه ﮐﺎﺳﯽﻫﺎي ﮐﻮه ﻧﺸﯿﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﮐﺎر از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻞ ﮐﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ داﺷﺖ،‬‫ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ دوﻟﺖ ﻣﻠﯽ ﺑﺎﺑﻞ در ﺳﺎل 1600 پ.م ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﯿﺘﯽﻫﺎ، اﯾﻦ ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي‬ ‫ﮔﺎﻧﺪاش ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ رﺳﯿﺪﻧﺪ.

‫ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ و ﮐﺎﺳﭙﯽﻫﺎ‬

‫ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ(۲) (ﺧﻮاﻧﺶ ﺑﺎﺑﻠﯽ: ﮐﺎﺷﯽ) از آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮو ﺑﻮدﻧﺪ و ﯾﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ آﻧﺎن آرﯾﺎﯾﯽ ﺑﻮده و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓﺷﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد. ﺧﺪاﯾﺎن ﻫﯿﺘﯽﻫﺎ و ﻣﯿﺘﺎﻧﯽﻫﺎ ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻮد. اﯾﻨﺎن در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ و‬ ‫ﭘﺮورش اﺳﺐ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ. اﺳﺐ اﻫﻠﯽ ﺣﯿﻮاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻨﺎن آﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ آوردﻧﺪ. ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺮ روي ﻧﻤﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﺎن اﯾﻦ ﺗﻤﺪنﻫﺎ ﻫﻤﻪ آرﯾﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ، ﻗﻄﻌﺎ ﺑﯿﻨﻨﺪه در ﻫﻢ آﻣﯿﺰي ﻧﮋادﻫﺎ ﺑﻮدهاﯾﻢ‬ ‫وﻟﯽ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ آﻣﯿﺰش ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد و ﻓﺮﺟﺎﻣﺶ ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ و ﻣﻠﺖﺳﺎزي‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽﻫﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد.

ﻫﯿﺘﯽﻫﺎ و ﻣﯿﺘﺎﻧﯽﻫﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ داﺷﺘﻨﺪ.‬‫ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ درازﺗﺮﯾﻦ و ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮﯾﻦ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ اﺟﻨﺒﯽ ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻮد و 430 ﺳﺎل ﺑﻪ درازا ﮐﺸﯿﺪ. در ﻣﺬﻫﺐ‬‫ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﺧﺪاﯾﺎن آﺳﯿﺎﯾﯽ و ﺑﺎﺑﻠﯽ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. وﻟﯽ ﺧﺪاﯾﺎن آرﯾﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻮرﯾﺎﺷﻦ و‬‫ﻣﺎروﺗﺎش و ﺑﻮرﯾﺎش ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﻌﺘﺒﺮي دارﻧﺪ. ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ اﺳﺐ را ﻧﻮﻋﯽ ﻣﻈﻬﺮ ﺧﺪاﯾﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﭼﻪ‬‫ﺑﺴﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ آرﯾﺎﯾﯽ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﻧﺎم آﻧﺎن از ﺧﺪاﯾﯽ ﺑﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﮐﺎﺷﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ. ﻧﺎم ﭘﯿﺸﯿﻦ ﻫﮕﻤﺘﺎﻧﻪ آﮐﺴﺎﯾﺎ و در ﺗﻠﻔﻆ آﺷﻮري ﮐﺎرﮐﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻬﺮ ﮐﺎﺳﯽ اﺳﺖ. و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺷﻬﺮ‬ ‫ﮐﺎﺷﺎن را ﻫﻢ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﻪ اﯾﻦ دادهﻫﺎ، ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ روزﮔﺎري ﻗﻮم‬ ‫ﮐﺎﺳﯽ ﺣﺮف ﻧﺨﺴﺖ را در ﻓﻼت اﯾﺮان ﻣﯽزده اﺳﺖ.

در ﺗﺎرﯾﺦﻫﺎي ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ (ﻫﺮودوت، اﺳﺘﺮاﺑﻮ، ﭘﻠﻮﺗﺎرك) از ﻗﻮم دﯾﮕﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﮐﺎﺳﭙﯽﻫﺎ ﯾﺎ ﮐﺎدوﺳﯽﻫﺎ در‬ ‫ﺷﻤﺎل اﯾﺮان ﺳﺨﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﺑﺮﺧﯽ، ﺗﺎﻟﺸﯽﻫﺎ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﻣﺤﺪود در ﺑﺨﺸﯽ از ﮔﯿﻼن ﻫﺴﺘﻨﺪ، وﻟﯽ در‬‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺰدﯾﮏ، در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﺰرﮔﯽ از آذرﺑﺎﯾﺠﺎن و اران و ﻗﻔﻘﺎز ﻣﯽزﯾﺴﺘﻨﺪ، ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهي آﻧﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﭘﺲ از‬‫اﺳﻼم واژه ﮐﺎﺳﭙﯿﻦ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﻌﺮب ﺑﻪ ﻗﺰوﯾﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺣﺘﺎ ﺗﺎرﯾﺨﻨﮕﺎران ﺑﻪ درﯾﺎي ﺷﻤﺎل اﯾﺮان، درﯾﺎي ﻗﺰوﯾﻦ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ.‬(۳)

--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...
۱ .ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺰاﯾﯽ ﯾﻬﻮد ﻫﻢ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ اﻗﺘﺒﺎس از ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن و و ﺑﺎﺑﻠﯽﻫﺎ ﻣﺨﺘﺮع آن ﺑﻮدﻧﺪ.‬
۲ . ﻫﺮﺗﺴﻔﻠﺪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﯾﮑﯽ ﺑﻮدن ﮐﺎﺳﯽﻫﺎي ﻏﺮب اﯾﺮان و ﮐﺎﺳﭙﯽﻫﺎي ﺷﻤﺎل اﯾﺮان را ﻣﻄﺮح ﮐﺮد. آﻧﭽﯿﻠﻮﺗﯽ ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎر ﮐﺮد آﻧﺎن را‬ ‫آرﯾﺎﯾﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ. وﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎري آﻧﺮا ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ. ﺑﻪ ﻫﺮ رو ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ در ﻫﺰاره دوم ﭘﯿﺶ از ﻣﯿﻼد ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ. وﻟﯽ ﮐﺎﺳﭙﯽﻫﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬ ‫روزﮔﺎر ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ.
۳ . ‫اﻋﺮاب ﺣﺮف "ك" را ﺑﻪ "ق" ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯿﮑﺮدﻧﺪ. ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻨﺴﺘﺎﻧﺘﯿﻦ، ﺳﮑﺮاﺗﺲ و زﻧﺪﯾﮏ ﺑﻪ ﻗﺴﻄﻨﻄﻦ، ﺳﻘﺮاط و زﻧﺪﯾﻖ ﺗﺒﺪﯾﻞ‬ ‫ﺷﺪ! ﺗﺒﺪﯾﻞ "پ" ﺑﻪ "ب" ﯾﺎ "و" ﻫﻢ ﮐﻪ راﯾﺞ اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﺎﺳﭙﯿﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻗﺰوﯾﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯿﺸﻮد.‬

هر شب دلم بهانه ی تـــو را ، هیچ ... بگذریم ...
امشب دلم دوباره تـــو را ... ، هیــچ ... بگذریم ...

ویرایش شده توسط: anything

anything

کاربر

ارسالها: 6368

#14 Posted: 12 Jan 2014 13:19

آشـــوری ها

‫ ‫آﺷـــﻮريﻫﺎ‬
‫در ﺳﺪهﻫﺎي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﯾﻦ ﻫﺰاره، ﺗﻤﺪن دﯾﮕﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم آﺷﻮر در ﺷﻤﺎل ﻣﯿﺎﻧﺮودان (ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق و ﺳﻮرﯾﻪ)‫ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ. آﺷﻮرﯾﺎن ﻗﻮﻣﯽ ﺳﺎﻣﯽﻧﮋاد ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪا از راه ﻏﺎرت زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ. وﻟﯽ ﺳﭙﺲ زﯾﺮ‬ ‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻤﺪنﻫﺎي ﺳﻮﻣﺮ و اﮐﺪ، ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ و ﻣﻌﻤﺎري و ﮐﺸﺎورزي را آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ. وﻟﯽ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ آﺷﻮرﯾﺎن ﺑﻪ آن‬ ‫ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺷﺪﻧﺪ، ﺟﻨﮕﺎوري ﺑﻮد. ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺑﯿﮕﻤﺎن آﻧﺮا از اﻗﻮام دﯾﮕﺮ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ. اﺳﺐ ﺳﻮاري را ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺖ اراﺑﻪ ﺟﻨﮕﯽ و دﯾﮕﺮ اﺑﺰار و اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ را ﺑﻪ ﻣﯿﺘﺎﻧﯽﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ از‬ ‫ﺑﻌﺪ ﮐﻤﯿﺖ و ﺑﺰرﮔﯽ ارﺗﺶ، آﺷﻮر ﭼﯿﺰي را اراﺋﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺎ آﻧﺰﻣﺎن دﯾﺪه ﻧﺸﺪه ﺑﻮد. ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺳﺨﻦ‬ ‫از ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﯾﮏ ارﺗﺶ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻨﻈﻢ و ﺣﺮﻓﻪاي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﯾﮏ ﺳﻮاره ﻧﻈﺎم، ﺑﯿﺠﺎﺳﺖ. آﺷﻮريﻫﺎ در اﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ‬به ﮐﻤﯿﺖ ﻧﯿﺮوﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻨﺪ.‬

هنــــر آشــــوری

ﻧﻘﻄﻪ ﻗﻮت دﯾﮕﺮ آﺷﻮرﯾﺎن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﻫﺮم ﻣﺬﻫﺐ در ﺟﻨﮓﻫﺎ ﺑﻮد. آﻧﻬﺎ ﺟﻨﮓ ﺧﻮد را ﺟﻬﺎد ﻣﻘﺪس‬‫اﻋﻼم ﮐﺮده و ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺪف ﺧﻮد از ﻗﺘﻞ و ﻏﺎرت و وﯾﺮاﻧﯽ را ﺧﻮﺷﻨﻮدي ﺧﺪاﯾﺎن اﻋﻼم ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﺷﮑﻞ‬ ‫ﻫﻤﻮاره از ﻗﺪرت روﺣﯽ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ. ﭘﺲ از ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﯿﺘﺎﻧﯽﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﯿﺘﯽﻫﺎ، دوﻟﺖ آﺷﻮر ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ، ﺷَﻠﻢﻧﺼﺮ ﯾﮑﻢ در ﺷﻤﺎل ﻣﯿﺎﻧﺮودان ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻧﺨﺴﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻫﯿﺘﯽﻫﺎ را از آن‬‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﯿﺮون ﮐﻨﺪ. آﺷﻮر ﺳﭙﺲ ﺑﺎﺑﻞ را ﺗﺼﺮف ﮐﺮد ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺑﻮد. ﭼﺮاﮐﻪ ﺑﺎﺑﻠﯽﻫﺎ و ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ‬ ﻫﻢﭘﯿﻤﺎن ﺷﺪه و دوﺑﺎره ﺷﻬﺮ را آزاد ﮐﺮدﻧﺪ و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ آﻧﺮا ﺑﻪ ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ.‬

‫ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ، اﯾﻦ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮو، ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﺎﻣﯽ ﻧﮋادﻫﺎ (آﺷﻮرﯾﺎن ﯾﺎ ﺑﺎﺑﻠﯽﻫﺎ) ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫اﯾﻼﻣﯿﺎن ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ. ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن را ﺳﺮﮐﻮب ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ وﻟﯽ ﭼﻨﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺎﺑﻞ را در ﺧﻮد ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ دﯾﺪ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﮕﺎه ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ. در ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻼﻣﯿﺎن درﺳﺖ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﺪرت‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺑﻞ را در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻨﺪ، ﺿﺮﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ را وارد آوردﻧﺪ. آﻧﺎن ﺷﻬﺮ را ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ وﯾﺮاﻧﯽ ﺗﺎ آﻧﺰﻣﺎن‬‫ﮐﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﮐﻪ ﭘﯿﺸﺘﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺎ ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﯽ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺖ ﺑﺰرگ ﻣﺮدوك، ﮐﯿﻨﻪ و ﻧﻔﺮﺗﯽ ﺷﺪﯾﺪ در ﻣﯿﺎن‬‫ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮدﻧﺪ. ﭼﺮاﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﺪا ﺳﻤﺒﻞ ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻮد.‬

‫در ﻫﻤﯿﻦ زﻣﺎن ﺷﺎﺧﻪي ﺷﺮﻗﯽ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ از آﻣﻮدرﯾﺎ (ﺟﯿﺤﻮن)ﺑﻪ ﺟﻠﮕﻪ ﺑﺎﮐﺘﺮﯾﺎ آﻣﺪه و‬‫درآﻧﺠﺎ ﮔﺮوﻫﯽ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ از ﮔﺬرﮔﺎه ﻫﻨﺪوﮐﺶ و دره ﭘﻨﺞ ﺷﯿﺮ، ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ ﺳﺮازﯾﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﺮوﻫﯽ دﯾﮕﺮ‬‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻏﺮب ﯾﻌﻨﯽ اﯾﺮان رﻫﺴﭙﺎر ﮔﺸﺘﻨﺪ. در اﯾﻦ زﻣﺎن ﺟﻨﮓ در ﻣﯿﺎﻧﺮودان ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﯿﺎن اﻗﻮام ﺳﺎﻣﯽ و‬‫ﻏﯿﺮﺳﺎﻣﯽ اداﻣﻪ داﺷﺖ.‬

نمایی از گاو بالدار آشوری و مرد آشوری در موزه لوور

بخش مجسمه های آشوری ها در موزه ملی عراق

هر شب دلم بهانه ی تـــو را ، هیچ ... بگذریم ...
امشب دلم دوباره تـــو را ... ، هیــچ ... بگذریم ...

anything

کاربر

ارسالها: 6368

#15 Posted: 12 Jan 2014 13:35

نــقــد

(۱)ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﻧﺎﻣﯽ ﺗﺎرﯾﺦ و ﮐﻬﻦ اﺳﺖ. ﻫﺮودوت در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد از ﺧﻠﯿﺞ ﻋﺮﺑﯽ ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ. وﻟﯽ ﺧﻠﯿﺞ‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ او آﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺧﻮدش ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﻣﯿﺎن ﻣﺼﺮ و ﺳﻮرﯾﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﺧﻠﯿﺞ ﺳﻮﺋﺰ اﻣﺮوزﯾﻦ‬ ‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ درﯾﺎي ﺳﺮخ راه دارد. ﺣﺎل ﭘﺮﺳﺶ اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﻋﺮاب ﮐﻪ از ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻫﯿﭻ ﺧﻠﯿﺞ و درﯾﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم‬ ‫ﺧﻮد ﻏﻤﮕﯿﻨﻨﺪ، ﭼﺮا از اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﻬﺮه ﻧﺒﺮده و ﺧﻠﯿﺞ ﺳﻮﺋﺰ ﯾﺎ ﺣﺘﺎ درﯾﺎي ﺳﺮخ ﮐﻪ دور ﺗﺎ دور آﻧﺮاﻋﺮبزﺑﺎﻧﺎن ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ، را ﺧﻠﯿﺞ ﻋﺮﺑﯽ ﻧﻤﯽﻧﺎﻣﻨﺪ؟‬

‫ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن وارون ادﻋﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي ﺟﻬﺎن داﺷﺘﻨﺪ، در اﯾﻦ داﻧﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎآﮔﺎه‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ. آﻧﭽﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن در ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎي ﺧﻮد در اﯾﻨﺒﺎره ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ﯾﺎ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﯾﺎ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﮔﻔﺘﺎر دﯾﮕﺮان.‬ ‫ﭼﺮاﮐﻪ آﻧﺎن در ﮔﻮﺷﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ ﮐﺮاﻧﻪﻫﺎي ﺷﺮﻗﯽ درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪ و ﺟﺰاﯾﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻧﺸﯿﻦ‬ ‫و ﺷﺒﻪ ﺟﺰﯾﺮه ﯾﻮﻧﺎن ﺗﺎ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و ﻣﺼﺮ ﺷﻤﺎﻟﯽ و ﺻﺤﺮاي ﺳﯿﻨﺎ ﮐﻪ آﻧﺮا ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﻓﯿﻨﯿﻘﯿﻪ و آﺳﯿﺎي‬‫ﺧﺮد ﺑﻪ وﯾﮋه ﻟﯿﺪﯾﻪ و اﯾﻮﻧﯽ ﺑﻮد. دﯾﮕﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺟﻬﺎن از ﻧﻈﺮ اﯾﻨﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺎرﯾﮏ و ﻣﺒﻬﻢ ﺑﻮد. و ذﮐﺮ‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻔﺎت آﻧﺎن از دﯾﮕﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﻣﻀﺤﮏ ﺟﻠﻮه ﻣﯽﮐﻨﺪ.

ﻫﺮودوت ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮي از اﻣﮑﺎﻧﺎت‬ ‫دوران ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ در ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ذﮐﺮ ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ و ﻧﻪ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ، ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار ﮐﺮد، در اﺛﺮ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺎرﻫﺎ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن دﯾﮕﺮ را ﺑﻪ رﺧﺸﺎن ﮐﺸﯿﺪ. ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن اﺛﺒﺎت ﮐﺮد ﮐﻪ رود ﻧﯿﻞ‬ ‫ﺟﺪا ﮐﻨﻨﺪه آﺳﯿﺎ و آﻓﺮﯾﻘﺎ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﻠﮑﻪ در درون آﻓﺮﯾﻘﺎ اﺳﺖ و ﯾﺎ ﻣﺼﺮ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺨﺸﯽ از آﻓﺮﯾﻘﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ.‬ ‫ﻫﺮودوت و ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن آﻓﺮﯾﻘﺎ را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﯽ ﻧﻤﯽﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺣﺒﺸﻪ ﮐﻪ در ﺟﻨﻮب ﻣﺼﺮ‬ ‫اﺳﺖ ﺟﻨﻮﺑﯽﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ آﻓﺮﯾﻘﺎﺳﺖ. و درﯾﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺟﻨﻮب آﻓﺮﯾﻘﺎي ﭘﻨﺪاري ﺑﻮد را درﯾﺎي ﺟﻨﻮب ﯾﺎ ارﯾﺘﺮه‬ ‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ. و درﯾﺎي ﺳﺮخ را ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎن ارﯾﺘﺮه ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ.

آﻧﺎن ﺷﻨﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ رودﻫﺎي ﭘﺮ آب دﺟﻠﻪ و ﻓﺮات‬ ‫ﮐﻪ از ﮐﺸﻮر آﺷﻮر و ﺑﺎﺑﻞ ﮔﺬر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪ درﯾﺎﯾﯽ ﻣﯽرﯾﺰد وﻟﯽ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ درﯾﺎ، ﺧﻠﯿﺠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻪ‬ ﺳﻮي آن ﺧﺸﮑﯽ ﺑﻮده و ﺗﻨﮕﻪاﯾﮑﻮﭼﮏ آﻧﺮا ﺑﻪ آﺑﻬﺎي آزاد ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ آﻧﺎن درﯾﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﺟﻠﻪ‬ ‫و ﻓﺮات ﺑﻪ آن ﻣﯽرﯾﺨﺖ را ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎن درﯾﺎي ارﯾﺘﺮه ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ. ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر دارﯾﻮش ﺑﺎ ﮔﺸﺎﯾﺶ ﮐﺎﻧﺎل ﺳﻮﺋﺰ‬ ‫ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪ را ﺑﻪ اﻗﯿﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﮐﺮد.

ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻫﺮودوت ﮐﻪ ﺳﻔﺮي ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺖ در ﻫﻤﺎن ﺟﻬﻞ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ. وﻟﯽ دارﯾﻮش ﺑﺰرگ در ﮐﺘﯿﺒﻪ ﺧﻮد در ﻣﺼﺮ ﺑﻪ درﯾﺎي ﭘﺎرس (درﯾﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﭘﺎرس ﻣﯽآﯾﺪ) اﺷﺎره‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ. و ﺳﭙﺲ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر اﺳﮑﻨﺪر در ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﺗﺎرﯾﺨﻨﮕﺎران ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺗﺎ اﻧﺪازه زﯾﺎدي ﺑﺎ ﺟﻔﺮاﻓﯿﺎي آﺳﯿﺎي‬ ‫ﺟﻨﻮﺑﯽ آﺷﻨﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ دﯾﮕﺮ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺘﺮاﺑﻮن (ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اﻫﻞ ﭘﻮﻧﺖ در ﺳﺪه ﻧﺨﺴﺖ پ.م) ﭘﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻮﯾﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس از اﻗﯿﺎﻧﻮس ارﯾﺘﺮه (ﻫﻨﺪ) ﺑﺮده و آﻧﺮا ﺧﻠﯿﺞ ﭘﺎرس ﯾﺎ ﺳﯿﻨﻮس ﭘﺮﺳﯿﮑﻮس ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ و‬ ‫در 2000 ﺳﺎل آﯾﻨﺪه اﯾﻦ ﻧﺎم در ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎن ﺟﺎوداﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد.

ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮرﺳﯽ آﺛﺎر‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻘﺪم ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺮودوت درﯾﺎي ارﯾﺘﺮه ﮔﺎﻫﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ اﻗﯿﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ، ﮔﺎﻫﯽ درﯾﺎي ﺳﺮخ و‬ ‫ﮔﺎﻫﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس اﺳﺖ و ﺧﻠﯿﺞ ﻋﺮﺑﯽ ﮐﻪ ﻫﺮودوت ﺑﺪان اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ در ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﯽ ﻣﺼﺮ و ﺳﻮرﯾﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﻣﺮوزه ﺧﻠﯿﺞ ﺳﻮﺋﺰ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد.‬

(۲) دﯾﺎﮐﻮﻧﻮف از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در آرﯾﺎﯾﯽ ﺑﻮدن ﻫﻤﻪ ﻣﺮدﻣﺎن اﯾﻦ اﻗﻮام ﺗﺮدﯾﺪ روا داﺷﺖ و‬‫اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل را داد ﮐﻪ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﺎ ورود ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺪه و ﻧﻤﯽﺗﻮان اﯾﻦ اﻗﻮام را آرﯾﺎﯾﯽ‬ ‫ﺧﺎﻟﺺ داﻧﺴﺖ.‬

(۳) ﻫﻤﺴﺎﻧﯽﻫﺎي اﯾﺮان و رم: آﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﯾﺎ ﻧﺎﻫﯿﺪ اﯾﺮان ﺑﺮاﺑﺮ وﻧﻮس رم و اﻓﺮودﯾﺖ ﯾﻮﻧﺎن و ورﻫﺮام ﯾﺎ ﺑﻬﺮام‬ ‫اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎرس رم و آرس ﯾﻮﻧﺎن ﺑﻮد. و ﺟﺎﻟﺐ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻗﻮم ﻧﺎم اﯾﻦ اﯾﺰدان و اﯾﺰدﺑﺎﻧﻮان را ﺑﺮ روي‬ ‫ﺳﯿﺎرهﻫﺎي ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﻧﻬﺎدﻧﺪ. ﺑﺮ روي روزﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﺎم ﮐﺮات آﺳﻤﺎﻧﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ. در اروﭘﺎ روزﻫﺎي ﻫﻔﺘﻪ و در اﯾﺮان ﮐﻪ‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ، 30 روز ﻣﺎه ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺎمﮔﺰاري ﺷﺪ. ﻫﺮ دو ﻣﻠﺖ اﯾﺮان و رﻣﯽﻫﺎ ﺳﺎل ﺧﻮد را از ﺑﻬﺎر آﻏﺎز ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ.‬ ‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺎه ﻫﻔﺘﻢ و اﮐﺘﺒﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﺸﺘﻢ و ﻧﻮاﻣﺒﺮ و دﺳﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ.

ﻧﺎم اﺻﻠﯽ ﺟﻮﻻي و آﮔﻮﺳﺖ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﮐﻮﺋﯿﻨﺘﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﭘﻨﺠﻢ و ﺳﯿﮑﺴﺘﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺸﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪا آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻮﻟﯿﻮس ﺳﺰار و آﮔﻮﺳﺘﻮس ﺳﺰار رﻣﯽ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﺎرس ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻓﺮوردﯾﻦ اﺳﺖ، ﭘﯿﺶ از رواج ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﺟﻮﻟﯿﺎﻧﯽ، ﻣﺎه ﯾﮑﻢ و آﻏﺎز ﺳﺎل‬ ‫در رم ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ.‬

‫(۴) درﺑﺎره ﻧﺎم درﯾﺎي ﺷﻤﺎل اﯾﺮان، ﻫﮑﺎﺗﻮس ﮐﻪ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ و ﺟﻐﺮاﻓﯽ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺑﺮد،‬‫درﯾﺎي ﺷﻤﺎل اﯾﺮان را درﯾﺎي ﮐﺎﺳﭙﯽ، رﺷﺘﻪ ﮐﻮه اﻟﺒﺮز را ﮐﻮه ﮐﺎﺳﭙﯽ و ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﯿﺎن اﯾﻦ درﯾﺎ و ﮐﻮه را ﻗﻮم ﮐﺎﺳﭙﯽ‬ ‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ. وﻟﯽ ﻫﺮودوت ﺑﻪ اﯾﻦ درﯾﺎ ﻧﺎم درﯾﺎي ﻫﯿﺮﮐﺎﻧﯽ ﻣﯽدﻫﺪ. ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻫﯿﭻ ﺳﺮﻧﺨﯽ از ﻧﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد اﯾﺮاﻧﯿﺎن در‬ ‫دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ درﯾﺎ ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ، ﻧﺪارﯾﻢ. وﻟﯽ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ رواﯾﺎت ﭘﺲ از اﺳﻼم اﯾﻦ درﯾﺎ را درﯾﺎي ﺗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻧﺎم رﺳﻤﯽ اﯾﻦ درﯾﺎ در دوران ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮐﺮاﻧﻪاش ﺗﭙﻮرﺳﺘﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ.

ﻫﺮﭼﻨﺪ در ‫ﺗﺎرﯾﺨﻬﺎي ﻋﺮﺑﯽ و ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﺎﻣﻬﺎي درﯾﺎي ﻗﺰوﯾﻦ (ﻣﻌﺮب ﮐﺎﺳﭙﯿﻦ) و ﺟﺮﺟﺎن (ﻣﻌﺮب ﮔﺮﮔﺎن = ﻫﯿﺮﮐﺎﻧﯽ) و ﺣﺘﺎ درﯾﺎي‬ ‫ﮔﯿﻼن ﻧﯿﺰ ﺑﺎرﻫﺎ آﻣﺪهاﻧﺪ. ﻧﺎم دﯾﮕﺮ درﯾﺎي ﻣﺎزﻧﺪران اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﯽ آﻣﺪه و ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ‬ ‫ﺳﻨﺪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻧﺎم ﻫﻤﺎن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﯿﺮﺳﺪ ﭘﯿﺶ از ﻓﺮدوﺳﯽ ﻧﻪ ﻧﺎم اﯾﻦ درﯾﺎ ﻫﺮﮔﺰ درﯾﺎي‬ ‫ﻣﺎزﻧﺪران ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه و ﻧﻪ ﻧﺎم اﺳﺘﺎن ﮐﺮاﻧﻪ آن اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران. ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺗﺒﺮي (ﻃﺒﺮي) و ﺗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﯽ و ﮔﺮﮔﺎﻧﯽ و‬ ‫ﺟﺮﺟﺎﻧﯽ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ وﻟﯽ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺎزﻧﺪراﻧﯽ ﺧﯿﺮ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ، ﻣﺎزﻧﺪران ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از واژه اوﺳﺘﺎﯾﯽ »مَس +‬ ‫اﯾﻨﺪرا + آن« ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.

اﯾﻨﺪرا ﺧﺪاي ﺑﺰرگ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﻮي زرﺗﺸﺘﯿﺎن ﻃﺮد ﺷﺪه و از ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫اﯾﺮاﻧﯽ زدوده ﺷﺪ. ﻣﺲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺲ اﯾﻨﺪرا ﯾﻌﻨﯽ دﯾﻮ ﺑﺰرگ. و ﭘﺴﻮﻧﺪ »آن« ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‬ ‫ﻣﯿﺴﺎزد. ﻫﻤﭽﻮن اﯾﺮ + آن ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﺮزﻣﯿﻦ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﻣﯽدﻫﺪ، مَس اﯾﻨﺪران ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي »ﺳﺮزﻣﯿﻦ دﯾﻮ ﺑﺰرگ« اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﺗﻔﺎﻗﺎ ﻣﺎزﻧﺪران ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﺪارد. ﭘﺲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﭘﺲ از ﻓﺮدوﺳﯽ و ﺑﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮي از ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ، اﯾﻦ‬‫ﻧﺎم ﺑﺮ اﯾﻦ درﯾﺎ و اﺳﺘﺎن ﮐﺮاﻧﻪ آن ﮔﺬارده ﺷﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ اوﺻﺎف دو ﻧﺎم ﮐﺎﺳﭙﯿﻦ و ﻫﯿﺮﮐﺎﻧﯽ، ﮐﻬﻦﺗﺮﯾﻦ ﻧﺎمﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ‬ ‫ﺑﺮاي اﯾﻦ درﯾﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ. و ﻧﺎمﻫﺎي ﻣﺎزﻧﺪران، ﮔﺮﮔﺎن و ﮔﯿﻼن و ﻗﺰوﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻮدن ﺑﺮ »ﺧﺰر« ﺑﺮﺗﺮي دارﻧﺪ.‬

هر شب دلم بهانه ی تـــو را ، هیچ ... بگذریم ...
امشب دلم دوباره تـــو را ... ، هیــچ ... بگذریم ...

ویرایش شده توسط: anything

anything

کاربر

ارسالها: 6368

#16 Posted: 14 Jan 2014 18:24

زرتـــشت

‫درﺑﺎره ﻧﺎم ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آرﯾﺎﯾﯽ، ﮔﺮوﻫﯽ زرﺗﺸﺖ را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ دارﻧﺪه ﺷﺘﺮ زرﯾﻦ و ﮔﺮوﻫﯽ دﯾﮕﺮ ﺳﺘﺎره زرﯾﻦ و ﯾﺎ‬ ‫روﺷﻨﺎﯾﯽ ﺗﺎﺑﻨﺎك ﻣﯽداﻧﻨﺪ. ﺑﺮﻫﺎن ﮔﺮوه ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اوﺷﺘﺮا ﻣﻌﻨﯽ ﺷﺘﺮ دارد. ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ و‬ ‫ﻟﻬﺮاﺳﺐ دﯾﮕﺮ ﻧﺎمﻫﺎي آرﯾﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ دارﻧﺪه ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﺳﺖ. زادﮔﺎه ﺳﻨﺘﯽ زرﺗﺸﺖ را در ﻣﮑﺎنﻫﺎﯾﯽ ﻗﺮار‬‫دادهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﭘﺎي ﻫﯿﭻ ﺷﺘﺮي ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ. ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺟﻌﻔﺮي، زرت ﭘﯿﺮ و درﺑﺮاﺑﺮ فِرَش ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺟﻮان آورده اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻓﺮﺷﻮﺷﺘﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ زرﺗﻮﺷﺘﺮا ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﮐﻮدك‬ ﻧﺎم ﺷﺘﺮ ﺟﻮان ﯾﺎ ﺟﻮان داراي ﻓﺮوغ و روﺷﻨﺎﯾﯽ ﮔﺬارده‬ ‫ﺷﻮد. وﻟﯽ ﭼﻄﻮر ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮ ﮐﻮدك ﺗﺎزه زاده ﺷﺪه، ﻧﺎم ﺷﺘﺮ‬ ‫ﭘﯿﺮ ﯾﺎ ﭘﯿﺮ داراي ﻓﺮوغ و روﺷﻨﺎﯾﯽ ﮔﺬارد؟

ﺟﻌﻔﺮي اﯾﻦ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ زرﺗﺸﺖ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮدا‬ (ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي داراي ﮐﻤﺎل)ﻫﻨﮕﺎم رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻘﺎم واﻻي‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺑﻪ ﻟﻘﺐ زرﺗﺸﺖ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. و ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ‬ ‫اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻨﻬﺎ راه ﻧﺠﺎت از اﯾﻦ ﻣﺨﻤﺼﻪ اﺳﺖ.
‫ﺳﺨﻦ درﺑﺎره زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن زرﺗﺸﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آرﯾﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر‬ ‫زﯾﺎد ﺑﻮده و اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﯿﺶ از ﻣﺸﺘﺮﮐﺎت آن اﺳﺖ. درﺑﺎره‫ﺟﺎﯾﮕﺎه زرﺗﺸﺖ رواﯾﺎت ﺳﻨﺘﯽ ﺧﻮد زرﺗﺸﺘﯿﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ‬ ‫او در ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﻣﺎد در ﺷﻬﺮ ﺷﯿﺰ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن زاده ﺷﺪ. ﭘﺪرش‬اﻫﻞ ﺷﯿﺰ و ﻣﺎدرش اﻫﻞ ري ﺑﻮد. از اﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﯾﺮاﻧﯽ در ﯾﺸﺖﻫﺎ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ در اﯾﺮاﻧﻮﯾﺞ در ‫ﺳﺎﺣﻞ رود داﯾﺘﯽ زاده ﺷﺪ. در زاﻣﯿﺎد ﯾﺸﺖ زﯾﺴﺘﮕﺎه زرﺗﺸﺖ را در ﻧﺎﺣﯿﻪ »اي« ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ در آن درﯾﺎﭼﻪ‬ ‫کوسوی (ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﺎن درﯾﺎﭼﻪ ﻫﺎﻣﻮن ﺑﺎﺷﺪ)اﺳﺖ.
ﻧﺎﺣﯿﻪ اﯾﺮاﻧﻮﯾﺞ ﮔﺎه ﺧﻮارزم ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و‬ ‫ﮔﺎه آن را آذرﺑﺎﯾﺠﺎن و ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﺮاﺳﻤﯽ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﮐﻪ در ﺳﺘﺎﯾﺶ آرُدویسورا اﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﻣﯽﺷﻮد آن را در‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﺎن ذﮐﺮ ﮐﺮدهاﻧﺪ. در ﯾﺴﻨﺎ اﺷﺎره ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ زرﺗﺸﺖ در ﺟﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم رَگا دﻓﻦ اﺳﺖ. ﺑﻨﺪﻫﺶ رَگا را ﻫﻤﺎن‬ ‫ري ﻣﯽداﻧﺪ. در زاﺗﺴﭙﺮم زادﮔﺎه زرﺗﺸﺖ در ﭼﯿﭽﺴﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﻨﺘﯽ آﻧﺮا ﺷﯿﺰ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن‬ ‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ. ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﺎورﺷﻨﺎﺳﺎن ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﮑﺘﯿﻞ دوﭘﺮون، ﺑﻠﺦ را زادﮔﺎه زرﺗﺸﺖ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ. ﺟﺎﻟﺐ آﻧﮑﻪ‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﯿﻨﻨﺪه ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻘﺪس در ﻣﺰار ﺷﺮﯾﻒ ﺑﻠﺦ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻫﯿﭽﮑﺲ ﻧﻤﯽداﻧﺪ از آن ﮐﯿﺴﺖ؟ در ﮐﻞ دﯾﺪﮔﺎه ‫ﺳﻨﺘﯽ، زرﺗﺸﺖ را ﺑﺮآﻣﺪه از ﻏﺮب اﯾﺮان ﻣﯽداﻧﺪ و دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺪرن، ﻓﺮارود را ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آرﯾﺎﯾﯽ در ﻧﻈﺮ‬ ﻣﯽﮔﯿﺮد.‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﻨﺪي ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺑﺎره دارﯾﻢ ﺧﻮد ﮐﺘﺎب ﮔﺎتﻫﺎ (ﺳﺮودهﻫﺎي زرﺗﺸﺖ)اﺳﺖ. زﺑﺎن اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‬ (زﺑﺎن اوﺳﺘﺎﯾﯽ) از ﺟﻤﻠﻪ زﺑﺎنﻫﺎي ﻫﻨﺪواﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ. ﮔﻮﯾﺶ ﮔﺎتﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻫﻨﺪي ﺳﺎﻧﺴﮑﺮﯾﺖ‬ ‫اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﺰدﯾﮑﯽ آﻧﻘﺪر زﯾﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﺳﺎﻧﺴﮑﺮﯾﺖ و اوﺳﺘﺎﯾﯽ، دو ﮔﻮﯾﺶ از ﯾﮏ زﺑﺎن‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ زرﺗﺸﺖ را ﺑﺮآﻣﺪه از ﻏﺮب اﯾﺮان ﺑﺪاﻧﯿﻢ. وِداﻫﺎ (ﮐﺘﺎبﻫﺎي دﯾﻨﯽ ﻫﻨﺪوﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﺳﺎﻧﺴﮑﺮﯾﺖ) در ﻫﻨﺪ ﻇﻬﻮر ﮐﺮده اﺳﺖ و زرﺗﺸﺖ ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﺎﯾﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺘﺎبﻫﺎ‬‫ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ، ﺑﺮآﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ دورﺗﺮ در آذرﺑﺎﯾﺠﺎن. اﺷﺎرات ﺑﻪ ﺷﻬﺮ رَگا ﮐﻪ ﭘﺲ از‬‫اﺳﻼم ﺑﻪ ري ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎم ﯾﺎﻓﺖ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮ آن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ زرﺗﺸﺖ اﻫﻞ ﻫﻤﯿﻦ ري اﺳﺖ. ﭼﺮاﮐﻪ‬‫آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي آﻣﺪه از ﺷﺮق، ﻧﺎمﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻏﺮب آورده و ﺑﺮ رودﻫﺎ و ﮐﻮهﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎ ﮔﺬاردﻧﺪ (اروﻧﺪ،‬ ‫اﻟﺒﺮز و ري).‬

‫در اﯾﻨﮑﻪ زرﺗﺸﺖ در ﺷﺮق اﯾﺮان ﻣﯽزﯾﺴﺖ ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﻤﯽﺗﻮان داﺷﺖ وﻟﯽ اﯾﻨﮑﻪ دﻗﯿﻘﺎ ﺳﺮزﻣﯿﻦ او ﮐﺠﺎ ﺑﻮده‬ ‫اﺧﺘﻼﻓﺎت زﯾﺎدي وﺟﻮد دارد. ﻣﺎرﮐﻮارت در اﺛﺮ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺧﻮد اﯾﺮاﻧﺸﻬﺮ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﻓﺮﺿﯿﻪ داد ﮐﻪ اﯾﺮاﻧﻮﯾﭻ‬ ‫در اوﺳﺘﺎ، ﺧﻮارزم اﺳﺖ. ﺑِﯿﻠﯽ، ﺑِﻨﻮِﻧﯿﺴﺖ و ﻫﻨﯿﻨﮓ ﻫﻢ آﻧﺮا ﺗﺎﯾﯿﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ. وﻟﯽ ﻧﯿﻮﻟﯽ در ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻧﻮﯾﻦﺗﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺎﺣﯿﻪ اي ﻣﯿﺎن ﻫﻨﺪوﮐﺶ و ﻫﺎﻣﻮن ﻣﯽرﺳﺪ. ﻫﻮﻣﺒﺎخ ﭘﺲ از ﻧﯿﻮﻟﯽ، ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮔﺮاي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﮐﺎﻣﻼ دﻗﯿﻖ‬ ‫ﮐﺮده و ﺑﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﺗﺠﻦ در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺳﺮﺧﺲ ﻣﯽرﺳﺪ. ﺑﻮﯾﺲ اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد و ﺳﺮزﻣﯿﻦ زرﺗﺸﺖ را‬ ‫ﺷﻤﺎﻟﯽﺗﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد.‬

درﺑﺎره زﻣﺎن زرﺗﺸﺖ، اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻧﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻧﻪ اﻣﺮوز ﺣﻞ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. اﮔﺮ زرﺗﺸﺖ را زاده ﺷﺪه در‬ ‫ﻏﺮب اﯾﺮان ﺑﺪاﻧﯿﻢ آﻧﮕﺎه ﺑﺎﯾﺪ او را ﭘﺲ از ﮐﻮچ آرﯾﺎﯾﯽ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﻼت اﯾﺮان ﺑﺪاﻧﯿﻢ. وﻟﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ، ﺷﺮﻗﯽ‬ ‫ﺑﻮدن زرﺗﺸﺖ اﺳﺖ. ﺣﺎل و ﻫﻮاي ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﮔﺎتﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﺴﺮه آرﯾﺎﯾﯽ اﺳﺖ. اﮔﺮ زرﺗﺸﺖ‬ ‫در زﻣﺎن ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯿﺎن ﯾﺎ ﻣﺎدﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮد ﻧﮕﺮﺷﺶ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺎ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﺗﻔﺎوت ﻣﯽﮐﺮد. ﺣﺘﺎ اوﺳﺘﺎ ﮐﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺪه ﭘﺲ از زرﺗﺸﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﯿﺮوان او ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪ، ﻫﻢ ﻫﯿﭻ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﻣﺎدﻫﺎ و ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯿﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺸﺎﻧﯽ ‫از ﺣﺎل و ﻫﻮاي آندوران ﻧﺪارد. زرﺗﺸﺖ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑﺎورﻫﺎي آرﯾﺎﯾﯽ اﻧﻘﻼب ﻣﯽﮐﻨﺪ. او ﻫﯿﭻ آﮔﺎﻫﯽ از ﺑﺎورﻫﺎي‬ ‫ﻏﯿﺮ آرﯾﺎﯾﯽ ﻧﺪارد .

ﮔﻮﯾﺎ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ در ﺣﺪود ﺳﺎل 1000پ.م ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده وارد اﯾﺮان ﺷﺪه و در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮﻣﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه و ﺑﺎ آﻧﺎن ﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ و ﭘﯿﺮوز ﺷﺪﻧﺪ. زرﺗﺸﺖ اﮔﺮ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا‬ ‫ﻣﯽﺑﻮد، ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﺪ و آﻧﮕﺎه ﺳﺮودهﻫﺎﯾﺶ ﻣﺘﻔﺎوت از اﻣﺮوز ﺑﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺠﺒﻮرﯾﻢ‬ ‫او را ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺪه ﭘﯿﺸﺘﺮ از 1000 پ.م در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﮐﻮچ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ درون ﻓﻼت اﯾﺮان آﻏﺎز ﻧﺸﺪه، در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ. در اﯾﻦ زﻣﺎن ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ، آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻓﻼت اﯾﺮان رﺳﯿﺪهاﻧﺪ. ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎد ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺪرك ﻣﺎ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ اوﺳﺘﺎ، در آﻧﺪوره از درﯾﺎﭼﻪ ﺧﻮارزم (آرال) ﺗﺎ درﯾﺎي ﻣﮑﺮان (ﻋﻤﺎن) و از ﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻠﺦ ﺳﺮاﺳﺮ آرﯾﺎﯾﯽ‬‫اﺳﺖ.

در ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي اﻣﺮوزﯾﻦ، ﮐﺸﻮرﻫﺎي اوزﺑﮑﺴﺘﺎن، ﺗﺎﺟﯿﮑﺴﺘﺎن، اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن و ﺑﺨﺸﯽ از ﻫﻨﺪ و ﺷﺎﯾﺪ‬‫ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﺮان، ﺟﻬﺎن آرﯾﺎﯾﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎد اﺳﺘﻮرهﻫﺎ ﮐﻪ ﻧﻤﻮد آﻧﺮا در اوﺳﺘﺎ و دﻓﺘﺮﻫﺎي ﭘﻬﻠﻮي‬‫ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ، زرﺗﺸﺖ از زادﮔﺎه ﺧﻮد در ﮐﻨﺎر درﯾﺎﭼﻪ چیچَست (۱) ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺷﺎه ﮐﯿﺎﻧﯽ، ﮔﺸﺘﺎﺳﺐﺷﺎه در ﺑﻠﺦ ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫در ﻗﻠﺐ ﻗﻠﻤﺮو آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﻣﯽرود.‬

--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...
۱ . در اﺻﻞ درﯾﺎﭼﻪ ﺧﻮارزم ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺎ ﮐﻮچ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ درون ﻓﻼت اﯾﺮان، ﻣﻐﺎن ﻣﺎدي ﻧﺎم درﯾﺎﭼﻪ اروﻣﯿﻪ را ﭼﯿﭽﺴﺖ‬ نهاده اند .

هر شب دلم بهانه ی تـــو را ، هیچ ... بگذریم ...
امشب دلم دوباره تـــو را ... ، هیــچ ... بگذریم ...

ویرایش شده توسط: anything

anything

کاربر

ارسالها: 6368

#17 Posted: 14 Jan 2014 18:48

ﻧﮑﺘﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺖ. زﺑﺎن اوﺳﺘﺎﯾﯽ ﮐﻪ زرﺗﺸﺖ در ﮔﺎتﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد، ﭘﺲ از ﺳﮑﻮﻧﺖ‬ ‫آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ در اﯾﺮان زﺑﺎﻧﯽ ﻣﺮده ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ. اﮔﺮ زرﺗﺸﺖ اﺛﺮ ﺟﺎوداﻧﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ آن زﺑﺎن اراﺋﻪ ﻧﻤﯽﮐﺮد،‬ ‫ﻫﯿﭻ اﺛﺮي از آن زﺑﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ. وﻟﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﮔﺎتﻫﺎ، روﺣﺎﻧﯿﻮن زرﺗﺸﺘﯽ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎي ﺑﻌﺪي دﯾﻨﯽ را ﺑﻪ زﺑﺎن‬ ‫زرﺗﺸﺖ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ. اﯾﻦ زﺑﺎن را ﺗﻨﻬﺎ ﻃﺒﻘﻪ روﺣﺎﻧﯿﻮن ﻣﯽﻓﻬﻤﯿﺪﻧﺪ و ﻋﻮام از درك آن ﻧﺎﺗﻮان ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ‬ ‫ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ اﯾﻦ ﻣﻌﺠﺰه اوﺳﺘﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ زﺑﺎن آﻧﺮا هر ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽﻓﻬﻤﺪ! ﮐﻬﻦﺗﺮﯾﻦ ﯾﺸﺖﻫﺎ (ﺳﺮودهﻫﺎﯾﯽ در‬‫ﺳﺘﺎﯾﺶ اﯾﺰدان آرﯾﺎﯾﯽ)ﭘﺲ از زرﺗﺸﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ زرﺗﺸﺘﯿﺎن در زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯿﺎن 1200 ﺗﺎ 900 پ.م ﺑﻬﯿﻨﻪ و‬ ‫وﯾﺮاﺳﺘﺎري و ﺑﺎزﺳﺎزي ﺷﺪه اﺳﺖ. درﺑﺎره ﮔﺎتﻫﺎ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ زﺑﺎن آن از زﺑﺎن ﺑﺨﺶﻫﺎي دﯾﮕﺮ اوﺳﺘﺎ ﮐﻬﻦﺗﺮ‬ اﺳﺖ.‬

‫ﮐﻬﻦﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ دﻓﺘﺮﻫﺎي ﻣﻘﺪس ﻫﻨﺪي ﯾﻌﻨﯽ رﯾﮓودا در 1500پ.م ﺗﺎ 2500 پ.مﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.‬ ‫و ﮔﺎتﻫﺎ را ﻫﻤﺪوره آن ﮐﺘﺎب ﻣﯽداﻧﻨﺪ. ﻧﺰدﯾﮑﯽ زﺑﺎن رﯾﮓودا و ﮔﺎتﻫﺎ آﻧﻘﺪر ﻓﺮاوان اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ‬ ‫ﺷﮑﻞ واژﮔﺎن در ﺳﺎﻧﺴﮑﺮﯾﺖ، ﻣﯽﺗﻮان ﺟﻤﻼت اوﺳﺘﺎﯾﯽ را ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ دﺳﺘﻮر زﺑﺎن و ﺻﺮف و ﻧﺤﻮ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺎﻧﺴﮑﺮﯾﺖ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﺮد. ﺑﺎ اﯾﻦ اوﺻﺎف زرﺗﺸﺖ ﭘﯿﺶ از 3500 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﻣﯽزﯾﺴﺖ. ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ‬‫ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎي ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ زﻣﺎن زرﺗﺸﺖ را ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻘﺐ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ. در ﺳﺨﻨﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن زرﺗﺸﺖ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﺳﺘﻮره‬ ‫ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ. ﮐﺴﺎﻧﺘﻮس (اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ دوران ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ)زرﺗﺸﺖ را ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ 6000 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﯾﻮرش‬ ‫ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎن (6480 پ.م) ﯾﻌﻨﯽ در ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ ﻣﯽداﻧﺪ. ﭘﻮرداوود، ﺷﻬﺒﺎزي ﻋﺪد 6000 را ﻧﺎﺷﯽ از‬ ‫دو‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه در ﻧﺴﺨﻪﻧﻮﯾﺴﯽ داﻧﺴﺘﻪ و ﻋﺪد درﺳﺖ را 600 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺎل 1080 پ.م داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ.‬

ﻫﻮﻣﺒﺎخ ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﺨﻦ از اﯾﻦ رﻗﻢ، ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﺘﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮد. ﭘﻠﻮﺗﺎرك‬ ‫و ﻫﺮﻣﻮدورس زرﺗﺸﺖ را ﺑﻪ 5000 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﻓﺘﺢ ﺗﺮوا ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ. اﯾﻦ درﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻓﺘﺢ ﺗﺮوا ﻓﺎﺻﻠﻪ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺨﻨﮕﺎران دارد. اودوﮐﺴﻮس و ارﺳﺘﻮ ﻫﻢ زﻣﺎن زرﺗﺸﺖ را 6000 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﻓﻼﺗﻮن‬‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.4 ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﻤﺎن ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻨﻬﺎ از روي ﯾﮏ ﺳﻨﺪ اﯾﻦ ﻋﺪد را دادهاﻧﺪ. ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎور ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن از 6000 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﻓﻼﺗﻮن ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺎرﯾﺦﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ.

اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻧﻤﺎدﯾﻦ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ زرﺗﺸﺖ از ﻫﺮ اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪ و ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﯽ ﮐﻬﻦﺗﺮ اﺳﺖ. ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ اﯾﻦ ﺷﻤﺎرﮔﺎن ﮐﺎﻣﻼ ﺧﯿﺎﻟﯽ و‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﺑﻮده و ﺻﺮﻓﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ زﻣﺎن زرﺗﺸﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ اﻓﻼﺗﻮن و ارﺳﺘﻮ و ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯿﺎن ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﭘﻬﻠﻮي از 3000ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﺳﮑﻨﺪر ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﯽآورﻧﺪ. اﺑﻮرﯾﺤﺎن ﺑﯿﺮوﻧﯽ و ﻣﺴﻌﻮدي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﻨﺪﻫﺶ از 258ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﺳﮑﻨﺪر )ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﮐﻮروش ﺑﺰرگ( ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ. ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮرﯾﻢ اﯾﻦ رواﯾﺎت را‬ ‫ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺪاﻧﯿﻢ. ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎرﮐﺮد ﮔﻔﺘﺎر ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن درﺑﺎره زرﺗﺸﺖ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ رواﯾﺎت اﯾﺮاﻧﯽ را ﺑﯽاﺛﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ.‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﮐﻪ زرﺗﺸﺖ ﻣﻌﺎﺻﺮ آﺳﺘﯿﺎگ ﯾﺎ ﮐﻮروش ﺑﺰرگ ﺑﻮده و آﻧﮕﺎه ﮐﺴﺎﻧﺘﻮس در دوران‬ ‫ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ از 6000 ﺳﺎل ﯾﺎ 600 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﺮودوت ﻫﻢزﻣﺎن ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯿﺎن ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﺎﻣﻊ و‬ ‫ﻣﻔﺼﻠﯽ از اﯾﻦ دوره دارد، ﻫﯿﭻ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ زرﺗﺸﺖ ﻧﺪارد؟ در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽ، ﯾﮏ ﺗﺎرﯾﺨﻨﮕﺎر ‫ﺑﺎﺑﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺮوس را دارﯾﻢ ﮐﻪ ﻋﺪد ﻣﻨﻄﻘﯽﺗﺮ 2000ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﻣﯿﻼد را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ.‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻣﺎ درﺑﺎره »زرﺗﺸﺖ ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن ﭘﻮروﺷﺴﭗ ﻫﯿﭽﺪﺳﭙﺎن« آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه ﮐﺘﺎب ﮔﺎتﻫﺎ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‬ ‫ﮐﻪ اﺳﻨﺎد ﺗﺎرﯾﺨﯽ درﺑﺎره زﻣﺎن او ﮐﻤﮏ زﯾﺎدي ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﻮره، ﺟﻤﺸﯿﺪ ﻧﻤﺎد آﻏﺎز ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ و‬ ‫ﻋﺼﺮ ﻓﻠﺰ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ، زرﺗﺸﺖ ﭘﺲ از دوره ﺟﻤﺸﯿﺪ و زﻫﺎك و اﻧﻘﻼب ﮐﺎوه آﻫﻨﮕﺮ و ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﻓﺮﯾﺪون‬ ‫آﻣﺪه و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ ﺑﺎﺷﺪ.‬

کوروش کبیر

ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﮐﻪ ﻫﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ داﻧﺶ زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﯿﺎﻧﻪ را در ﻣﯿﺎن دادهﻫﺎي‬ ‫ﺗﺎرﯾﺨﯽ و اﺳﺘﻮرهاي ﻧﮕﺎه دارد، زرﺗﺸﺖ و ﮔﺎتﻫﺎ را در ﻋﺼﺮ ﻓﻠﺰ، ﭘﯿﺶ از ورود آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي ﺷﺎﺧﻪ ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻼت اﯾﺮان، ﻫﻤﺰﻣﺎن ﯾﺎ ﭼﻨﺪي ﭘﺲ از ﺳﺮاﯾﺶ رﯾﮓودا ﯾﻌﻨﯽ 3000 - 4500 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. اﻣﺮوز‬ ‫اوﺳﺘﺎﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﺮﺷﻨﺎس روي900 ﺗﺎ 1800 پ.م ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ و ﮐﻤﺘﺮ آﮐﺎدﻣﯿﺴﯿﻨﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ رواﯾﺎت اﯾﺮاﻧﯽ‬ ‫و ﮔﺰارﺷﻬﺎي ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ را ﺑﭙﺬﯾﺮد. (۱)

‫اﯾﻦ ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺶ از ﺗﺪوﯾﻦ ﮐﺘﺐ اﻧﺒﯿﺎء ﯾﻬﻮد و ﭘﯿﺶ از ﺑﻮدا. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﯿﺮاه ﻧﯿﺴﺖ زرﺗﺸﺖ را »آﻣﻮزﮔﺎر ‫ﻧﺨﺴﺖ« و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﯿﺎمآور آﯾﯿﻦ ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺘﯽ در ﺟﻬﺎن ﺑﺪاﻧﯿﻢ. ‫درﺑﺎره ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و اﺳﺘﻮرهاي زرﺗﺸﺖ، ﺧﻼﺻﻪي ﻫﻤﻪي آﻧﭽﻪ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﮐﺸﻒ ﺷﺪه را ﻣﯽﺗﻮان در‬ کتاب اﺳﻄﻮره زﻧﺪﮔﯽ زرﺗﺸﺖ اﺛﺮ ژاﻟﻪ آﻣﻮزﮔﺎر – اﺣﻤﺪي ﺗﻔﻀﻠﯽ ﯾﺎﻓﺖ.‬

‫در اﯾﻦ ﻧﮕﺎره اروﭘﺎﯾﯽ زرﺗﺸﺖ را در ﮐﻨﺎر دﯾﮕﺮ ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ.

--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...
۱ . · مري بویس نخست به سال 1700 پ.م رسید. بعدا دیدگاه خود را ویرایش کرد و به 1200 پ.م رسید.

هر شب دلم بهانه ی تـــو را ، هیچ ... بگذریم ...
امشب دلم دوباره تـــو را ... ، هیــچ ... بگذریم ...

anything

کاربر

ارسالها: 6368

#18 Posted: 14 Jan 2014 18:54

نـــقـــد

(۱) اﮔﺮ زرﺗﺸﺖ ﯾﮏ ﻧﺎم ﺳﺎده ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﻧﺎﻣﻬﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ آرﯾﺎﯾﯽ داﻣﭙﺮور ﺑﺮ ﻓﺮزﻧﺪش ﮔﺬاﺷﺘﻪ، ﭼﺮا‬ ‫دﯾﮕﺮان ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ؟ اﮔﺮ زرﺗﺸﺘﯽﻫﺎ ﺑﻪ اﺣﺘﺮام ﭘﯿﺎﻣﺒﺮﺷﺎن ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ، آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي زرﺗﺸﺘﯽ ﻧﺸﺪه ﭼﺮا‬ ‫ﻧﻤﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؟ ﺟﻌﻔﺮي ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت اﯾﻨﮑﻪ ﻧﺎم زرﺗﺸﺖ ﻫﻨﮕﺎم زاده ﺷﺪن، زرت، ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ،‬ ‫زال را از ﻫﻤﺎن رﯾﺸﻪ داﻧﺴﺘﻪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ زال ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﭘﯿﺮ ﺑﻮده و ﺑﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﺎزه زاده ﺷﺪه ﮔﺬارده ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ. وﻟﯽ دﮐﺘﺮ ﺟﻌﻔﺮي ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ زال ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﻮ ﺳﭙﯿﺪ ﺑﻮدن، از ﻫﻤﺎن ﮐﻮدﮐﯽ از‬ ‫ﺳﻮي ﻣﺮدﻣﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻟﻘﺒﯽ ﯾﺎﻓﺖ.

و اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و ﮐﻮدﮐﯽ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯽﺑﻮد، ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺮ او‬ ‫ﻧﻤﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ. ﭘﺲ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﮐﻪ زرت ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﭘﯿﺮ ﯾﮏ ﻧﺎم ﺑﺮاي ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ. و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي‫ﭘﯿﺮ ﺑﺎورﻣﻨﺪ ﺷﻮﯾﻢ، ﺑﯽﮔﻤﺎن اﯾﻦ ﻟﻘﺒﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ زرﺗﺸﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﻪ ﻧﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش در‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم زاﯾﺶ ﮔﺰﯾﻨﺶ ﮐﻨﻨﺪ.‬

‫ﻫﻮاداران ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺘﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ از زرﺗﺸﺖ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ، اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﻧﺎﻣﻬﺎ ﺷﺪه و دﯾﮕﺮ ﻧﺎﻣﻬﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﺷﺘﺮ و‬ ‫اﺳﺐ ﮔﺬارده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺑﺮﻫﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻟﻨﮕﺪ. ﭼﺮاﮐﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎي زﯾﺎدي از ﺧﺎﻧﺪاﻧﻬﺎي ﻧﺎزرﺗﺸﺘﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ‫اﺛﺮي از زرﺗﺸﺖ در ﻣﯿﺎﻧﺸﺎن ﻧﯿﺴﺖ. وﻟﯽ ﻧﺎﻣﻬﺎﯾﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻫﯿﭻ ﻧﻨﮓ و‬ ‫ﻋﺎري ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ. ﭼﺮاﮐﻪ ﻧﺎم ﺣﯿﻮان ﻧﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن و ﻧﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ اروﭘﺎﯾﯽ و ﻫﻨﺪي و ﭼﯿﻨﯽ ﻣﺎﯾﻪ‬ ‫ﺧﻮاري و ﭘﺴﺘﯽ ﻧﺒﻮده و ﮐﺎرﺑﺮد دﺷﻨﺎم ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ در ﺟﻬﺎن ﻧﺪارد و ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﺎﻣﻬﺎ و ﻧﺎﻣﻬﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‬ ‫ﻏﺮﺑﯽ و ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﻫﻠﯽ و وﺣﺸﯽ ارﺗﺒﺎط دارد. اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوزه در اﯾﺮان ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﻣﻨﺤﺼﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ.

وﮔﺮﻧﻪ در اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﺎﻫﺰادﮔﺎن ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﺎﻫﯽ زاده ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺎﻣﻬﺎﯾﯽ ﻧﺎﻣﺰد ﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ و اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﻫﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد ارزش و اﺣﺘﺮام آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ‬ ‫ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﺎم زرﺗﺸﺖ اﺳﺖ، ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻧﯿﺴﺖ. وﻟﯽ ﻧﮑﺘﻪ ﺷﮕﻔﺖ در‬ ‫اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺟﺎﯾﮕﺎه واﻻي اﺳﺐ در ﻣﯿﺎن آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺸﺘﻘﺎت از آن ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﺎم اﯾﺠﺎد‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﺸﺘﻘﺎﺗﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﻟﻬﺮاﺳﺐ (اﺳﺐ ﺗﻨﺪرو)، ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ(اﺳﺐ ﭘﯿﺮ)، ﮔﺮﺷﺎﺳﺐ (اﺳﺐ ﻻﻏﺮ)، ﺗﻬﻤﺎﺳﺐ(اﺳﺐ‬ ‫ﻓﺮﺑﻪ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ)، ارﺟﺎسب (اﺳﺐ واﻻ و ﮔﺮان) و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﻬﮕﺎه از ﺳﮓ ﻫﻢ دﯾﺪه ﺷﺪه و‬ ‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺳﮓ ﭼﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﻠﻨﺪ و واﻻﯾﯽ در اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن و در ﻣﯿﺎن زرﺗﺸﺘﯿﺎن دارد.

وﻟﯽ ﭘﺮﺳﺶ اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ اﮔﺮ زرﺗﺸﺖ ﯾﮏ ﻧﺎم ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﺘﺮ زرد ﯾﺎ ﭘﯿﺮ اﺳﺖ، ﭼﺮا ﮐﺴﯽ در ﻣﯿﺎن آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ (زرﺗﺸﺘﯽ و ﻧﺎزرﺗﺸﺘﯽ) اﯾﻦ‬ ‫ﻧﺎم را ﺑﺮ ﻓﺮزﻧﺪش ﻧﮕﺬاﺷﺖ؟ ﭼﺮا ﻣﺸﺘﻘﺎت دﯾﮕﺮي از ﺷﺘﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد؟ ﭼﻄﻮر ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻣﺸﺘﻖ از ﺷﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه و آﻧﻬﻢ ﺷﺘﺮ زرد ﯾﺎ ﭘﯿﺮ اﺳﺖ؟ درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﻫﻤﻪ ﭘﯿﺸﻮﻧﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ اﺳﺐ دارﻧﺪ (ارح، ﮔﺮش، ﮔﺸﺖ،‬ ‫ﻟﻬﺮ و ﺗﻬﻢ) ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺷﺘﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر روﻧﺪ. وﻟﯽ ﻧﻤﯽروﻧﺪ. ﭼﻮن ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻓﺮاوان در‬ ‫ﻫﺰارهﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه آرﯾﺎﺋﯿﻬﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد زﻣﺴﺘﺎن 10 ﻣﺎﻫﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺘﺮ ﻧﯿﺴﺖ. و ﺷﺘﺮ دو ﮐﻮﻫﺎن‬ ‫ﺗﯿﺮه رﻧﮕﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز در ﺗﺮﮐﻤﻨﺴﺘﺎن و اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺷﺎﯾﺪ ﺧﺮاﺳﺎن ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ، در ﻫﺰارهﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ در آﻧﺠﺎ ﻧﺒﻮده‬ ‫اﺳﺖ. در ﻋﻮض اﮔﺮ را ﻫﻤﺮﯾﺸﻪ اﺳﺘﺎر و ﺳﺘﺎره ﺑﯿﺎﻧﮕﺎرﯾﻢ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺣﻞ ﻣﯽﺷﻮد.‬

‫ﻫﻤﻪ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻠﻨﺪ زرﺗﺸﺖ، ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﮔﻠﻪدار، ﻫﻨﮕﺎم زاده ﺷﺪن‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺰرگ و ﭘﺮ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﮕﺬارﻧﺪ. و ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ زرﺗﺸﺖ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺎم ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم زاﯾﺶ ﺑﺮ او ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻣﻌﻨﯽ ﺳﺎدهاي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﻟﻘﺒﯽ اﺳﺖ ﺑﺰرگ و ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪ زﻣﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﻋﻼﻣﻪ دﻫﺮ ﺑﻮده و ﺑﻪ واﭘﺴﯿﻦ درﺟﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮﺳﯿﺪه، داده ﻣﯽﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺪﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻣﻌﻨﯽ‬ روﺷﻨﺎﯾﯽ ﺗﺎﺑﻨﺎك و ﺳﺘﺎره زرﯾﻦ ﯾﺎ ﻓﺮوغ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﮐﺎﻣﻼ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. رﯾﺸﻪ ﮐﻬﻦ زرتاوﺷﺘﺮا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬‫اﯾﻨﮑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن آرﯾﺎﯾﯽ زﺑﺎن او را زوراوﺳﺘﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ، و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﻫﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻟﻔﻆﻫﺎي‬ ‫»ش« در اوﺳﺘﺎ را »س« ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ، زرت اوﺳﺘﺮا اﺳﺖ و روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اوﺳﺘﺮا ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺟﺰ ﺳﺘﺎره و روﺷﻨﺎﯾﯽ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و واژه ﺷﺘﺮ ﻧﯿﺰ ﺳﭙﺲ ﮐﻪ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺷﺘﺮ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ، از ﺳﺘﺎره ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮ اﯾﻦ ﺣﯿﻮان ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ.‬

‫ﭼﺮاﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮرﯾﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺘﺎره و روﺷﻨﺎﯾﯽ را زودﺗﺮ از ﺷﺘﺮ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ.‬ ‫ﺟﻌﻔﺮي ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد ﮐﻪ اوش ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي درﺧﺸﺶ اﺳﺖ. ﭘﺲ »ﺗﺮا« ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي دارﻧﺪه و واﺟﺪ ﺑﺎﺷﺪ.‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻣﺎﻧﺘﺮا، ﻣﺎن ﯾﺎ ﻣﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺑﻮده و ﺗﺮﮐﯿﺐ آن ﺑﺎ ﺗﺮا ﻣﻌﻨﺎي ﭘﯿﺎم ﮐﻪ ﺣﺎﻣﻞ اﻧﺪﯾﺸﻪ اﺳﺖ را‬ ‫ﻣﯽدﻫﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اوﺷﺘﺮا ﺻﻔﺖ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﻮده و درﺧﺸﺎن و درﺧﺸﻨﺪه ﻣﻌﻨﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. آﯾﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮاي‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ اوﺷﺘﺮا ﭘﯿﺶ از اﯾﻨﮑﻪ ﺷﺘﺮ ﻣﻌﻨﺎ دﻫﺪ، ﺳﺘﺎره ﻣﻌﻨﺎ ﻣﯽدﻫﺪ ﻻزم اﺳﺖ؟‬ ‫ﻧﺎم ﮐﻮﭼﮏ زرﺗﺸﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ. ﭼﺮاﮐﻪ ﻫﻤﻮاره در ﮐﻨﺎر زرﺗﺸﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ. و اﮔﺮ زرﺗﺸﺖ را‬ ‫ﻧﺎم ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ، ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ و ﻧﺎم ﺧﺎﻧﺪان او ﺑﺎﺷﺪ. ﭼﺮاﮐﻪ ﻫﯿﭽﺪﺳﭙﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﺸﯽ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ. وﻟﯽ ﻫﻮاداران ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺘﺮ، زرﺗﺸﺖ را ﻧﺎم، ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن را ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ و ﻫﯿﭽﺪﺳﭙﺎن را ﻧﺎم ﺧﺎﻧﺪان ﻣﯽداﻧﻨﺪ!‬

‫در ﺑﺮﺧﯽ ﺟﺎﻫﺎي اوﺳﺘﺎ، زرﺗﺸﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻟﻘﺐ ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن ﺧﻄﺎب ﻣﯽﺷﻮد؟ (اي ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن!) ﻇﺎﻫﺮا ﭘﺸﺖ ﭼﻬﺎرم‬ ‫زرﺗﺸﺖ، ﻫﯿﭽﺪﺳﭗ و ﭘﺸﺖ ﻧﻬﻢ او ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن (اﺳﭙﯿﺘﻤﺎ) ﺑﻮده اﺳﺖ. اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺮ رﻋﺎﯾﺖ اﺣﺘﺮام و ﻋﺮف ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ زرﺗﺸﺖ ﻫﯿﭽﺪﺳﭙﺎن ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن. وﻗﺘﯽ ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن زودﺗﺮ از ﻫﯿﭽﺪﺳﭙﺎن ﻣﯽآﯾﺪ، ﯾﻌﻨﯽ ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ زرﺗﺸﺖ‬ ‫ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺎ ﺷﺠﺮهﻧﺎﻣﻪ اﻧﺘﺴﺎﺑﯽ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ.

در ﺳﺮود ﻫﻔﺪﻫﻢ ﮔﺎتﻫﺎ، ﺧﻮد زرﺗﺸﺖ دﺧﺘﺮش را‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ: ﭘﻮرﭼﯿﺴﺘﺎي ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن ﻫﯿﭽﺪﺳﭙﺎن. ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺳﻨﺖ، ﻧﺎم ﭘﺪر ﺑﯽدرﻧﮓ ﭘﺲ از ﻧﺎم ﺷﺨﺺ ﻣﯽآﯾﺪ (اﯾﻦ‬ ‫ﺳﻨﺖ ﺗﺎ اﻣﺮوز در ﻣﯿﺎن زرﺗﺸﺘﯿﺎن ﻫﺴﺖ) و ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﭘﻮرﭼﯿﺴﺘﺎ ﭘﺴﺮ ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن از ﺧﺎﻧﺪان ﻫﯿﭽﺪﺳﭙﺎن. و ﺑﺴﯿﺎر‬ ‫دور از ذﻫﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﭘﻮرﭼﯿﺴﺘﺎ را ﺑﯽاﺷﺎره ﺑﻪ زرﺗﺸﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ، ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﭙﯿﺘﻤﺎن و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ‫ﻫﯿﭽﺪﺳﭙﺎن وﺻﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ.‬

‫اﮔﺮ زرﺗﺸﺖ ﻧﺎم ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ او ﻣﯽﺑﻮد، دﺳﺖﮐﻢ ﭘﺲ از ائ ﭘﯿﺮواﻧﺶ ﮐﻪ ﻣﺪام ﺑﺮ ﺗﻘﺪس او اﻓﺰودﻧﺪ، ﻟﻘﺒﯽ‬ ‫وﯾﮋه ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺰﯾﺪﻧﺪ. ﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ از دوران ﻣﺎد و ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ زﺑﺎن اوﺳﺘﺎﯾﯽ ﻣﺮده و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫زرﺗﻮﺷﺘﺮا را درك ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ. از زرﺗﺸﺖ ﺗﺎ اﯾﻦ دوران 500 ﺗﺎ 1000 ﺳﺎل ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺖ. در اﯾﻦ دوران دراز ﮐﻪ‬ ‫زﺑﺎن ﭘﯿﺮوان زرﺗﺸﺖ اوﺳﺘﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﭼﯿﺰي ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ آن ﺑﻮد، ﭼﻄﻮر ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻼش ﻧﮑﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﺎم ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﻪ و‬ ‫ﮔﻠﻪداري ﺷﺘﺮ زرد ﯾﺎ ﺷﺘﺮ ﭘﯿﺮ ﻟﻘﺒﯽ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ ﮐﻨﻨﺪ؟ از ﻃﺮﻓﯽ او را ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آﻣﻮزﮔﺎر و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ و‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺸﺎورز ﻣﯽﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮد را ﻣﺪﯾﻮن او ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻫﺮ ﺑﺎر ﺑﺎ دﯾﺪن ﺟﺎﻧﻮري ﺑﻪ ﻧﺎم‬ ‫ﺷﺘﺮ ﺑﻪ ﯾﺎد او ﻣﯽاﻓﺘﺎدﻧﺪ.

ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در آن ﻋﺼﺮ ﻓﺮدي ﺑﻪ دﯾﮕﺮي ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ: »ﻣﻦ ﯾﮏ زرﺗﻮﺷﺘﺮا (ﺷﺘﺮ‬ ‫ﭘﯿﺮ)دارم، آﻧﺮا ﭼﻨﺪ ﻣﯽﺧﺮي؟« و آن ﯾﮑﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ: »زرﺗﻮﺷﺘﺮاﯾﺖ اﻣﺮوز ﻓﺮدا ﻣﯽﻣﯿﺮد، ﻣﻔﺖ ﻧﻤﯽارزد. ﺑﻪ‬ ‫درد ﻧﻤﯽﺧﻮرد!« ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻨﻄﻘﯽ آﻧﮑﻪ اﮔﺮ زرﺗﺸﺖ ﻧﺎﻣﯽ ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﻪ و ﻋﺎدي ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺘﺮ ﭘﯿﺮ ﯾﺎ زرد ﺑﻮد، ﻫﻮاداران‬ ‫ﻣﺘﻌﺼﺒﺶ ﺣﺘﻤﺎ ﻟﻘﺒﯽ درﺧﻮر ﺑﺮاﯾﺶ ﮔﺬارده و آﻧﺮا ﺟﺎ ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ. ﻧﻪ اﯾﻨﮑﻪ در ﺷﺮق و ﻏﺮب ﺟﻬﺎن آوازه او ﺑﺎ‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺎم زرﺗﺸﺖ ﺑﭙﯿﭽﺪ. ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻮداي آرﯾﺎﯾﯽ ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯽ دارد. در ﻃﻮل اﯾﻦ ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﺳﺎل ﻫﻮاداراﻧﺶ‬ ‫ﻟﻘﺐ ﺑﻮدا را ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺮدﻧﺪ. و ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﻧﺎم راﺳﺘﯿﻦ او ﮐﻪ ﮔﻮﺗﺎﻣﺎ (ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﮔﺎو ﻧﺮ) اﺳﺖ را ﻣﯽداﻧﺪ. ﺗﺎزه‬ ‫ﺗﻘﺪس ﮔﺎو در ﻧﺰد ﻫﻨﺪﯾﺎن را ﻫﻤﻪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ.

وﻟﯽ اﺛﺮي از ﺗﻘﺪس ﺷﺘﺮ در ﻣﯿﺎن اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﻧﯿﺴﺖ.‬ ‫ﺟﻌﻔﺮي در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﻨﺎ ﮐﺮدن واژه ﮐﻠﯿﺪي ﮔﺌﻮ ﺑﻪ آﻧﺎن ﮐﻪ آﻧﺮا ﮔﺎو ﻣﻌﻨﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎﺧﺘﻪ و آﻧﺎﻧﺮا دﺷﻤﻨﺎن‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ. ﺑﻪ دﯾﺪ ﻣﻦ، ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﮐﺞ ﻓﻬﻤﯽﻫﺎي ﺑﺰرگ از ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ واژه اوﺷﺘﺮا آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.‬ ‫ﯾﺎدآور ﻣﯽﺷﻮم ﮐﻪ ﻣﻮﺑﺪ رﺳﺘﻢ ﺷﻬﺰادي، ﻣﻮﺑﺪ ﻓﯿﺮوز آذرﮔﺸﺴﺐ، ﻣﻮﺑﺪ اردﺷﯿﺮ ﺧﻮرﺷﯿﺪﯾﺎن و دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ‬ ‫وﺣﯿﺪي و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ از ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن ﮔﺎتﻫﺎ، واژه اوﺷﺘﺮا را در ﮐﻞ اوﺳﺘﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ روﺷﻨﺎﯾﯽ و ﻓﺮوغ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ.‬

هر شب دلم بهانه ی تـــو را ، هیچ ... بگذریم ...
امشب دلم دوباره تـــو را ... ، هیــچ ... بگذریم ...

ویرایش شده توسط: anything

anything

کاربر

ارسالها: 6368

#19 Posted: 14 Jan 2014 19:05

(۲) روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﻈﺮ ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن، اﺳﺘﻮره و ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺮزي ﻣﻌﯿﻦ ﻧﺪاﺷﺖ. ﻣﺮدم آن دوران ﺑﻪ ﺟﻬﺖ‬ ‫زودﺑﺎوري و ﺳﺎدﮔﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﮐﻤﺒﻮد ﻧﻮﺷﺘﺎر، روﯾﺪادﻫﺎي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﯾﮑﯽ‬ ‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺮﻧﺪ. ﮔﺎﻫﯽ ﯾﮏ روﯾﺪاد دﯾﮕﺮي را از ﻣﯿﺎن ﻣﯽﺑﺮد و ﮔﺎﻫﯽ دو روﯾﺪاد ﺗﺮﮐﯿﺐ‬ ‫ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ.

اﯾﺮاﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﭘﺲ از ﺑﺮﺧﻮردن ﺑﻪ ﻧﺎم وﯾﺸﺘﺎﺳﭗ ﭘﺪر دارﯾﻮش در ﮐﺘﯿﺒﻪﻫﺎي ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎ ﻣﺤﻞ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﺶ در ﺷﺮق اﯾﺮان ﺑﻮد، آﻧﺮا ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﮐﻪ در ﺑﻠﺦ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ داﺷﺖ داﻧﺴﺘﻨﺪ. و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ زرﺗﺸﺖ‬ ‫ﮐﻪ در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻫﻤﺪوره ﻫﻤﯿﻦ ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ ﺑﻠﺨﯽ اﺳﺖ، ﻫﻤﺪوره ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯿﺎن داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪ. وﻟﯽ ﻣﺸﮑﻼت اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر ﻓﺮاوان اﺳﺖ. درﺑﺎره زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﺳﺨﻦ رﻓﺖ. دﺳﺘﮑﺎريﻫﺎي ﻣﺎدي ﮐﻪ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﮐﻬﻦ‬ ‫اوﺳﺘﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻧﮕﺎرش اوﺳﺘﺎ در زﻣﺎن ﻣﺎدﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪه اﺳﺖ.

و زرﺗﺸﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺮاﯾﻨﺪه‬ ‫ﮔﺎتﻫﺎ ﮐﻪ ﮐﻬﻨﺘﺮ از دﯾﮕﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي اوﺳﺘﺎﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺶ از ﻣﺎدﻫﺎ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ. از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ ﭘﯿﺶ از‬ ‫وﯾﺸﺘﺎﺳﭗ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ در اوﺳﺘﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﮐﻬﻨﺘﺮ اﺳﺖ. ﺑﯿﺮون از ﺑﺤﺚ زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ، ﺗﺎرﯾﺦ 300 ﭘﯿﺶ از‬ ‫اﺳﮑﻨﺪر ﮐﻪ در رواﯾﺎت اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻣﺎن زرﺗﺸﺖ آورده ﺷﺪه، اﺻﻼ ﺑﻪ دوره وﯾﺸﺘﺎﺳﭗ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ‬ ‫ﻧﻤﯽﺧﻮرد، ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮏ ﺳﺪه ﮐﻬﻨﺘﺮ از آن اﺳﺖ. ﺣﺘﺎ اﮔﺮ رواﯾﺖ 258 ﭘﯿﺶ از اﺳﮑﻨﺪر را ﻫﻢ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ،‬ ‫زرﺗﺸﺖ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﮐﻮروش ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺧﺎﻧﻮاده وﯾﺸﺘﺎﺳﭗ ﻧﺒﻮد و وﯾﺸﺘﺎﺳﭗ ﻓﻘﻂ ﻫﻤﺮزم او ﺑﻮد. ﺑﺮ اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻨﯿﺎد ﭘﺎﯾﺎن ﻋﻤﺮ زرﺗﺸﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ آﻏﺎز ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ دارﯾﻮش ﺑﺰرگ ﮐﻪ ﭘﺴﺮ وﯾﺸﺘﺎﺳﭗ ﺑﻮده و ﻣﯽﺗﻮان در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ اﺳﺘﻮرهاي، دارﯾﻮش ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺖ.

ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ در اﺳﺘﻮره، ﺑﺮاﺑﺮ دارﯾﻮش اﺳﺖ، اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ ﯾﺎ ﺧﻮد دارﯾﻮش و ﺑﻬﻤﻦ ﺑﺮاﺑﺮ اردﺷﯿﺮ ﯾﮑﻢ،‬ ‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﺠﺒﻮرﯾﻢ ﺗﺎرﯾﺦ رواﯾﺎت اﯾﺮاﻧﯽ را ﻧﺎدرﺳﺖ و ﻏﯿﺮدﻗﯿﻖ ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ. ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎن ﻣﻨﺶ و ﮐﻨﺶ ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ‬ ‫ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ اوﺳﺘﺎ آﻧﻘﺪر ﻓﺮاوان اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ اﯾﻨﺠﺎ رﻫﻨﻤﻮن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﺳﺨﻦ از دو‬ ‫ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ و ﺷﺎﯾﺪ دو زرﺗﺸﺖ اﺳﺖ. اوﺳﺘﺎ درﺑﺎره ﭘﺲ از اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر و ﺣﺘﺎ روﯾﺪادﻫﺎي دوران ﺧﻮد او ﭼﯿﺰي‬ ‫ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ.

وﻟﯽ در ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎي ﭘﻬﻠﻮي و ﺳﭙﺲ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﮔﻮﯾﺎ ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ و زرﺗﺸﺖ ﻧﻮ، را ﺑﻪ ﺟﺎي ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ و‬ ‫زرﺗﺸﺖ اﺻﯿﻞ ﻣﯽﮔﺬارد. ﺣﺎل اﮔﺮ اﯾﻦ ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪاي، وﯾﺸﺘﺎﺳﭗ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﺑﺎﺷﺪ و زرﺗﺸﺖ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ،‬ ‫زرﺗﺸﺖ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ، آﻧﮕﺎه ﺗﺎرﯾﺦ 300ﯾﺎ 258 ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد. و اﮔﺮ روي اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﮐﻨﯿﻢ، ﭘﺲ ‫ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ و زرﺗﺸﺖ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ، ﻧﻪ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﮐﻪ در دوران ﻣﺎد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد.‬

‫(۳)اﺳﺎس اﻧﺪﯾﺸﻪ زرﺗﺸﺖ را ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻨﻬﺎ در 17 ﺳﺮوده ﮔﺎتﻫﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد. ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي اوﺳﺘﺎ در‬ ‫ﺻﻮرت ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ و ﻫﻢ آواﯾﯽ ﺑﺎ ﮔﺎتﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ آﯾﯿﻦ زرﺗﺸﺖ را ﻧﻤﺎﯾﺎن ﮐﻨﺪ و در ﻫﻨﮕﺎم دﯾﺪن ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎن‬ ‫ﮔﻔﺘﺎر ﮔﺎتﻫﺎ و اوﺳﺘﺎ، اﯾﻦ ﮔﺎتﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﮕﺮش زرﺗﺸﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. در ﮔﺎتﻫﺎ، زرﺗﺸﺖ ﻧﺨﺴﺖ در ﺧﻠﻮت‬ ‫ﺧﻮد از ﺧﺪا ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ او ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ »راﺳﺘﯽ« ﯾﺎ »اﺷﺎ« را ﺑﯿﺎﺑﺪ و ﺳﭙﺲ ﺟﺮﻗﻪ آﮔﺎﻫﯽ در اﻧﺪﯾﺸﻪ او‬ ‫زده ﻣﯽﺷﻮد. زرﺗﺸﺖ در ﺳﺮوده دوم ﺑﺎ آﻓﺮﯾﺪن ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﻤﺒﻠﯿﮏ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮي ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ‬ ‫و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﺮدن از اﻫﻮراﻣﺰدا _ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ او را »داﻧﺎي ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﯽ ﺑﺨﺶ«، ﺑﺮﺧﯽ »ﺧﺪاﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم‬ ‫ﻣﺰدا«، ﺑﺮﺧﯽ »ﺳﺮور داﻧﺎﯾﯽ« و ﺣﺘﺎ ﺑﺮﺧﯽ » خِردِ ﺳﺎزﻧﺪه ﺟﻬﺎن« ﻣﻌﻨﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ_ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﯽ رازﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﭘﯿﺮاﻣﻮن را واﮐﺎوي ﮐﻨﺪ. او ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﺮدم و ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ ﺷﺎه و ﺑﺰرﮔﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫آرﯾﺎﯾﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد و آﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺧﻮد ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﺪ، ﺑﺎ ﮔﺬراﻧﺪن ﻣﺸﮑﻼت ﻓﺮاوان در ﭘﺎﯾﺎن ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮﺟﺎم رﺳﺎﻧﺪه و آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي ﮐﺸﻮر ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ را ﻣﺠﺬوب اﯾﻦ آﯾﯿﻦ ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ.‬

گاتها، سروده های آسمانی زرتشت

‫(۴) ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن از زرﺗﺸﺖ دﯾﺪي اﺳﺘﻮرهاي داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ او اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ. آﻧﻬﺎ او را ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﻎ داﻧﺴﺘﻪ و‬ ‫از ﻣﻐﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﯽآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ. »ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻐﺎن« ﯾﺎ ﻫﻤﺎن »ﺣﮑﻤﺖ اﺷﺮاق« ﯾﺎ »ﺣﮑﻤﺖ ﺧﺴﺮواﻧﯽ« ﻋﻼوه ﺑﺮ‬ ‫ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﺳﻘﺮات و اﻓﻼﺗﻮن ﺑﺮ ﺣﮑﯿﻤﺎن ﺷﺮﻗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮدا ﻧﯿﺰ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺬارد و ﺑﻪ ﺑﺎور ﺑﺴﯿﺎري‬ ‫ﻋﯿﺴﺎ ﻣﺴﯿﺢ ﻧﯿﺰ زﯾﺮ ﻧﻔﻮذ ﻣﻐﺎن زرﺗﺸﺘﯽ ﻗﺮار داﺷﺖ. ﻣﺎﻧﯽ و ﻣﺰدك ﮐﻪ داﻋﯿﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮي در ﺳﺪهﻫﺎي ﺑﻌﺪي را‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﺧﻮد را زﻧﺪه ﮔﺮداﻧﻨﺪه آﯾﯿﻦ زرﺗﺸﺖ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ.

در دوران ﻋﺼﺮﻃﻼﯾﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫ﻧﯿﺰ، ﺑﺴﯿﺎري ﻫﻤﭽﻮن ﺷﯿﺦ ﺷﻬﺎب اﻟﺪﯾﻦ ﺳﻬﺮوردي و رازي ﺗﻼش ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﻣﮑﺘﺐ را زﻧﺪه ﮐﺮده و ﮔﺴﺘﺮش‬ ‫دﻫﻨﺪ. در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻨﻬﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن ارﺳﺘﻮ و ﮐﻨﻔﺴﯿﻮس و ﭘﻮرﺳﯿﻨﺎ و ﺧﯿﺎم راﻫﯽ ﺟﺪا از اﺷﺮاﻗﯿﻮن را ﻃﯽ ﮐﺮده و‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺮد و ﻣﻨﻄﻖ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ. ﻧﺎم و ﻓﻠﺴﻔﻪ زرﺗﺸﺖ ﺑﺮ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﺳﺎﯾﻪ اﻓﮑﻨﺪه اﺳﺖ و ﺗﺎ‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻤﭽﻨﺎن زرﺗﺸﺖ ﻋﻼوه ﺑﺮ دارا ﺑﻮدن ﯾﮏ ﭼﻬﺮه دﯾﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان، از ﯾﮏ ﭼﻬﺮه ﻋﻠﻤﯽ – ﻓﻠﺴﻔﯽ‬‫ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺣﮑﻤﺖ اش ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮي و ﺷﻌﺎري و ﭼﻪ در ﻋﻤﻞ و ﺑﺎﻃﻦ ﺗﺎ اﻣﺮوز‬ رﻧﮓ ﮐﻬﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.‬

هر شب دلم بهانه ی تـــو را ، هیچ ... بگذریم ...
امشب دلم دوباره تـــو را ... ، هیــچ ... بگذریم ...

ویرایش شده توسط: anything

anything

کاربر

ارسالها: 6368

#20 Posted: 16 Jan 2014 16:55

بخش سوم

ﮐﻮچ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ و ﻋﺼﺮ آﻫﻦ‬

در ﺣﺪود ﺳﺎل 1000 پ.م دو اﺗﻔﺎق ﻣﻬﻢ در ﻓﻼت اﯾﺮان ﻣﯽاﻓﺘﺪ. ﯾﮑﯽ ﮐﻮچ ﺑﺰرگ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ درون ﻓﻼت اﯾﺮان و ﺟﺎﮔﯿﺮ ﺷﺪن آﻧﺎن و دﯾﮕﺮي رواج ﮐﺎرﺑﺮد آﻫﻦ.‬

در اﯾﻦ زﻣﺎن ﻓﺮﯾﮕﯽﻫﺎ، اورارﺗﻮﻫﺎ،(۱) ﺗﺮاﮐﯽﻫﺎ و ﻣﯿﺴﯽﻫﺎ ﮐﻪ در آﺳﯿﺎي ﺧُﺮد ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﯿﺘﯽﻫﺎ‬ ‫ﯾﻮرش ﺑﺮده و آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﮐﺸﺎﻧﺪﻧﺪ. ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺳﺨﻦ از ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﯿﺘﺎﻧﯽﻫﺎ و ﮐﺎﺳﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آوردﯾﻢ.‬ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ در واﭘﺴﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ﻫﺰاره دوم پ.م، آﺗﺶ ﻗﺪرت اﯾﻼم ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺎﺑﻞ ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮدﯾﺪ.‬ ‫در ﮔﯿﺮ و دار ﻧﺎﺑﻮدي ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﻤﺪﻧﻬﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ وارد ﻓﻼت اﯾﺮان ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. اﯾﻨﺒﺎر‬ ‫ﺳﺨﻦ از آﻣﯿﺰش در اﻗﻮام آﺳﯿﺎﯾﯽ و ﺗﺮوﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺨﻦ از ﯾﮏ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل اﺳﺖ.‬ ‫ﺷﺎﺧﻪ ﺷﺮﻗﯽ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺪه ﺑﻮد ﺷﻤﺎل ﻫﻨﺪ و ﻣﯿﺎن ﺟﯿﺤﻮن ﺗﺎ ﺑﻠﺦ و ﻫﻨﺪوﮐﺶ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫دراﺧﺘﯿﺎر داﺷﺖ در اﯾﻨﺰﻣﺎن ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﻤﺒﻮد ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ و زﻣﯿﻦ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﻣﺴﯿﺮ ﻏﺮب را ﭘﯿﺶ رو ﺑﮕﯿﺮد.

و‬‫اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﯿﺴﺖ. ﮐﻮﻫﻬﺎي ﭘﺮ ﻓﺮاز و ﻧﺸﯿﺐ ﻫﻨﺪوﮐَﺶ(۲)اﻣﺮوزه ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺴﯿﺎري از ﮔﻮﯾﺶﻫﺎ‬ ‫و زﺑﺎنﻫﺎي ﻫﻨﺪواﯾﺮاﻧﯽ را در ﺧﻮد ﺟﺎي داده اﺳﺖ. و اﯾﻦ ﺣﮑﺎﯾﺖ از ﻧﯿﺎﮐﺎن ﻫﻨﺪواﯾﺮاﻧﯽ ﻣﺮدﻣﺎن اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬ دارد.
‫در اﯾﻦ ﺳﺎﻟﯿﺎن ﮐﻮچ ﺑﻪ اﯾﺮان و ﻫﻨﺪ اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. وارون ﻫﻨﺪ، اﯾﺮان ﻧﻪ ﭘﺮآب ﺑﻮد و ﻧﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮاي‬ ‫ﮐﺸﺎورزي. وﻟﯽ اﺗﻔﺎﻗﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻤﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺎم ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿن ﺑﮕﺬارﻧﺪ.(۳)

‫در اﯾﻦ زﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻨﻨﺪه اﺧﺘﻼﻓﺎت ارﺿﯽ و ﺟﻨﮓ ﻣﯿﺎن دو ﮔﺮوه آرﯾﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﺟﻨﮓ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي‬‫ اﯾﺮاﻧﯽ و آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي ﺗﻮراﻧﯽ(۴) ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ در اﺳﺘﻮره ﻣﻠﯽ اﯾﺮان در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ، ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ.‬ ‫اﻣﺮوزه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن واژه آرﯾﺎﯾﯽ، ﺑﻪ ﯾﺎد ﺳﻪ ﻗﻮم آرﯾﺎﯾﯽ ﭘﺎرت، ﻣﺎد و ﭘﺎرس ﻣﯽاﻓﺘﯿﻢ. اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﮐﺎﻣﻼ‬ ‫درﺳﺖ و ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ. ﭼﺮاﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻗﻮم در درون اﯾﺮان ﺳﺎﮐﻦ ﺷﺪه و دﺳﺖ ﺑﻪ راه اﻧﺪازي ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ زدﻧﺪ.‬ ‫ﻣﺎد اﯾﺮان را در ﺑﺮاﺑﺮ آﺷﻮر ﻧﮕﻪ داﺷﺖ. ﭘﺎرﺳﯿﺎن در دو دوره، روي ﻫﻢ ﺷﺸصد ﺳﺎل ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﺳﺮوري ﮐﺮدﻧﺪ و‬‫ﭘﺎرتﻫﺎ اﯾﺮان را از ﭼﻨﮕﺎل ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ رﻫﺎﯾﯽ دادﻧﺪ. وﻟﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﯾﻦ اﻗﻮام را آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺪاﻧﯿﻢ. ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ دﯾﮕﺮ اﻗﻮام آرﯾﺎﯾﯽ را ﻫﻢ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ.

‫ ﺳﮑﺎﻫﺎ و ﮐﯿﻤﺮيﻫﺎ(۵) از دﯾﮕﺮ اﻗﻮام آرﯾﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ‬ ‫از ﻣﺴﯿﺮي ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﺴﯿﺮ ﺳﻪ ﻗﻮم اﺻﻠﯽ، ﯾﻌﻨﯽ از ﻗﻔﻘﺎز وارد ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و وارون ﺳﻪ ﻗﻮم دﯾﮕﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﯿﭻ ‫ﺧﺪﻣﺘﯽ ﺑﻪ اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﻧﮑﺮدﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ.‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ دو ﺟﻠﮕﻪ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻓﻼت اﯾﺮان، ﯾﻌﻨﯽ ﺟﻠﮕﻪ ﺷﻤﺎل و ﺟﻠﮕﻪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﯿﺮون از دﺳﺘﺮس‬ ‫آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ.

در ﻣﻮرد ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﮐﻪ اداﻣﻪ ﺗﺴﻠﻂ اﯾﻼﻣﯿﺎن را ﺑﻪ روﺷﻨﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ دارﯾﻢ. وﻟﯽ درﺑﺎره اوﺿﺎع‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﻤﺎل اﯾﺮان ﭼﯿﺰي در ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﯿﺴﺖ. دور ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اوﺿﺎع آﻧﺠﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ. دﯾﻮار ﻃﺒﯿﻌﯽ‬ ‫اﻟﺒﺮز ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﻤﺎل اﯾﻦ ﮐﻮهﻫﺎ، ﺑﻪ ﻣﻮزهاي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد ﮐﻪ در آن ﺳﻨﺖﻫﺎ و رﺳﻢﻫﺎي ﮐﻬﻦ ﻧﮕﻬﺪاري‬ ‫ﺷﺪه و از ﮔﺰﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﻼت ﻣﺼﻮن ﺑﻤﺎﻧﺪ. در ﺳﺪهﻫﺎي ﺑﻌﺪ ﺑﯿﻨﻨﺪه اﯾﻦ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﻤﺎل ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺗﺼﺮف ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ در ﻣﯽآﯾﺪ.‬

--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...--...
۱ . آراراﺗﯽﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎن‬
۲ . ﺷﺮق اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺷﻤﺎل غربی ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن‬
۳ . اﺋﯿﺮﯾﺎ ﻧﺎ= آرﯾﺎ ﻧﺎ= اﯾﺮ آن= از آنِ آرﯾﺎﯾﯽﻫﺎ‬
۴ . ﺷﺎﯾﺪ اﻗﻮام ﭘﺸﺘﻮن ﺳﺎﮐﻦ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﻬﺎ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﻫﻤﺎن ﺗﻮراﻧﯽﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ.‬
۵ . در ﺧﻮاﻧﺶ ﻋﺒﺮي: ﮔﻮﻣﺮي‬

هر شب دلم بهانه ی تـــو را ، هیچ ... بگذریم ...
امشب دلم دوباره تـــو را ... ، هیــچ ... بگذریم ...

صفحه 2 از 10: « پیشین 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 پسین »

ایران /

Imperial Iranian world | شاهنشاهی جهانی ایران

برای دسترسی به این قسمت میبایست عضو انجمن شوید. درصورتیکه هم اکنون عضو انجمن هستید با استفاده از نام کاربری و کلمه عبور وارد انجمن شوید. در صورتیکه عضو نیستید با استفاده از این قسمت عضو شوید.

↑ بالا