ارسالها: 23330
#13
Posted: 11 May 2021 15:14
تمثیلات عددی، جایگزین استدلال
آنچه بر همه رساله‌های اخوان غلبه ای چشمگیر دارد، بهره‌گیری از تمثیلات عددی است. از مطالعه رسائل چنین بر می‌آید که گویا این تمثیلات، نویسندگان را از اقامه برهان بر مدعاشان بی‌نیاز ساخته‌اند. برای مثال، اخوان با تشبیه خداوند به «واحد» ـ که منشأ همه اعداد است ـ صفاتی چون وحدانیت، بساطت و علم باری را نتیجه می‌گیرند:
«اگر در این مسئله که همه اعداد از واحد تشکیل شده‌اند، تأمل کنی، آن را روشن‌ترین دلیل بر وحدانیت خداوند و چگونگی پدید آمدن اشیاء خواهی یافت؛ زیرا... نسبت خداوند به موجودات، همانند نسبت واحد به عدد است: همچنان که واحد، اصل و منشأ و اول و آخر اعداد است، خداوند نیز علت و خالق اشیاء و اول و آخر آنهاست و همچنان که واحد جزء ندارد و آن را در میان اعداد، مثل و مانندی نیست، خداوند نیز در بین مخلوقات از داشتن مثل و شبیه مبراست؛ همچنین همان گونه که واحد محیط بر همه اعداد و شمارنده آنها به حساب می‌آید خداوند نیز عالم به اشیاء و ماهیات آن هاست. تعالی الله عمّا یقول الظالمون علواً کبیراً.[۷]»
آمیختگی با نجوم و باورهای خرافه نما
اخوان الصفا به مسائلی چون سحر، طلسم و احکام نجومی بسیار اهمیت می‌دهند و فلسفه خود را با آنها می‌آمیزند. این آمیختگی به قدری است که خود آنان دربارهٔ آن می‌گویند:
«لعلّ کثیراً ممّن یقفُ علی رسائلنا هذه، یظن انّ مرادنا فی وضعها هو تعلیم علم النجوم.»[۸]
به هر رو، به گفته اخوان، انسان در هرماه از دوران هفت یا نه‌ماهه جنینی، تحت تدبیر سیاره ای خاص از سیارات هفتگانه قرار دارد[۹]و پس از تولد نیز از آنها بی‌نیاز نیست.[۱۰] همچنین، اشتیاق انسان به ماکولات و مشروبات، یا مسائل جنسی، یا فراگیری معارف، در گرو آن است که هنگام تولد، کدام سیاره بر او غالب باشد.[۱۱] اخوان برای توجیه شرعی این امور نیز گاهایی برداشته اند. آنان از یک سو علم نجوم را رهاورد هرمس (ادریس نبی) از سیری سی ساله بر گِرد فلک زحل می‌شمارند[۱۲] و از سوی دیگر، ستارگان آسمان را همان فرشتگان الهی می‌دانند که راسخان در علم (حکما و فلاسفه) می‌توانند از چگونگی تأثیر آنها بر پدیده‌های زمینی آگاه شوند.[۱۳] همچنین در نظر آنان، مخالفت برخی فقها با علم نجوم، در چیزی غیر از حرمت ذاتی آن ریشه دارد:
«انما نهوا عنه لدنّ علمَ النجوم جزءٌ من علم الفلسفة، و یکرَه النظر فی علوم الفلسفة للاحداث و الصبیان و کلّ مَن لم یتعلّم علمَ الدین.»[۱۴]
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.
صفحه 2 از 6