صفحه 139 از 270: « پیشین 1 ... 138 139 140 ... 269 270 پسین »

Attar of Nishapur | عطار نیشابوری

shaya1368

کاربر

ارسالها: 4129

#1,381 Posted: 27 Jul 2014 23:51

❁ (۷) موعظه ❁

چنین گفتست آن دانندهٔ پاک
که هر کو در مُقامر خانهٔ خاک

چنان در پاک بازی سر بر افراخت
که هرچش بود با یک دیده در باخت

گرفته توبه کرد و نیز نشکست
نه بر بیهوده چشمی داد از دست

بتوبه گرچه در پیش صف آید
ولی چشم شده کی با کف آید

عزیزا هر دمی کز دل برآری
که آن بی ذکر حق ضایع گذاری

چو چشمی دان که در می‌بازی آن را
تدارک کی توان کرد این زیان را

مده ازدست چیزی را که از عز
نیاید نیز با دست تو هرگز

shaya1368

کاربر

ارسالها: 4129

#1,382 Posted: 27 Jul 2014 23:52

❁ (۸) حکایت بزرجمهر با انوشیروان ❁

چو از بوزرجمهر افتاد در خشم
دل کسری، کشیدش میل در چشم

معمایی فرستادند از روم
که گر آنجا کنند این راز معلوم

خراجش می‌فرستیم واگرنه
جفا بیند ز ما چیزی دگر نه

حکیمان را بهم بنشاند کسری
کسی زیشان نشد آگاهِ معنی

همه گفتند این راز سپهرست
چنین کار از پی بوزرجمهرست

برون از وی کسی نشناسد این راز
بپرسید این معمّا را ازو باز

حکیم رانده را نوشیروان خواند
بدان خواری عزیزش همچو جان خواند

حکایت کرد حالی آن معماش
که جز تو کس نیارد کرد پیداش

حکیمش گفت یک حمّام خواهم
وزان پس ساعتی آرام خواهم

تنم چون اعتدالی یافت یخ خواه
به یخ بر من نویس این قصّه آنگاه

که گرچه چشمِ من کورست امّا
بدین حیلت بگویم این معمّا

چنان کردند القصّه که او گفت
که تا گفت آن معمّا و نکو گفت

بغایت شادمان شد زو دل شاه
بدو گفتا که از من حاجتی خواه

حکیمش گفت چون این روی دیدی
که کورم کردی ومیلم کشیدی

کنون آن خواهم از تو ای سرافراز
که بس سرگشته‌ام چشمم دهی باز

شهش گفتا که من این کی توانم
تو خود دانی که من این می‌ندانم

حکیمش گفت ای شاه سرافراز
چو نتوانی که چشم من دهی باز

مکن تندی ز کس چیزی ستان تو
که گر خواهی توانی دادش آن تو

چرا می‌بستدی چیزی که از عز
عوض نتوانی آن را داد هرگز

ترا هر یک نفس دُرّی عزیزست
وزین دُرّت گرامی‌تر چه چیزست

مده بر باد این گوهر ببازی
که گر خواهی که بازآری چه سازی

تو می‌باید که هر دم پیش آئی
تو هر دم تا بکی با خویش آئی

بنفشه چون نهٔ نرگس نبودی
چرا چون این و آن کور و کبودی

همه چون رعد بانگی بی‌درنگی
همه چون بُرجِ عقرب کور و لنگی

ترا از تو هزاران پرده در پیش
چگونه ره بری یک ذرّه در خویش

تو بی‌خویشی اگر با خویش آئی
ز خیل پس روان در پیش آئی

نخواهندت بخود هرگز رها کرد
ترا بس عمر می‌باید قضا کرد

اگر روزی تو زینجا دور مانی
چرا بیگانه و مهجور مانی

یقین می‌دان که چون آن آشنائی
پدید آید نماند این جدائی

shaya1368

کاربر

ارسالها: 4129

#1,383 Posted: 27 Jul 2014 23:53

❁ (۹) حکایت آن مرغ که در سالی چهل روز بیضه نهد ❁

یکی مرغیست اندر کوه پایه
که در سالی نهد چل روز خایه

به حد شام باشد جای او را
به سوی بیضه نبوَد رای او را

چو بنهد بیضه در چل روز بسیار
شود از چشمِ مردم ناپدیدار

یکی بیگانه مرغی آید از راه
نشیند بر سر آن بیضه آنگاه

چنان آن بیضها زیر پر آرد
که تا روزی ازو بچّه برآرد

چنانشان پرورد آن دایه پیوست
که ندهد هیچکس را آن قدر دست

چو جَوقی بچّهٔ او پر برآرند
بیک ره روی در یکدیگر آرند

درآید زود مادرشان بپرواز
نشیند بر سر کوهی سرافراز

کند بانگی عجب از دور ناگاه
که آن خیل بچه گردند آگاه

چو بنیوشند بانگِ مادر خویش
شوند از مرغِ بیگانه برخویش

بسوی مادر خود بازگردند
وزان مرغ دگر ممتاز گردند

اگر روزی دو سه ابلیس مغرور
گرفتت زیرِ پر هستی تو معذور

که چون گردد خطاب حق پدیدار
بسوی حق شوی ز ابلیس ناچار

چنان شو تو که گر آید اجل پیش
تنت مانده بوَد جان رفته بی‌خویش

اگر پیش از اجل مرگیت باشد
ز مرگ جاودان برگیت باشد

چراغی در بیابانست جانت
که مشکات تن آمد سدِّ آنت

چو این مشکات برخاست آن بیابان
شود جاوید چون خورشید تابان

عجایب در دلت بیش از شمارست
تو گر آگه شوی بسیار کارست

بنو هر دم تو در دین پیش می‌آی
ز خود میرو همی با خویش می‌آی

که درهر بیخودی و در خودی تو
کنی از پس جهانی پُر بَدی تو

که تا از هر بَدی اندر ره راز
جهانی نیکوئی یابی عوض باز

بهرچت او دهد دلشاد می‌باش
وگر ندهد خوش و آزاد می‌باش

از آنجا هرچه آید باز ندهی
وگر بد آیدت آواز ندهی

shaya1368

کاربر

ارسالها: 4129

#1,384 Posted: 28 Jul 2014 00:02

❁ (۱۰) حکایت بهلول و حلوا و بریان ❁

چو غالب گشت بر بهلول سوداش
زُ بَیده داد بریانی و حلواش

نشست و شاد می‌خورد، آن یکی گفت
که می‌ندهی کسی را، او برآشفت

که حق چون این طعامم این زمان داد
چگونه این زمان با او توان داد

ترا هرچ او دهد راضی بدان باش
وگر دستت دهد هم داستان باش

که هر حکت که از پیشان روانست
تو نشاسی و درخورد تو آنست

✿ ✿ ✿ ✿ ✿ ✿ ✿ ✿ ✿ ✿

❁ (۱۱) سؤال موسی از حق سبحانه و تعالی ❁

مگر پرسید موسی ازخداوند
که ای دانندهٔ بی‌مثل و مانند

ز خلقان کیست دشمن گیر یا دوست
که هم محتاج و هم درویشِ تو اوست

خدا گفت او رهین نعمت ماست
کسی کو سرکشد از قسمت ماست

کسی کز قسمت ما در نفیرست
اگر روزست و گر شب در ز حیرست

✿ ✿ ✿ ✿ ✿ ✿ ✿ ✿ ✿ ✿

❁ (۱۲) پند کسری ❁

چنین گفتست کسری باربدرا
که بی‌اندوه اگر خواهی تو خود را

حسد بیرون کن از دل شاد گشتی
ز حق راضی شو و آزاد گشتی

shaya1368

کاربر

ارسالها: 4129

#1,385 Posted: 28 Jul 2014 00:07

❁ (۱۳) مناجات آن بزرگ با حق تعالی ❁

سحرگاهی بزرگی در مناجات
زبان بگشاد وگفت ای قایم الذات

من از تو راضیم هم روز و هم شب
تو از من نیز راضی باش یا رب

چنین گفت او که آوازی شنیدم
که در دعوی ترا کذّاب دیدم

اگر خود بودئی راضی ز ما تو
زما کی جستئی هرگز رضا تو

اگر راضی شدی از ما تو مجنون
رضای ما چرا جستی تو اکنون

کسی کو در رضا عین کمالست
چو راضیست او رضا جستن محالست

اگر تو راضئی از ما چه جوئی
وگرنه خویش را راضی چه گوئی

رضا ده صبر کن بنشین و مخروش
چه سودا می‌پزی مستیز و کم جوش

زمانی در تمّنای محالی
زمانی در جوال صد خیالی

سخن می‌نشنوی یک ذرّه آخر
که گشتی از محالی غِرّه آخر

shaya1368

کاربر

ارسالها: 4129

#1,386 Posted: 28 Jul 2014 00:08

❁ (۱۴) حکایت شعبی و آن مرد که صعوۀ گرفته بود ❁

چنین گفتست شعبی مردِ درگاه
که شخصی صعوهٔ بگرفت در راه

بدو آن صعوه گفت ازمن چه خواهی
وزین ساق و سر و گردن چه خواهی

گرم آزاد گردانی ز بندت
در آموزم سه حرف سودمندت

یکی در دست تو گویم ولیکن
دُوُم چو بر پَرم بر شاخِ ایمن

سیُم چون جای تیغِ کوه جویم
ز تیغ کوه آن با تو بگویم

بصعوه گفت بر گوی اوّلین راز
زبان بگشاد صعوه کرد آغاز

که هرچ از دست شد گر هست جانی
برو حسرت مخور هرگز زمانی

رها کردش بقول خویش از دست
که تا شد در زمان بر شاخ بنشست

دوم گفتا محالی گر شنیدی
مکن باور چون آن ظاهر ندیدی

بگفت این و روان شد تا سر کوه
بدو گفت ای ز بدبختی در اندوه

درونم بود دو گوهر قوی حال
که هر یک داشت وزن بیست مثقال

مرا گر کشتئی گوهر ترا بود
مرا از دست دادی بس خطا بود

دل آن مرد خونین شد ز غیرت
گرفت انگشت در دندانِ حیرت

بصعوه گفت باری آن سیُم حرف
بگو چون گشت بحر حسرتم ژرف

بدو گفتا نداری ذرّهٔ هوش
که شد دو حرفِ پیشینت فراموش

چو زان دو حرف نشنیدی یکی راست
سیُم را ازچه باید کرد درخواست

ترا گفتم مخور بر رفته حسرت
مکن باور محال ای پاک سیرت

تو بر رفته بسی اندوه خوردی
محالی گفتمت تصدیق کردی

دو مثقالم نباشد گوشت امروز
چهل مثقال دو دُرّ شب افروز

چگونه نقد باشد در درونم
ترا دیوانه می‌آید کنونم

بگفت این و بپرّید از سر کوه
بماند آن مرد در افسوس و اندوه

کسی کو از محال اندیشه دارد
شبانروزی تحیر پیشه دارد

قدم نتوان نهاد آنجا که خواهی
بفرمان رَو بفرمان کن نگاهی

که هر کو نه بامر حق قدم زد
چو شمع از سر برآمد تا که دم زد

shaya1368

کاربر

ارسالها: 4129

#1,387 Posted: 28 Jul 2014 00:09

❁ (۱۵) حکایت زنبور با مور ❁

یکی زنبور می‌آمد ز خانه
بغایت بیقرار و شادمانه

مگر موری چنان دلشاد دیدش
ز حکم بندگی آزاد دیدش

بدو گفتا چرا شادی چنین تو
که از شادی نگنجی در زمین تو

جوابش داد آن زنبور کای مور
چرا نبوَد ز شادی در دلم شور

که هر جائی که می‌باید نشینم
زهر خوردی که می‌خواهم گزینم

بکام خویش می‌گردم جهانی
چرا اندوهگین باشم زمانی

بگفت این پاسخ و چون تیرِ پرتاب
روان شد تا یکی دکّان قصاب

مگر از گوشت آنجا شهلهٔ بود
در آن زنبور در زد نیش را زود

همی زد از قضا قصّاب ساطور
ز زخم او دو نیمه گشت زنبور

بخاک افتاد حالی تا خبر داشت
درآمدمور ازو یک نیمه برداشت

بزاری می‌کشیدش خوار در راه
زبان برداشته می‌گفت آنگاه

که هر کو آن خورد کو را بوَد رای
نشیند بر مراد خویش هرجای

همه آنچش نباید دید ناکام
همه همچون تو آن بیند سرانجام

کسی کو بر مراد خود کند زیست
چو تو میرد ببین تا آخرت چیست

چو گام از حدِّ خود بیرون نهادی
بنادانی قدم در خون نهادی

غرور و کبر کم باید گرفتن
ره خُلق و کرم باید گرفتن

کم از یک جَو مر او را زورِ بازوست
که وزن کوه قافش در ترازوست

کم آزاری گزین و بُردباری
کزین نزدیکتر راهی نداری

shaya1368

کاربر

ارسالها: 4129

#1,388 Posted: 28 Jul 2014 00:21

❁ (۱۶) حکایت پیغامبر و کنیزک حبشی ❁

چنین نقلست از سلمان که یک روز
نشسته بود صدر عالم افروز

یکی حبشی کنیزک روی چون نیل
درآمد از در مسجد بتعجیل

ردای مصطفی بگرفت ناگاه
که بامن نِه زمانی پای در راه

مهمّی دارم و اکنون توان کرد
ندارم خواجه اینجا چون توان کرد

توئی هر بی کسی را یار امروز
منم بی کس فتاده کار امروز

سخن می‌گفت و گرم آنگاه می‌رفت
ردایش می‌کشید و راه می‌رفت

پیمبر دم نزد با او روان شد
وزو نستد ردا و همچنان شد

ز خُلق خود نپرسیدش پیمبر
کز اینجا تا کجا آیم بره بر

خوشی می‌رفت با او چون خموشی
که تا بُردش بر گندم فروشی

زبان بگشاد و گفت ای سیّد امروز
ز گرسنگی دلی دارم همه سوز

من اکنون رشته‌ام این پشم اندک
بده وز بهرِ من گندم خر اینک

پیمبر بستد و گندم خریدش
برآورد و بدوش اندر کشیدش

ببُرد آن تا وثاق آن کنیزک
بقبله کرد پس روی مبارک

که یا رب گر درین کار پرستار
مقصِّر آمدم ناکرده انگار

بفضل خود درین کار و درین رای
اگر تقصیر کردم عفو فرمای

برای بندهٔ گندم خریدم
ز خُلق و حلم حمّالی گُزیدم

ز بس خجلت زبان با حق گشاده
برای عذر بر پای ایستاده

جوانمردا کَرَم بنگر وفا بین
نظر بگشای و خُلقِ مصطفی بین

درین موضع ز جان و تن چه خیزد
زرعنایان تر دامن چه خیزد

shaya1368

کاربر

ارسالها: 4129

#1,389 Posted: 28 Jul 2014 00:33

❁ (۱۷) حکایت آن مرد که پیش فضل ربیع آمد ❁

یکی پیری مشوّش روزگاری
بر فضل ربیع آمد بکاری

ز شرم وخجلت و درویشی خویش
ز عجز و پیری و بی‌خویشی خویش

سنانی تیز بود اندر عصایش
نهاد از بیخودی بر پشتِ پایش

روان شد خون ز پای فضل حالی
برآمد سرخ و زرد آن صدرّ عالی

نزد دم تا سخن جمله بیان کرد
بلطفی قصّه زو بستد نشان کرد

چو پیر از پیشِ او خوش دل روان شد
ز زخمش فضل آنجا ناتوان شد

بزرگی گفت آخر ای خداوند
چرا بودی بدرد پای خرسند

یکی فرتوت پایت خسته کرده
تو گشته مستمع لب بسته کرده

چو از پای تو آخر خون روان شد
توان گفتن که از پس می‌توان شد

چنین گفت او که ترسیدم که آن پیر
خجل گردد خورد زان کار تشویر

ز جرم خویشتن در قهر ماند
ز حاجت خواستن بی بهر ماند

ز بار فقر چندان خواری او را
روا نبود چنین سرباری او را

زهی مهر و وفا و بُردباری
وفاداری نگر گر چشم داری

چنین فضلی که صد فصل ربیعست
ز فضل حق نه از فضل ربیعست

تو مردی ناجوانمردی شب و روز
اگر مردی جوانمردی در آموز

مجوی ای خاک چون آتش بلندی
چو توخاکی مشو آتش بتندی

اگر آن پیشگه می‌بایدت زود
درین ره خاکِ ره می‌بایدت بود

shaya1368

کاربر

ارسالها: 4129

#1,390 Posted: 28 Jul 2014 00:34

❁ (۱۸) حکایت بهلول ❁

یکی می‌رفت در بغداد بر رخش
تو گفتی بود در دعوی جهان بخش

پس و پیشش بسی سرهنگ می‌شد
بمردم بر ازو ره تنگ می‌شد

ز هر سوئی خروش طَرِّقوا بود
که بردابرِدِ او از چارسو بود

مگر بهلول مشتی خاک برداشت
بشد وان خفیه‌اش پیش نظر داشت

که چندین کبر از خاکی روا نیست
که گر فرعون شد خواجه خدا نیست

بدین ترتیب رَو تا اهلِ بازار
همه بنهاده دام از بهرِ مردار

چو مطلوب کسی مردار باشد
کجا با سرِّ قدسش کار باشد

صفحه 139 از 270: « پیشین 1 ... 138 139 140 ... 269 270 پسین »

شعر و ادبیات /

Attar of Nishapur | عطار نیشابوری

این تاپیک بسته شده. شما نمیتوانید چیزی در اینجا ارسال نمائید.

↑ بالا