صفحه 1 از 24: 1 2 3 4 5 ... 21 22 23 24 پسین »

Simin Behbahani | سیمین بهبهانی

shakaat

کاربر

ارسالها: 6350

#1 Posted: 4 Jul 2012 16:35

سیمین بهبهانی

سیمین بهبهانی+Simin Behbahani+زندگینامه+زندگینامه سیمین بهبهانی+بیوگرافی+بیوگرافی سیمین بهبهانی+زندگینامه کامل سیمین بهبهانی+اشعار سیمین بهبهانی+آثار سیمین بهبهانی+سه تار شکسته+جای پا+ چلچراغ+مرمر+رستاخیز+خطی ز سرعت و آتش+دشت ارژن+کاغذین جامه+یک دریچه آزادی+مجموعه اشعار+کل اشعار سیمین بهبهانی

shakaat

کاربر

ارسالها: 6350

#2 Posted: 6 Jul 2012 05:43

بیوگرافی

سیمین خلیلی معروف به سیمین بـِهْبَهانی (زادهٔ ۲۸ تیر ۱۳۰۶ تهران - درگذشته ۲۸ مرداد ۱۳۹۳ تهران) نویسنده و غزل‌سرای معاصر ایرانی و از بنیان‌گذاران کانون نویسندگان ایران بود. سیمین بهبهانی در طول زندگی‌اش بیش از ۶۰۰ غزل‌ سرود که در ۲۰ کتاب منتشر شده‌اندشعرهای سیمین بهبهانی موضوعاتی هم‌چون عشق به وطن، زلزله، انقلاب، جنگ، فقر، تن‌فروشی، آزادی بیان و حقوق برابر برای زنان را در بر می‌گیرند..او به خاطر سرودن غزل فارسی در وزن‌های بی‌سابقه به «نیمای غزل» معروف است

زندگی شخصی

سیمین خلیلی معروف به سیمین بهبهانی در بیست و هشتم تیر ۱۳۰۶ خورشیدی برابر با ۲۰ ژوئیه ۱۹۲۷ میلادی در تهران به دنیا آمده بود. وی فرزند عباس خلیلی (شاعر و نویسنده و مدیر روزنامه اقدام) بود. حاج میرزا حسین حاج میرزاخلیل مشهور به میرزا حسین خلیلی تهرانی که از رهبران مشروطه بود، عموی پدر او و علامه ملاعلی رازی خلیلی تهرانی پدربزرگ اوست. پدرش عباس خلیلی (۱۲۷۲ نجف - ۱۳۵۰ تهران) به دو زبان فارسی و عربی شعر می‌گفت و حدود ۱۱۰۰ بیت از ابیات شاهنامه فردوسی را به عربی ترجمه کرده بود و در ضمن رمان‌های متعددی را هم به رشته تحریر درآورد که همگی به چاپ رسیدند.

مادر او فخرعظما ارغون (۱۳۱۶ ه. ق - ۱۳۴۵ ه. ش) دختر مرتضی قلی ارغون (مکرم السلطان خلعتبری) از بطن قمر خانم عظمت السلطنه (فرزند میرزا محمد خان امیرتومان و نبیره امیر هدایت الله خان فومنی) بود. فخر عظما ارغون فارسی و عربی و فقه و اصول را در مکتبخانه خصوصی خواند و با متون نظم و نثر آشنایی کامل داشت و زبان فرانسه را نیز زیر نظر یک مربی سوئیسی آموخت. او همچنین از زنان پیشرو و از شاعران موفق زمان خود بود و در انجمن نسوان وطن‌خواه عضویت داشت و مدتی هم سردبیر روزنامه آینده ایران بود. او همچنین عضو کانون بانوان و حزب دموکرات بود و به عنوان معلم زبان فرانسه در آموزش و پرورش خدمت می‌کرد.

نشسته از چپ (ردیف اول): سیمین بهبهانی، مهدی اخوان ثالث، ابوالحسن نجفی، محمدعلی سپانلو و شهرزاد سپانلو؛ ایستاده: اسماعیل نوری اعلا؛ نشسته از چپ (ردیف دوم): نعمت آزرم، حسن پستا، محمود مشرف آزاد تهرانی، ۱۳۵۹
پدر و مادر سیمین که در سال ۱۳۰۳ ازدواج کرده بودند، در سال ۱۳۰۹ از هم جدا شدند و مادرش با عادل خلعتبری (مدیر روزنامه آینده ایران) ازدواج کرد و صاحب سه فرزند دیگر شد.

سیمین بهبهانی در سال ۱۳۲۵ با حسن بهبهانی ازدواج کرد و به نام خانوادگی همسر خود شناخته شد و از سال ۱۳۳۰ به عنوان آموزگار آغاز به کار کرد. او در سال ۱۳۳۷ وارد دانشکده حقوق شد، حال آنکه در رشته ادبیات نیز قبول شده بود. در سال ۱۳۴۹ از حسن بهبهانی جدا شد و در همان سال با منوچهر کوشیار که در دوران دانشجویی با او آشنا شده‌بود، ازدواج کرد.

زندگی حرفه‌ای

او سال‌ها در آموزش و پرورش با سمت دبیری کار کرد. سیمین بهبهانی سی سال-از سال ۱۳۳۰ تا سال ۱۳۶۰- تنها به تدریس اشتغال داشت و شغلی مرتبط با رشتهٔ حقوق را قبول نکرد.

در ۱۳۴۸ به عضویت شورای شعر و موسیقی در آمد. سیمین بهبهانی، هوشنگ ابتهاج، نادر نادرپور، یدالله رویایی، بیژن جلالی و فریدون مشیری این شورا را اداره می‌کردند. در سال ۱۳۵۷ عضویت در کانون نویسندگان ایران را پذیرفت.

سیمین بهبهانی پیش از انقلاب برای رادیو ترانه هم می‌سرود و خوانندگانی چون شجریان، الهه، گلپایگانی، داریوش، ایرج، عارف، سپیده، کورس سرهنگ زاده، رامش، عهدیه، سیما بینا، پوران، دلکش و مرضیه... سروده‌های وی را خوانده‌اند. سیمین بهبهانی مدتی هم عضو شورای موسیقی رادیو و تلویزیون ملی ایران بود.

در ۱۳۷۸ سازمان جهانی حقوق بشر در برلین مدال کارل فون اوسی یتسکی را به سیمین بهبهانی اهدا کرد. در همین سال نیز جایزه لیلیان هیلمن / داشیل هامت را سازمان دیدبان حقوق بشر به وی اعطا کرد.

در هفتم شهریور سال ۱۳۹۲ (۲۹ اوت ۲۰۱۳) جایزه یانوش پانونیوش (Janus Pannonius) از سوی انجمن قلم مجارستان، در شهر پچ کشور مجارستان با حضور سیمین به وی اهدا شد. این جایزه شامل تندیس و پنجاه هزار پوند بود.در این مراسم، فرزانه میلانی مترجم آثار سیمین به زبان انگلیسی نیز حضور یافت.
سیمین شعر معروف «دوباره می‌سازمت وطن» را در سال ۱۳۵۹ سرود. این ترانه توسط داریوش اقبالی خواننده ایرانی اجرا شد.

باراک اوباما رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در پیامی تلویزیونی به ایرانیان به مناسبت فرارسیدن نوروز ۱۳۹۰، ترجمه‌ای انگلیسی از غزل دوباره می‌سازمت وطن سیمین بهبهانی را خواند

shakaat

کاربر

ارسالها: 6350

#3 Posted: 6 Jul 2012 05:44

فعالیت‌های اجتماعی

سیمین بهبهانی در سال ۱۳۶۷ و در بحبوحه قتل‌عام زندانیان سیاسی شعری سرود تحت عنوان ای مادران.

سیمین بهبهانی در تجمع اعتراضی جنبش زنان ایران در پارک دانشجو مورد حمله ماموران نیروی انتظامی قرار گرفت. وی از ماموری که او را مورد ضرب‌وشتم قرار داده‌بود، به قوه قضائیه شکایت کرد اما در نهایت به گفته نسرین ستوده، وکیل سیمین بهبهانی «پرونده بسته شد»
سیمین بهبهانی در تاریخ ۱۰ شهریور ۱۳۸۷، در اعتراض به «لایحه حمایت از خانواده» به‌همراه جمعی از فعالان حقوق زنان در مجلس شورای اسلامی حضور یافت و خطاب به نماینده‌ای گفت: «آقا جان من به شما رای ندادم، چون اصلا مجلس شما را قبول ندارم، اما آمده‌ام این‌جا به شما بگویم که به مردمی که به‌تان رای داده‌اند، خیانت نکنید و اجازه ندهید مجلس لایحه‌ای را تصویب کند که به ضد زنان ایران است»

بهبهانی، در روز ۱۷ اسفند ۱۳۸۸، هنگامی که قرار بود برای انجام معالجات پزشکی و سخنرانی در روز جهانی زن به پاریس برود، با ممانعت ماموران امنیتی روبرو شد. ماموران با توقیف گذرنامه‌اش در فرودگاه، به او اعلام کردند که «ممنوع‌الخروج است»

وی تا هنگام مرگ ریاست افتخاری هیئت امنای کتابخانه صدیقه دولت‌آبادی را برعهده داشت.

بیماری و درگذشت

سیمین بهبهانی که به علت مشکلات تنفسی و قلبی در بیمارستان پارس تهران بستری بود وی از پانزدهم مرداد در کما به سر می‌برد و سرانجام ساعت یک بامداد روز سه شنبه، ۲۸ امرداد ۱۳۹۳ خورشیدی برابر با ۱۹ اوت ۲۰۱۴ میلادی، در سن ۸۷ سالگی درگذشت.پیکر او با حضور مردم و ادیبان و هنرمندان از مقابل تالار وحدت تشییع شد و در بهشت زهرا در مقبره خانوادگی و کنار پدرش به خاک سپرده شد.

تشییع و خاک‌سپاری

مراسم تشییع سیمین بهبهانی، شاعر پرآوازه ایرانی، امروز جمعه ۳۱ مرداد، از مقابل تالار وحدت در تهران برگزار شد. در این مراسم محمود دولت‌آبادی‌، محمدرضا شجریان‌، جواد مجابی‌، ابوالحسن تهامی‌ (دوبلور و داماد سیمین بهبهانی) و علی بهبهانی (پسر او) سخن گفتند. همچنین شهرام ناظری‌، همایون شجریان و صدیق تعریف قطعاتی از شعرهای سیمین بهبهانی را به صورت آواز اجرا کردند. پیکر او در گورستان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

محمدرضا شجریان با اشاره به آفتاب گفت: وقتی معاون هنری گفتند که نشده سایه‌بان درست کنند، گفتم مهم نیست؛ تحمل مردم ما بیش‌تر از این‌حرف‌هاست.

روز وداع خورشید...

همایون شجریان قطعه "رفت این سوار کولی" سیمین بهبهانی را خواند.

وصیت کرده ام بعد از مرگم؛ همراه من
دوتا فنجان چای هم دفن کنند!!
شاید صحبت های من با خدا به درازا کشید...
بهرحال دلخوریها کم نیست ازبندگانش ...
همانهایی که بی اجازه واردشدند
خودخواهانه قضاوت کردند
بی مقدمه شکستند
وبی خداحافظی رفتند!

سیمین بهبهانی
يادش گرامي باد

ویرایش شده توسط: shakaat

shakaat

کاربر

ارسالها: 6350

#4 Posted: 6 Jul 2012 05:44

کتاب‌شناسی

سه‌تار شکسته (۱۳۳۰/۱۹۵۱)
جای پا (۱۳۳۵/۱۹۵۴)
چلچراغ (۱۳۳۶/۱۹۵۵)
مرمر (۱۳۴۱/۱۹۶۱)
رستاخیز (۱۳۵۲/۱۹۷۱)
خطی ز سرعت و از آتش (۱۳۶۰/۱۹۸۰)
دشت ارژن (۱۳۶۲/۱۹۸۳)
گزینه اشعار (۱۳۶۷)
درباره هنر و ادبیات (۱۳۶۸)
آن مرد، مرد همراهم (۱۳۶۹)
کاغذین‌جامه (۱۳۷۱/۱۹۹۲)
کولی و نامه و عشق (۱۳۷۳)
عاشق‌تر از همیشه بخوان (۱۳۷۳)
شاعران امروز فرانسه (۱۳۷۳) [ترجمه فارسی از اثر پیر دوبوادفر، چاپ دوم :۱۳۸۲]
با قلب خود چه خریدم؟ (۱۳۷۵/۱۹۹۶)
یک دریچه آزادی (۱۳۷۴/۱۹۹۵)
مجموعه اشعار (۲۰۰۳)
یکی مثلاً این که (۲۰۰۵)
با مادرم هم‌راه ـ زندگی‌نامه خود نوشت(۱۳۹۰)
شعر زمان ما (۱۳۹۱)
مجموعه اشعار سیمین بهبهانی (۱۳۹۱)

ویرایش شده توسط: shakaat

shakaat

کاربر

ارسالها: 6350

#5 Posted: 6 Jul 2012 05:47

سیمین بهبهانی از نگاه دیگران

سیمین بهبهانی و سپهر رنگین کمانی اش

فرزانه ميلانی

در تاریخ کهن ادبيات فارسي شاید هيچ شاعري چون سیمین بهبهانی مورد تمجید شاعران همروزگارش نبوده است؛ نه تنها برای نوآوری هایش در غزل بلکه به خاطر عشق اش به آزادی و عدالت و احترامش به حرمت و شأن انسان

اين حرف آخرين است
‌اين جا سخن زسيمين است
‌از صعوه نيست
‌زشاهين است
وقتي
‌بردوش خود رداي شهامت
‌برقلب خويش ناوک تهمت را
هموار مي کند
من ‌تنها به جز سپاس و ستايش سرودنم ‌
کاري نمي کنم ‌
افسوس می خورم که چرا
هرگز در اين دقايق بحراني
‌اسطوره‌ي شهامت و رادي را
ياري نمي کنم ‌
بردست آن الهه قول و غزل، بسي
‌بايست بوسه زد.

امّا تنها در سال هاي اخير است که کتاب ها و نوشته های فراوان آثار بهبهاني را بررسیده اند. محبوبيت و اهميت او به حدي رسيده که علي دهباشي در کتابش در بارۀ او مي نويسد: «از سه سال قبل که اين کار را آغاز کردم تا آخرين روزي که کتاب را به حروفچيني سپردم، مقاله، نامه و پيام از سوي دوستداران سيمين بهبهاني مي رسيد که اگر قرار بود مجموعۀ اين مقالات و. . . را منتشر کنيم کار اين کتاب به سه مجلد مي رسيد.»

با این همه، هنوز در زمينۀ نقد ادبي جای بررسی های بیشتر برای آثار و کارنامۀ این شاعر سرشار از شور زندگی و آزادی باقی است. البته بهبهاني هرگز بافت زبان، سبک و سياق، بینش فلسفي و رنگ و زنگ معاني و مضامين اشعار خود را در خدمت همه پسند کردن آثارش ننهاده است. و چنان است که می گوید

وقتي که سيم حکم کند، زر خدا شود
وقتي دروغ داور هر ماجرا شود
وقتي هوا -- هواي تنفس، هواي زيست --
سرپوش مرگ بر سر صدها صدا شود
وقتي در انتظار يکي پاره استخوان ‌
هنگامه يي زجنبش دمها به پا شود
وقتي که سوسمار صفت، پيش آفتاب
‌يک رنگ، رنگها شود و رنگها شود
وقتي که دامن شرف و نطفه گير شرم ‌
رجاله خيز گردد و پتياره زا شود
بگذار در بزرگي اين منجلاب ياس
‌دنياي من به کوچکي انزوا شود.

جوامع ایرانی بیرون از وطن بهبهاني را بارها بزرگ داشته اند و در سال های اخیر سازمان های گوناگون ادبی و فرهنگی در جهان به تحسین و تقدیر او برخاسته اند. اگر در زادگاهش آن چنان که باید به بزرگداشتش نرفته اند شاید به خاطر محبوبیت عالمگیر سروده های آزادی طلبانه و بیداد ستیزش باشد.

ترکه نيستم که شوم خم، کاج استوار بلندم ‌
بامن است ذات صلابت، گرچه قطعه قطعه کنندم
‌بادلي چو آينه صافي برکه يي به بام نشسته ‌
بي ثمر نبود و نبادا نقش اگر بر آب فکندم
. . . بيد را بگو که بلرزد، باد را بگو که بتازد
ننگ بيد و باد مبادم، کاج استوار بلندم

هدف این نوشته مروری کوتاه بر هشت خصيصۀ شاخص سروده های شاعری است که در هيچ قاب و قالب واحدي نمي گنجد و آثارش را باید از زوايا و ديدگاه هاي گوناگون بررسید. این هشت ويژگي که در مجموع به شعر بهبهانی رنگ خاصي داده اند عبارتند از کيفيت و کميت آثار، حق طلبي و حق گوئي مستمر، بهره جوئی خلّاق از قالب و محتوا و مخاطب غزل که خفته در بستر احتضار می پنداشتنش، بازخواني مفاهيم غزل و شأن غزلسرا، امکانات بياني و روايي تازه در شکل مالوف غزل و سرانجام خانگي کردن تجدد ادبی.

ویرایش شده توسط: shakaat

shakaat

کاربر

ارسالها: 6350

#6 Posted: 6 Jul 2012 05:48

بهبهاني همچون منبت کاري زبردست از بن مايه هاي گوناگون فرهنگ ايران الهام گرفته و سروده هائی پر محتوا با مضامینی بس گسترده بر خامه آورده است. بسیاری از این سروده ها،گذشته از پرداختن به نکاتی معطوف به هستي آدمي و پرسش هاي ازلي/ ابدي، اشاره های بس ظريف به متون مذهبي دارد. او از آيات قرآني و احاديث اسلامي، از سخنان بودا و عيسي مسيح، از اسطوره ها، ضرب المثل ها و متل های ایرانی و افسانه های مردمی بهره مي گيرد. اشعارش گاه مایه از فلسفه و تاريخ دارند و گاه از طنز عامیانه. بهبهانی به آثار هنر و ادب غربیان نیز بی عنایت نیست. از عروسي فيگارو و والتز دانوب آبي ياد مي کند و از بينوايان ويکتور هوگو.
در سال های اخیر، امّا، بسیاری از سروده های بهبهانی بازتاب اندوه و دغدغۀ خاطر او نسبت به رویدادهای مصیبت باری بوده است که در میهنش رخ داده. در این سروده ها است که او تجربۀ تلخ هم میهنانش را به رشته می کشد؛ از جنگ و انقلاب و ارعاب و زورگوئی و ستمگری شکوه مي کند؛ به سوگ دانشجویانی که در یورش به خوابگاهشان جان داده اند مي نشيند و زندانيان سياسي را به یاد می آورد و براي جنازه هاي سوراخ سوراخ شده و اعداميان بي دادگاه و بي دادرسي اشک غم مي فشاند؛ دربارۀ گرسنگی بی نوایان، تعطيل دانشگاه ها، تجمع و اعتراض منتقدان، بستن کانون نويسندگان و توقیف روزنامه ها و مجلات مي سراید؛ سنگسار زني بي گناه و شلاق خوردن مردي تحقير شده در ميدان شهر را به خاطرۀ تاریخ می سپرد و به هر فرصتی از مرگ آزادی سخن می گوید؛ از فساد و ريا سخن به ميان مي آورد و در همان حال به زباني بي پروا دريافت و تعبيري مستقيم از عشق و بوس و بر و آغوش مي دهد.
بهبهانی با همۀ دلبستگي عميقش به ايران در جهاني فراخ و بي مرز مأمن مي گزيند. جهاني که کروي شکل است و شرق و غرب و يمين و يسار برنمي تابد. اين جهان گسترده و بي مرز، اين تنوع و درهم تنيدگي ديدگاه ها و اين دانش گسترده و بي تکلف اگر در ادبيات معاصر فارسي بي نظير نباشد مسلماً کم نظير است.
ولي نه تنها کيفيت سروده هاي بهبهاني که کمیّت آثارش نیز به او جائی استثنائی در عرصۀ ادب معاصر ایران داده است. اگر اندگي بيش از 50 شعر از قرّةالعين به جاي باقي مانده، اگر پروين اعتصامي در طول 20 سال شاعري 210 شعر سروده که اندکي بيش از 5000 بيت است، اگر فروغ فرخ زاد به اعتبار 128 شعر بديع که در طول 15 سال سروده جايگاه ويژه اي در ادب فارسي به خود تخصيص داده، بهبهاني تا به امروز بيش از 600 قطعه شعر در 16 مجموعه منتشر کرده است.

ویرایش شده توسط: shakaat

shakaat

کاربر

ارسالها: 6350

#7 Posted: 6 Jul 2012 05:48

افزون بر سرودن شعر، بهبهانی يادواره اي از همسر دومش، منوچهر کوشيار، با عنوان «آن مرد، مرد همراهم »(1369) نوشته؛ کتابي را از فرانسه به فارسي ترجمه کرده («شاعران امروز فرانسه» 1379)؛ دو مجموعه داستان کوتاه و خاطره منتشر کرده، «با قلب خود چه خريدم؟» (1375) و «کليد و خنجر» (1379)؛ بيش از 300 ترانه سروده؛ دو مقدمه بديع بر ديوان پروين اعتصامي و گزينه اي از شعرهاي لعبت والا، «پرگشودن ها به هواي پرواز» (1385)، نوشته؛ مؤخره اي بر کتابي در بارۀ دون خوان فراهم آورده و در روز «آشتي ملي و روز زن» در باره آزادي بيان و قلم در ايران نقدی منتشر کرده که گواه دیگری بر صداقت، شهامت، و ژرف انديشي اوست.
بخشی از سروده های سیمین بهبهانی بی آن که گزاشگر خبر باشد روایت منظوم تحولات يکي از حساس ترين دوره های تاریخ معاصر ايران است. گرچه این سروده ها معلول و متأثر از وقايع زمان و دوره ای خاص است ولي از زمان و مکان فراتر مي رود، صورت کلي و عمومي و انساني پيدا مي کند و تبلور روح تاريخ به زبان زيباي شعر مي شود. گرچه در شعرهاي آغازينش به نمونه های فساد و بیداد در عرصه های گوناگون اجتماعی پرداخته («نغمه روسپي»،«رقاصه»، «طلاق»، «واسطه»،«جيب بر»، «کارگر») اما به تدريج سرنوشت
تاريخي ايران مدّ نظرش قرار گرفته و اسباب و عوامل بی عدالتی ها زمینۀ اصلی سروده هایش شده است.

نوبت اقرار زن تا چار شد،
حکم دين از رجم او ناچار شد
اين گره را دست حاکم باز کرد؛
راز پنهان فاش در بازار شد.
مؤمنان را شرع انور زد صلا؛
سينه هاشان مشرق الانوار شد.
اين يکي بربام شد، آن بردرخت؛
سنگ و نيرو محض دين ایثار شد.
کم کمک در دست ها يارا نماند؛
شوق اندک، خستگي بسيار شد.
زن هنوزش نیمه جاني مانده بود،
پاسدارش هفت جان شد، يار شد؛
تخته سيماني فراز آورد و سخت ‌
برسرش کوبيد و ختم کار شد. . . .
گفتم از امداد غيبي دان که دین ‌
با زمان همرنگ و همرفتار شد؛
عصر سيمان است و عصر سنگ نيست؛
سنگسار القصه سيمانسار شد.

بهبهاني بيداد و استبداد و تبعيض و تعصب را بر نمي تابد. مسحور و مفتون گرايش و انديشه ای خاص و یا پاي بند گروه و فرقه اي مشخص نیست. در گفتن حقیقت و ترسیم واقعیات و طلب آرمان خطر را به جان می خرد.

هیچ ظلمت، هیچ تهمت در حریمم ره ندارد
نوربخش و پاکدامن، آفتاب و آسمانم ‌
تاجي از دل هاي عاشق بر سرگيسو نهادم
‌زان که خود خود عاشقترين در حلقه عاشقترانم
‌از پي دل رفتم و دنبال هر باطل نرفتم ‌
هرچه دل گفت آن بگو، ناگفته آمد بر زبانم
‌عشق در من کرده گل، گر سنگسارم کرد بايد
تن هدف کردم؛ بيا تا سنگ را در گل نشانم

ویرایش شده توسط: shakaat

shakaat

کاربر

ارسالها: 6350

#8 Posted: 6 Jul 2012 05:50

بهبهاني انديشه و خيال را در هم آميخته و با زباني فشرده و گوشنواز با خوانندگان پیوندی عاطفی تنیده است. او با بهره جوئی از مضامين نو، و تعابير و تصاوير بکر و سبکی متنوع، در غزل، اين آشناترين و قديمي ترين شکل شعر فارسي که بيش از هزار سال در حافظۀ فارسی زبانان جای کرده و بسياري آن را «خفته» و حتي «مرده» پنداشته اند، حياتي نو دميده است. در یک کلام، غزل سنّتی را از زیر غبار چند صد ساله برکشیده و آن را به مضمون و محتوا و شکل و سبک و مخاطب تازه آراسته است.
استقبال بهبهاني از غزل سنتي به نحو‌ي حيرت آور غير سنتي است. او نوگرائی را تنها در بلندي و کوتاهي ابيات یا گسستن کامل از گذشته نیافته است. او با درهم آميختن نوين و کهن ساخت و بافتي بديع آفریده که در شکل غزل است امّا در محتوا و زبان و مخاطب و ديد با غزل سنتي تفاوت بسیار دارد. به قول ضيا موحد «سيمين بهبهاني هم به دسته عروضيان متعلق هست و هم نيست و جالب بودن قضيه هم در همين است.»

غزل های بهبهاني اغلب کشش و فضاآفريني يک قصه را دارد. او هم در شکل مالوف غزل تصرّف هائی جالب و بدیع کرده و هم آن را با شیوه های بیانی نوین تواناتر ساخته است. با استفاده از شگردهاي روايي، بهبهاني به گفت و گو و منازله مي نشيند، از طنز بهره مي گيرد، جريان سيال ذهن را به شعرش راه مي دهد و به داستانسرايي روي مي آورد. او که همچون نياي مادري اش، شهرزاد قصه گو، راوي و نقال مي شود، هرگز رویدادهای روزگار و مناسبات انساني را سياه و سفيد تأويل نمي کند. انسان ها را به دو جبهۀ متخاصمِ خوب و بد، مستضعف و مستکبر، حاکم و محکوم، زنانه و مردانه متعلق نمي داند. جهان او مالامال از تاريکي مطلق یا روشنايي محض نيست و همچون جهان شهرزاد قصه گو جهان قوس و قزح است.
بهبهانی ویژگی ها و خصايل انساني را در انحصار يک جنس يا گروهی خاص از مردمان نمی داند. می خواهد زن و مرد را بیرون از قفس تنگ تعاريف زنانگي و مردانگي ببیند و بشناسد. از همین روست که نيک و بد، زشتي و زيبايي، داد و بي داد، دوستي و دشمني، وفا و پيمان شکني زن و مرد را در کنار يکديگر گنجانده. به دیگر سخن، از آغاز کار شاعري تا به امروز زنانگي هرگز محبس ذهنيّت بهبهاني قرار نگرفته و در همه حال فراخناي سرنوشت بشري-- از زن و مرد-- مد نظرش بوده است. با اين همه، بهبهاني به اعتبار زن بودنش طبعا منظري زنانه دارد. او با تصرف کامل در بنيان غزل نه تنها به معشوق مفهومي نو داده بلکه رابطه سنتي زن و غزل را دگرگون کرده است. در اشعار غنائی اش حجاب رمز و راز از گرد مرد برگرفته شده تا حضوري جسماني يابد و هاتف و موضوع عشق شود. چنین است که زن شاعر نيز حق انتخاب و قدرت بيان يافته، معشوق را برگزيده و غزلسرا شده.

اي باتو در آميخته چون جان، تنم امشب
‌لعلت گل مرجان زده بر گردنم امشب ‌
مريم صفت از فيض تو-- اي نخل برومند! --
آبستن رسوايي فردا، منم امشب
‌اي خشکي پرهيز که جانم زتو فرسود!
روشن شودت چشم، که تر دامنم امشب ‌
مهتابي و پاشيده شدي در شب جانم
‌از پرتو لطف تو چنين روشنم امشب ‌
آن شمع فروزنده عشقم که برد رشک
‌پيراهن فانوس، به پيراهنم امشب ‌
گلبرگ نيم، شبنم يک بوسه بسم نيست ‌
رگبار پسندم، که زگل خرمنم امشب
‌آتش نه، زني گرم تر از آتشم اي دوست!
تنها نه به صورت که به معني زنم امشب ‌
پيمانۀ سيمين تنم، پر مي عشق است ‌
زنهار از اين باده، که مرد افکنم امشب!

با این همه، مظهر درخشان خلاّقیت سروده های بهبهاني را خانگي کردن تجدد باید شمرد. او با آشتي دادن مفاهيم و مقولات به ظاهر ناهمگون شرق را به غرب، نو را به کهن و الگوهاي مردانه را به منظر زنانه پيوند داده است. غزل هايش از فرهنگ دیرپای ایران بس بهره برده و از همین رو درک و فهم کامل آنها مستلزم آشنايي با اين فرهنگ است و شناخت جهانبینی نهفته در غالب آن ها نیازمند خواننده ای که معتقد به نسبيّت شناخت و حقيقت باشد و پذیرای سیر توقّف ناپذیر تجدّد.

ویرایش شده توسط: shakaat

shakaat

کاربر

ارسالها: 6350

#9 Posted: 6 Jul 2012 05:50

شايد بتوان استفاده بديع بهبهاني از سیما و سیرت کولي در اشعارش را بهترين گواه تلفيق مضامين نو با قالب غزل و بازانديشي و باز خواني مقوله هاي سنتي دانست. او نخستین شاعر معاصر ایران است که به احیا، بازسازی و نوخوانی چهرۀ آشنای کولي پرداخته و از تصويري آشنا و بومي تفسيري نا آشنا فراهم آورده است بیشتر به این نیت که بر ارج و اهميت آزادي تحرّّک تاکيد کند. چه، برای او تحرّکِ نامشروط حق و ويژگي شهروند متجدد و زير بناي آزادي انسانی است همچنان که دستیابی به آموزش و پرورش، نیل به استقلال مالی و حضور فعال در عرصه هاي اجتماعي و بالندگي در پهنه هنري نیز جملگي نيازمند آزادي تحرّّک اند.
تحرّک همزاد تجدّد و از شاخص هاي اصلي آن است. به گفتۀ میلان کوندرا، نویسندۀ توانای چک، تجدّد ادبي زماني آغاز شد که دن کيشوت مأمن و مأواي خويش را به قصد کشف جهان وا نهاد، خلوت خانه و آرامش جهان مألوف را ترک کرد و همراه يار وفادارش سانچو پانزا به استقبال مرارت و سختي رفت تا دنيايي ديگر را بيازماید

طبعاً مراد کوندرا اين نبوده که قبل از دن کيشوت ديگران ترک يار و ديار نگفته بودند. اشارۀ او را باید به اين واقعیت دانست که اگر در قرون وسطا جنگ و زيارت و نياز مالي و انگیزه های سياسي دلائل عمدۀ تحرّّک بودند با آغاز تجدّد تحرّک انگيزه هايي نو يافت و از آن پس مختص به يک قشر و گروه خاص نبود. گاه به شکل کوچ روستائيان به شهرها تجلي مي کرد و گاه همچون دن کيشوت، دلاور مانش، سوار بر مرکب نگون بختش نماد پويندگي و جويندگي مي شد. تجدّد با سير و سلوک انسان هايي آغازيد که مرزهاي ديار در خود فروبسته و منزوي را در نورديدند.
شايد بهمين خاطر ميشل فوکو معتقد بود که با ريشه گرفتن تجدّد و تثبیت آزادی و حق تحرّّک شهروند مفهوم مجازات هم دگرگون شد. اگر در جوامع سنتي کيفر بزهکار شکنجه و شلّاق و اعدام بود با تجدّد شهروند گناهکار از حق تحرّّک محروم شد و زندان به متداول ترين ابزار مجازات بدل گردید. گرچه، «زندان پر قدمت تر از آن است که بتوان گفت با تدوین قوانين جديد پدید آمده است،»ولي رونق بي سابقۀ آن در نظام کيفري چند قرن اخير مؤيد اهميتي است که جوامع متجدّد براي تحرّک آزادانۀ شهروندانشان قايل شده اند.
امّا، آن هنگام که غرب به راه تجدّد گام نهاد و تحرّّّک را يکي از اساسي ترين حقوق مدني انسان شمرد، جامعۀ ايران زنان را همچنان به عرصۀ اندرون محدود و مقیّد نگاهداشت و مانع حضور فعّالشان در فضای رو به گسترش اجتماعی شددر حالي که تحرّک برای مردان همواره ارزشي والا و ستودني قلمداد مي شد، براي زنان شکستن مرزهاي تعيين شده جايز به شمار نمي رفت. از همین رو، براي قرن ها، دیواري نمادين فضا را در ايران به دو بخش اندروني/بيروني تقسيم کرده و عرصه هاي عمومي را مختص مردان دانسته بود. نظام اجتماعي نه تنها بر پایۀ قوم و تبار و مذهب بلکه بر اساس جنسيت نيز چندپاره بود. تمايزي اساسي و شناخت شناسي ميان دنياي زن و مرد وجود داشت.
همان فرهنگي که دور خانه ها ديوار مي کشيد و زن را درون ديواري پارچه اي و سيّار محصور مي کرد، حضور وي را در فضاهاي عمومي برنمي تابيد، جاي زن آرماني را در چهار ديواري خانه می دانست و سکون او را نه تنها تشويق و ترغيب می کرد بلکه به آن مشروعيت و تقدّسی خاص می بخشید. زن ناشزه، يعني زن نافرمان و خاطي، زني بود (و هست) که بي عذر موجه و بدون توافق همسر خانه را ترک مي کرد. برعکس، زن پارسا پا از گليم خود فراتر نمي نهاد. تحرّک زنان غير لازم و حتي خطرناک و فتنه برانگيز پنداشته مي شد. گويي تفنّني خطرزا بیش نبود. فرهنگ حجاب پاسدار چنين جدايي دنياي زن و مرد بود که گاه به تحبيب و زماني به تهديد، حق حرکت آزاد را از زنان دريغ مي کرد. براي خروج از خانه، حتي براي انجام فرايض مذهبي مانند زيارت و سفر حج، زنان مزدوج نيازمند اجازۀ همسرانشان و زنان مجرد محتاج موافقت اولیائشان بودند.
باور عمومي براين بود که تحرّک زنان نتيجه اي جز هرج و مرج و بي بند و باري ندارد، زیرا زن و مرد همچون پنبه و آتش اند و اگر نيازهاي جنسي آنان محدود نشود لاجرم فتنه برمي خیزد. براي حفظ و تداوم ميراث مردانه، رفتار جنسي زنان نماد عفت قومي و عمومی به شمار می رفت.

مفاهيم اعتباری اخلاقی چون نجابت، حجب و حيا، شرم و ناموس و حتي غيرت و مردانگي رابطه اي تنگاتنگ با فضا داشت و ملازم غيبت زنان از عرصه هاي عمومي بود.
از اواسط قرن نوزدهم، به تدريج اين باور که زنان ايراني زندانياني بيش نيستند رواج یافت. نهضت تجدّد همزاد تلاش زنان و مرداني شد که دستيابي گسترده زن و مرد را به عرصه هاي عمومي حق شهروند مي دانستند.از همان آغاز، قيام عليه محدوديت هاي دست و پا گير با موجي از مخالفت مواجه شد. ولي با همه ضديت ها و کارشکني ها، زنان در جستجوي افق هاي تازه بر دامنه تحرک خود افزودند. با شروع دوره ای نوين در مناسبات اجتماعی در ايران جغرافياي فرهنگي جامعه به سوی دگرگونی های روزافزون رفت. فضاهاي عمومي ديگر در انحصار مردان نبود و زنان نیز به تدريج و با سرعتي فزاينده به آن راه یافتند. بدين سان، مرز ميان زن و مرد و همراه آن مرز ميان خصوصي و عمومي، محرم و نامحرم، نجيب و نانجيب رنگ باخت. امّا هرچه شمار زنانی که فضاهاي مألوف را وا می گذاشتند بالاتر می رفت ناخشنودی تجددستیزان نیز تشدید می شد. ديري نپائيد که حضور زنان در کوي و برزن تجسم آلودگي فرهنگ اصيل و ملي پنداشته شد.
مناديان و معاندان تجدد سکون یا تحرّک زنان را کانون بحث ها وکشمکش های خود کردند. گاه حضور زن در عرصه هاي عمومي نشان غرور ملي و زماني نماد شرم قومي دانسته شد؛ زماني درد بود و گاهي درمان درد. زماني رذيلت بود و گاهي فضيلت. مشکلات جامعه گاه به تلويح و زماني به تصريح به حساب حضور زنان در عرصه های عمومي گذاشته شد. چنین زنانی را چون دشمنان داخلي و ستون پنجم نیروهای استعماری و امپرياليستي دانستند و به خيانت متهمشان کردند. بسيار کسان گسیختن شيرازه هاي اخلاقي جامعه را نتيجۀ آزادي حشر و نشر زن و مرد در عرصه هاي عمومي پنداشتند.
شايد هيچ منبعی معتبر تر از ادبيات زنان در روایت و تشریح نقش محورين تحرّک در آغاز و ادامۀ سیر تجدّد نباشد. رويارويي با تجربۀ تجدّد در ايران محور بسياري از جدال هاي اجتماعی و فرهنگي در جامعه شد. امّا در کنار آن جنبش ديگري هم نطفه بست و ريشه گرفت؛ جنبشی که خونين و خشونت آميز نبود و تنها به یاری قلم به نبرد ارزش هاي حاکم رفت؛ همان جنبشی که حاشيه نشيني نيمي از جامعه را نپذيرفت، حيطه و مفاهيم زنانه و مردانه را گسترده کرد، طلسم غيبت زنان در عرصه هاي عمومي را شکست و انديشه خلاق را در خدمت يک خانه تکاني فرهنگي نهاد.

شمشير خويش برديوار آويختن نمي خواهم
‌باخواب ناز جز درگور آميختن نمي خواهم:
شمشير من همين شعر است
‌پُرکار تر زهر شمشير
با اين سلاح شيرينکار
خون ريختن نمي خواهم
‌جز حق نمي توانم گفت ‌
گر سر بريدنم بايد
سر پيش مي نهم وز مرگ
‌بگُريختن نمي خواهم.
اي مرد من زنم، انسان، ‌
بر تارکم به کين توزي
‌گر تاج خارنگُذاري‌
گل بيختن نمي خواهم
‌با هفت رنگ ابريشم
‌از عشق شال مي بافم
‌وين رشته هاي رنگين را
بگسيختن نمي خواهم
‌هرلحظه آتشي در شهر
افروختن نمي يارم
‌هر روز فتنه يي دردهر
انگيختن نمي خواهم
‌اي زن ستيز بدفرجام ‌
جنگ و جنون و جهلت بس!
اين جمله گرتومي خواهي
‌ هيهات، من نمي خواهم. .

ویرایش شده توسط: shakaat

shakaat

کاربر

ارسالها: 6350

#10 Posted: 6 Jul 2012 05:51

نفس نويسندگي ورود به گستره هاي همگاني است. نوعي کشف حجاب است. تسرّي به جهان ديگران است. نويسندگي به زن حضوري اجتماعي و علني مي بخشد و مرز ميان محرم و نامحرم را در مي نوردد. همین تحرّک و تموّج دريغ شده از زنان محور اصلي و درونمايۀ آثار زنان شاعر و نويسندۀ معاصر ايران است. از همان لحظه که قرة العين با باد صبا همگام و همراه شد و مرزها را پيمود تا به امروز که سيمين بهبهاني خود را کولي مي داند و همانند کولي اشعارش ديوار سکون و سکوت را مي شکند، زنان نويسنده و شاعر بر تحرّک آزاد پاي فشرده و مرزهاي تصنعي تحميل شده بر زن را برنتافته اند. بي سبب نيست که کلماتي همچون قفس و زندان و افعالي همچون برخاستن، پريدن، در راه بودن، پرواز کردن، و اوج گرفتن در شمار متداول ترين واژه ها در نوشته ها و سروده هاي زنان است.
و همين پرواز و بي مرزي جان و لُبّ کلام آثار بهبهاني است که می گوید: «اگر آرش کمانگير جان در تير نهاد و آن را پرواز داد تا مرز کشورش را بسازد، من جان در کلام نهادم و پروازش دادم تا انديشه شاگردانم را پرواز دهم و بي مرزي را بسازم.»

بهبهاني این اعتقاد دیرینه دربارۀ «جاي زن» را همواره به چالش طلبیده و بی پروا از تیر تهمت و تکفیر با جيره بندي فضا و تسلط انحصاری مردان بر آن به ستیز برخاسته است. اگر پرنده و پرواز در اشعار اکثر زنان شاعر صد سال گذشتۀ ایران نقشي محورين ايفا کرده، این کولي است که در اشعار بهبهاني رخ می نماید و در هيچ مدار بسته اي محبوس نمي ماند.
کولی در ذهن و خاطرۀ ايرانيان معانی و ویژگی های گوناگون و گاه ضد و نقيض را تداعی می کند. از آن جمله این که او پیوسته در حرکت و خانه به دوش است. از دهي به دهي، از شهري به شهري و از دياري به ديار ديگر سفر مي کند. در پرده نمي نشيند و بی پرده سخن مي گويد. زباني دراز و پايي تيز دارد. سنگين و صامت نيست. دهخدا واژه کولي را مترادف با «زن بي شرم، بسيار سخن و دشنام، پر داد و فرياد، سليطه، آپاردي و فاحشه» می داند. کولیگري در زبان فارسي باري منفي دارد و لغت نامه ها آن را مترادف با «غرشمالي، ارقگي و داد و فرياد بيهوده کردن» مي دانند. و البته اين همه جاي چندان تعجب نيست. فرهنگي که براي قرن ها زن را خانه نشين و محصور اندروني خواسته و او را سنگين و صامت پسنديده، فرهنگي که از تحرک زن هراسي عميق داشته و واژگاني همچون «خيابانگرد»، «ولگرد» و «هرجائي» را براي زن مترادف با فحشا دانسته، طبعاً تحرک بي امان کولي خوشایندش نیست و آن را به آساني برنمي تابد.
بهبهاني بارها در اشعار و گفته هایش به اين نکته اشاره کرده که کولي اشعارش خود اوست. «کولي منم، آه! آري، اينجا به جز من کسي نيست؛ / تصوير کولي است پيدا، رويم در آئينه تا هست».او با روايتي نو به اين مهاجر ازلي سيمايي توانمند مي بخشد. دلبستگي بهبهاني به اين انسان طرد شده ولي آشنا و پرتوان در واقع دست رد زدن به بسياري از ارزش هاي سنتي در بارۀ زنانگي و به ويژه در بارۀ «جاي زن» است. کولي بهبهاني استقلالي محصور ناشدني دارد، بر سرنوشتش حاکم است، تخته بند خانه نيست. در پستو نمي ماند. رام نمي شود. زنداني معاني آرماني نيست. از شرق است ولي به غرب سفر مي کند. قدرتي جادويي دارد. کف مي بيند. فال مي گيرد. گذشته را مي داند. آينده را پيش بيني مي کند. مشکل مي گشايد و دعا مي نويسد.
کولي بهبهاني با همه شباهت هاي آشکارش با تصوير آشناي کولي ویژگی های بدیع و جالب دیگری نیز دارد که نه جزيي اند و نه تصادفي. هر دو مي خوانند، مي رقصند، مي خندند و هاي و هوي مي کنند. هردو زبانی دراز و رويي باز دارند. در پرده نمي نشينند و در پرده سخن نمي گويند. پیوسته در حرکت اند و خانه به دوش. امّا کولي بهبهاني حضوري قايم به ذات خود دارد. او نه وسوسه گر ابدي است نه حوري هميشه باکره. نه فريبکار است نه فريب خورده. نه ابله است نه سست بنيان. انساني است آگاه که مي خواهد آزاد باشد، دوست بدارد و دوستش بدارند. هرچند ملعبۀ دست سوداهاي جنسي نيست ولي به نفي عشق و نيازهاي جسمي هم تظاهر نمي کند. کولي بهبهاني مرز شکن است و مرز پيما. راکد ماندن و در گودالي خشک شدن را برنمی تابد. الفتي با حصار ندارد. همواره در جريان است و همچون نسيم صيد ناشدني. طاغي و عاصي است و يال اسب تازنده اش باد را شانه مي زند.

با قدم هاي کولي، دشت بيدار مي شد؛
با زلال نگاهش، برکه سرشار مي شد.
لب زهم باز مي کرد، کهکشان مي درخشيد. . .
موي بر چهره مي ريخت، آسمان تار مي شد. . .
تيغه اعتمادش -- در دو پستان نهفته --
با دل نابکاران، گرم پيکار مي شد.
يال اسبش که مي تاخت، باد را شانه مي زد؛
ضرب نعلش که مي کوفت، رقص تاتار مي شد.

بهره جوئی بهبهاني از تصوير کولي براي باز انديشي و بازخواني مفاهيم زنانگي را باید کاری درخشان و بی نظیر شمرد. او قدرت و نه غرشمالي کولي، استقلال و نه آوارگي اش، تظلم و نه ارقگي اش، تحرّک و نه ولگردي اش را بر مي کشد و تصويري ناآشنا از اين چهرۀ آشنا ارائه مي کند. صداي کولي که همچون بدنش در کوچه و بازار گذر دارد براي بهبهاني حرمت بودن است و لازمۀ زندگي، نه نشانۀ بي حيايي و «کوليگري».

کولي ! به حرمت بودن، بايد ترانه بخواني
‌شايد پيام حضوري تاگوش ها برساني.
دود تنورۀ ديوان سوزانده چشم و گلو را،
برکش ز وحشت اين شب فریاد اگر بتواني. . .
کولي ! براي نمردن، بايد هلاک خموشي!
يعني به حرمت بودن، بايد ترانه بخوانی

ویرایش شده توسط: shakaat

صفحه 1 از 24: 1 2 3 4 5 ... 21 22 23 24 پسین »

شعر و ادبیات /

Simin Behbahani | سیمین بهبهانی

برای دسترسی به این قسمت میبایست عضو انجمن شوید. درصورتیکه هم اکنون عضو انجمن هستید با استفاده از نام کاربری و کلمه عبور وارد انجمن شوید. در صورتیکه عضو نیستید با استفاده از این قسمت عضو شوید.

↑ بالا