~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« دشمن و دوست » دیگران از صدمه اعدا همی نالند و مناز جفای دوستان گریم چو ابر بهمنیسست عهد و سرد مهرند این رفیقان همچو گلضایع آن عمری که با این سست عهدان سر کنیدوستان را می نپاید الفت و یاری ولیدشمنان را همچنان بر جاست کید و ریمنیکاش بودندی به گیتی استوار و دیرپایدوستان در دوستی چون دشمنان در دشمنی~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« شاخک شمعدانی » تو ای بی بها شاخک شمعدانیکه بر زلف معشوق من جا گرفتیعجب دارم از کوکب طالع توکه بر فرق خورشید ماوا گرفتیقدم از بساط گلستان کشیدیمکان بر فراز ثریا گرفتیفلک ساخت پیرایهٔ زلف حورتدل خود چو از خاکیان واگرفتیمگر طایر بوستان بهشتی؟که جا بر سر شاخ طوبی گرفتیمگر پنجه مشک سای نسیمی؟که گیسوی آن سرو بالا گرفتیمگر دست اندیشهٔ مایی ای گل؟که زلفش به عجز و تمنا گرفتیمگر فتنه بر آتشین روی یاریکه آتش چو ما در سراپا گرفتیگرت نیست دل از غم عشق خونینچرا رنگ خون دل ما گرفتی؟بود موی او جای دلهای مسکینتو مسکن در آنحلقه بیجا گرفتیاز آن طره پر شکن هان به یک سوکه بر دیده راه تماشا گرفتیتو را بود رنگی و بویی نبودتکنون بوی ازآن زلف بویا گرفتیگلی بودی از هر گیا بی بهاترکنون زیب از آن روی زیبا گرفتینه تنها در آن حلقه بویی نداریکه با روی او آبرویی نداری~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« ابنای روزگار » یاری از ناکسان امید مدارای که با خوی زشت یار نهایسگدلان لقمه خوار یکدیگرندخون خوری گر از آن شمار نه ا یهمچو صبحت شود گریبان چاکای که چون شب سیاهکار نهایپایمال خسان شوی چون خاکگر جهانسوز چون شرار نهایره نیابی به گنج خانه بختجانگزا گر بسان مار نهایتا چو گل شیوه ات کم آزاری استایمن از رنج نیش خار نهایروزگارت به جان بود دشمنای که همرنگ روزگار نهای~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« موی سپید » رهی بگونه چون لاله برگ غره مباشکه روزگارش چون شنبلید گرداندگرت به فر جوانی امیدواری هاستجهان پیر ترا نا امید گرداندگر از دمیدن موی سپید بر سر خلقزمانه آیت پیری پدید گردانددریغ و درد که مویی نماند بر سر منکه روزگار به پیری سپید گرداند~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« سرنوشت » اعرابی به دجله کنار از قضای چرخروزی به نیستانی شد ره سپر همیناگه ز کینه توزی گردون گرگ خویشیری گرسنه گشت بدو حمله ور همیمسکین ز هول شیر هراسان و بیمناکشد بر قراز نخلی آسیمه سر همیچون بر فراز نخل کهن بنگریست مردماری غنوده دید در آن برگ و بر همیگیتی سیاه گشت به چشمش که شیر سرخبودش به زیر و مار سیه بر زبر همینه پای آنکه آید ز آن جایگه فرودنه جای آن که ماند بر شاخ تر همیخود را درون دجله فکند از فراز نخلکز مار گرزه وارهد و شیر نر همیبر شط فرو نیامده آمد به سوی اوبگشاده کام جانوری جان شکر همیبیچاره مرد ز آن دو بلا گرچه برد جاندرماند عاقبت به بلای دگر همیاز چنگ شیر رست و ز چنگ قضا نرستالقصه گشت طعمه آن جانور همیجادوی چرخ چون کند آهنگ جان توزاید بلا و حادثه از بحر و بر همیکام اجل فراخ و تو نخجیر پای بنددام قضا وسیع و تو بی بال و پر همیور ز آنکه بر شوی به فلک همچو آفتابصیدت کند کمند قضا و قدر همی~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« پاداش نیکی » من نگویم ترک آیین مروت کن ولیاین فضیلت با تو خلق سفله را دشمن کندتار و پودش را ز کین توزی همی خواهند سوختهر که همچون شمع بزم دیگران روشن کندگفت با صاحبدلی مردی که بهمان در نهفتقصد دارد تا به تیغت سر جدا از تن کندنیکمردش گفت باور نایدم این گفته ز آنکمن باو نیکی نکردم تا بدی با من کندمیکنند از دشمنی نا دوستان با دوستانآنچه آتش با گیاه و برق با خرمن کنددور شو زین مردم نا اهل دور از مردمیدیو گردد هر که آمیزش به اهریمن کندمنزلت خواهی مکان در کنج تنهایی گزینگنج گوهر بین که در ویرانه ها مسکن کند~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« رازداری » خویشتن داری و خموشی راهوشمندان حصار جان دانندگر زیان بینی از بیان بینیور زبون گردی از زبان دانندراز دل پیش دوستان مگشایگر نخواهی که دشمنان دانند~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« همت مردانه » در دام حادثات ز کس یاوری مجویبگشا گره به همت مشکل گشای خویشسعی طبیب موجب درمان درد نیستاز خود طلب دوای دل مبتلای خویشبر عزم خویش تکیه کن ار سالک رهیواماند آن که تکیه کند برعصای خویشگفت آهویی به شیر سگی در شکارگاهچون گرم پویه دیدش اندر قفای خویشکای خیره سر بگرد سمندم نمی رسیرانی و گر چو برق به تک بادپای خویشچون من پی رهایی خود می کنم تلاشلیکن تو بهر خاطر فرمانروای خویشبا من کجا به پویه برابر شوی از آنکتو بهر غیر پویی و من از برای خویش~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« کالای بی بها » سراینده ای پیش داننده ایفغان کرد از جور خونخواره دزدکه از نظرم ونثرم دو گنجینه بودربود از سرایم ستمکاره دزدبنالید مسکین : که بیچاره منبخندید دانا : که بیچاره دزد~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« راز خوشدلی » حادثات فلکی چون نه به دست من و توسترنجه از غم چه کنی جان و تن خویشتنا؟مردم دانا اندوه نخورد بهر دوکارآنچه خواهد شدنا و آنچه نخواهد شدنا~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~« سخن پرداز » آن نواساز نو آیین چو شود نغمه سرایسرخوش از ناله مستانه کند جان مراشیوه باد سحر عقده گشایی است رهیشعر پژمان بگشاید دل پژمان مرا~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~